POLECAMY
Jedyny w Polsce podręcznik zawierający systematyczny i przystępnie napisany wykład wiedzy ogólnoslawistycznej!
Nowe wydanie, zaktualizowane o wyniki ostatnich badań!
Podręcznik:
Książka przeznaczona dla studentów kierunków slawistycznych, w tym filologii słowiańskiej oraz historyków, archeologów i wszystkich zainteresowanych badaniami nad językiem.
Rok wydania | 2006 |
---|---|
Liczba stron | 412 |
Kategoria | Językoznawstwo |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-14720-4 |
Numer wydania | 2 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Wstęp do chemii koordynacyjnej
do koszyka
Spis treści
Przedmowa | 13 |
Przedmowa do drugiego wydania | 15 |
CZĘŚĆ PIERWSZA. Pismo i teksty | 17 |
Rozdział I. Pismo | 17 |
1. Czy istniało pismo pogańskich Słowian? | 17 |
2. Związek rodzaju pisma z obrządkiem religijnym | 19 |
Przyswajanie alfabetu łacińskiego | 20 |
3. Pisowonia niezłożona | 20 |
4. Pisownia złożona | 24 |
5. Reformy XV wieku: Hus i Parkoszowic | 29 |
6. Nowe alfabety słowiańskie oparte na łacince | 31 |
Przyswajanie alfabetu greckiego. Cyrylica | 35 |
7. Charakterystyka alfabetu greckiego | 35 |
8. Pierwsze próby pisania literami greckimi | 36 |
9. Powstanie cyrylicy | 38 |
10. Historia poglądów na powstanie cyrylicy | 39 |
11. Jaki Psałterz i Ewangelię czytał Konstantyn w Chersonie? | 40 |
12. Stosunek cyrylicy do pisma greckiego | 42 |
13. Pochodzenie nowych liter cyrylskich | 44 |
14. Cyrylski system cyfr | 46 |
15. Dalsze losy cyrylicy | 47 |
Głagolica, oryginalne pismo słowiańskie | 53 |
16. Powstanie głagolicy | 53 |
17. Cel i przyczyny stworzenia nowego pisma słowiańskiego | 54 |
18. Paleograficzne źródła głagolicy | 55 |
19. Źródła poznania głagolicy | 58 |
20. Wartość cyfrowa głagolicy | 61 |
21. Porządek liter głagolskich | 61 |
22. Różnice systemowe między głagolicą a cyrylicą | 61 |
23. Dowody starszeństwa głagolicy | 62 |
24. Cztery fazy rozwojowe okrągłej głagolicy | 65 |
25. Czy okrągła głagolica dostarła do Krakowa i Wiślicy? | 67 |
26. Dalsze losy głagolicy | 68 |
27. Chorwacka głagolica w Czechach i Polsce | 70 |
Rozdział II. Historyczne tło powstawania pisma i tekstów słowiańskich | 72 |
28. Związek początków piśmiennictwa słowiańskiego z historią ówczesnej Europy | 72 |
Nie-Słowianie | 72 |
29. Cesarstwo Rzymskie Zachodnie | 72 |
30. Cesarstwo Rzymskie Wschodnie. Bizancjum | 73 |
31. Germanie | 74 |
32. Germanie wschodni — Goci | 78 |
33. Germanie północni — Waregowie i Rusowie | 80 |
34. Germanie zachodni — Frankowie, Niemcy | 81 |
35. Niesłowiańscy mieszkańcy Panonii | 83 |
36. Wschodni sąsiedzi Słowian | 84 |
37. Czy na ziemiach zamieszkanych przez Praskowian istniał niesłowiański substrat i jaki? | 86 |
Kościół chrześcijański | 86 |
38. Zasięg chrześcijaństwa w Europie przed chrystianizacjś Słowian | 86 |
39. Początki chrystianizacji Słowian — misja salzbursko-akwilejską | 87 |
40. Misja konstantynopolitańska | 89 |
41. Misja Cyryla i Metodego | 89 |
42. Misja moguncka, hamburska i magdeburska | 90 |
43. Polska | 90 |
44. Wprowadzenie ery chrześcijańskiej | 90 |
45. Biblia i liturgia | 93 |
46. Organizacja kościelna | 94 |
47. Schizma wschodnia | 95 |
Słowianie | 96 |
48. Początki polityczne Słoweńców, Chorwatów i Serbów | 96 |
49. Bułgarzy i Macedończycy | 98 |
50. Ruś | 99 |
51. Lechici | 100 |
52. Słowacy i Czesi | 101 |
53. Rzesza wielkomorawska | 103 |
54. Wielkie Morawy w świetle badań archeologicznych | 104 |
55. Rola misji kościelnej w historii Wielkich Moraw | 106 |
56. Źródła do poznania działalności misji słowiańskiej na Morawach | 107 |
57. Postaci Cyryla i Metodego | 108 |
58. Przebieg misji wielkomorawskiej | 110 |
59. Walka o równouprawnienie języka słowiańskiego w liturgii | 112 |
60. Najbliżsi uczniowie Cyryla i Metodego | 113 |
Rozdział III. Teksty | 115 |
Zewnętrzna strona tekstów starosłowiańskich | 115 |
61. Teksty pisane na pergaminie | 115 |
62. Sposób pisania | 118 |
63. Skróty | 119 |
64. Tempo pisania | 121 |
65. Najstarsze ośrodki piśmiennictwa starosłowiańskiego | 121 |
66. Teksty starosłowiańskie pisane na innych materiałach | 122 |
67. Najstarsze druki słowiańskie | 124 |
68. Wydania tekstów rękopiśmiennych | 126 |
69. Problem transliteracji | 127 |
70. Tłumaczenia a teksty oryginalne | 129 |
71. Najstarsze zachowane teksty staro-cerkiewno-słowiańskie wobec oryginałów Cyryla i Metodego | 129 |
72. Dwa okresy w historii każdego rękopisu | 129 |
73. Dziwne losy niektórych rękopisów | 130 |
74. Pojęcie kanonu staro-cerkiewno-słowiańskiego | 131 |
75. Nazwy tekstów staro-cerkiewno-słowiańskich | 132 |
76. Podział tekstów ze względu na ich treść | 132 |
Teksty religijne | 132 |
77. Teksty biblijne | 132 |
78. Tetraewangelia | 133 |
79. Jak powstał staro-cerkiewno-słowiański przekład czterech ewangelii | 134 |
80. Pó?niejsze rewizje przekładu Cyryla i Metodego | 135 |
81. Sposób cytowania materiału językowego z tekstów ewangelicznych. Wersety | 137 |
82. Przykłady staro-cerkiewno-słowiańskich tekstów ewangelicznych | 137 |
83. Inne księgi Nowego Testamentu | 156 |
84. Psałterz | 159 |
85. Pozostałe księgi Starego Testamentu | 163 |
86. Teksty liturgiczne | 164 |
87. Mszały | 164 |
88. Ewangeliarz-aprakos | 167 |
89. Wewnętrzny układ ewangeliarzy-aprakosów | 168 |
90. Tetraewangelia jako księgi liturgiczne | 168 |
91. Lekcjonaria | 169 |
92. Inne teksty liturgiczne | 169 |
93. Modlitewniki | 172 |
94. Literatura patrystyczna | 174 |
95. Zbiory homilii | 174 |
96. Pateryk | 177 |
97. Traktaty teologiczne | 178 |
Teksty świeckie | 181 |
98. Traktaty historyczne | 181 |
99. Teksty prawnicze | 183 |
100. Inskrypcje | 189 |
101. Listy | 189 |
102. Pierwsze wiersze słowiańskie | 190 |
CZĘŚĆ DRUGA. Język | 193 |
Rozdział IV. Język prasłowiański | 193 |
Wiadomości ogólne | 193 |
103. Co to jest pokrewieństwo językowe? | 193 |
104. Słowiańska rodzina językowa | 194 |
105. Język prasłowiański jako wspólne źródła wszystkich języków słowiańskich | 195 |
106. Metody rekonstrukcji języka prasłowiańskiego | 196 |
107. Względna i bezwzględna chronologizacja prasłowiańskich procesów językowych | 198 |
108. Dynamiczne pojmowanie języka prasłowiańskiego | 198 |
109. Język prasłowiański jako fakt historyczny | 199 |
110. Problem etnogenezy Słowian | 199 |
111. Metody badania pierwotnego zasięgu języka prasłowiańskiego, czyli praojczyzny Słowian | 199 |
112. Poglądy polskich uczonych na praojczyznę Słowian | 201 |
113. Kiedy istniał język prasłowiański? | 206 |
114. Pochodzenie nazwy Słowianie | 206 |
115. Przynależność Słowian do indoeuropejskiej rodziny językowej | 207 |
116. Języki indoeuropejskie | 207 |
117. Podział języków indoeuropejskich na grupy kentum i satem | 209 |
118. Okres wspólnoty językowej bałto-słowiańskiej | 210 |
119. Rozwój języka prasłowiańskiego | 210 |
Fonetyka i fonologia | 211 |
120. Zasób samogłosek języka praindoeuropejskiego | 211 |
121. Apofonia, czyli praindoeuropejska obocznosć samogłoskowa | 213 |
122. Zwycięstwo opozycji przednia - tylna: podstawowa zmiana epoki bałto-słowiańskiej | 214 |
123. Problem defonologizacji sonantów | 215 |
124. Tak zwane „prawo Fortunatowa-de Saussere’a” | 216 |
125. Główne tendencje rozwojowe prasłowiańskiego systemu samogłoskowego | 218 |
126. Zastąpienie praindoeuropejskiej opozycji iloczasowej przez prasłowiańską opozycję barwy samogłoski | 218 |
127. Jery | 219 |
128. System prozodyczny w końcowej fazie prasłowiańskiej wspólnoty językowej | 220 |
129. Prawo sylab otwartych | 221 |
130. Monoftongizacja dyftongów | 221 |
131 Zmiania *u1 y | 221 |
132. Powstanie samogłosek nosowych | 223 |
133. Rozwój grup typu ort- i tort- | 223 |
134. Zmiany samogłoskowe wywołane tendencją do synharmonizmu sylabowego | 224 |
135. Zasób spółgłosek języka praindoeuropejskiego i zmiany przedsłowiańskie | 226 |
137. Zagadnienie opozycji dźwięczności w języku prasłowiańskim | 228 |
138. Spółgłoski protetyczne | 229 |
139. Spółgłoski wstawne | 230 |
140. Zmiany związane z prawem sylab otwartych | 230 |
141. Śródgłosowy charakter wygłosu przyimków | 232 |
142. Rozwój spółgłosek w połączeniu z jotą: powstanie spółgłosek palatalnych | 232 |
143. Defonologizacja joty | 235 |
144. Miękczący wpływ samogłosek szeregu przedniego. Palatalizacja pierwsza spółgłosek tylnojęzykowych | 235 |
145. Palatalizacja druga | 236 |
146. Palatalizacja progresywna zwana baudoinowską | 238 |
Morfologia | 239 |
147. Elementy morfologiczne wyrazu prasłowiańskiego | 239 |
148. Pochodzenie rdzeni wyrazów prasłowiańskich | 240 |
149. Słowiańskie słowniki etymologiczne | 242 |
150. Afiksy | 242 |
151. Przedrostki | 243 |
152. Relikty praindoeuropejskiego infiksu nosowego | 243 |
153. Różne funkcje przyrostków | 244 |
154. Przyrostki słowotwórcze | 244 |
155. Przyrostki formotwórcze | 245 |
156. Pojęcie praindoeuropejskiego tematu wyrazowego | 246 |
157. Końcówki fleksyjne | 247 |
158. Trójczłonowa budowa praindoeuropejskich wyrazów samodzielnych | 247 |
Rzeczownik | 247 |
159. Praindoeuropejskie postawy prasłowiańskiego systemu deklinacyjnego | 247 |
160. Zagadnienie rodzaju gramatycznego | 248 |
161. Najważniejsze zmiany okresu przedsłowiańskiego | 249 |
162. Los praindoeuropejskich tematów spółgłoskowych i formacji atematycznych | 250 |
163. Zmiany wywołane procesami fonetycznymi | 252 |
164. Zastąpienie praindoeuropejskiego trójczłonowego systemu morfologicznego przez prasłowiański system dwuczłonowy | 252 |
165. Powstanie prasłowiańskiej odmiany palatalnej | 253 |
166. Pojęcie końcówek pierwotnych i analogicznych | 254 |
167. Kategoria liczby | 254 |
168. Zasób form prasłowiańskiej deklinacji | 256 |
169. Przyimki | 258 |
170. Narodziny kategorii żywotności | 259 |
171. Częstotliwość poszczególnych opisów deklinacyjnych | 260 |
172. Rozwój końcówek prasłowiańskich | 261 |
173. Tematy na *-o- i *-jo- | 262 |
174. Tematy na *-a- i *-ja- | 264 |
175. Tematy na *-u- oraz *-i- | 266 |
176. Tematy na dawne *-u- długie | 266 |
177. Tematy spółgłoskowe | 266 |
178. Sposób opisu formy rzeczownika | 268 |
179. Adwerbalizacja martwych form przypadkowych rzeczownika | 268 |
Przymiotnik | 269 |
180. Praindoeuropejskie podstawy prasłowiańskiego przymiotnika | 269 |
181. Rodzaj gramatyczny rzeczownika a forma rodzajowa przymiotnika | 270 |
182. Uogólnienie przymiotników *-o i *-a-tematowych w języku prasłowiańskim | 270 |
183. Relikty dawnych przymiotników *-i- i *-u-tematowych | 271 |
184. Powstanie złożonej formy odmiany przymiotnika | 272 |
185. Stosunek form prostychdo złożonych | 274 |
186. Klasyfikacja znaczeniowa przymiotnika | 276 |
187. Przymiotniki jakościowe | 276 |
188. Kategoria stopnia | 276 |
189. Stopniowanie regularne | 277 |
190. Stopniowanie nieregularne | 278 |
191. Przymiotniki relacyjne | 279 |
192. Przymiotniki dzierżawcze | 279 |
193. Przymiotnikowy charaktery innych części mowy | 280 |
194. Subiektywizowaie przymiotników | 280 |
195. Powstawanie przysłówków | 280 |
Liczebnik | 281 |
196. Czy prasłowiański liczebnik był oddzielną częścią mowy? | 281 |
197. Liczebniki główne pochodzenia zaimkowego | 282 |
198. Liczebniki główne pochodzenia przymiotnikowego | 283 |
199. Liczebniki główne pochodzenia rzeczownikowego | 284 |
200. Liczebniki złożone | 285 |
201. Liczebniki porządkowe | 285 |
202. Inne liczebniki | 286 |
Zaimek | 286 |
203. Osobliwy charakter zaimków | 286 |
204. Pierwotna budowa zaimków | 287 |
205. Odmiana zaimków -o-/-a- tematowych | 288 |
206. Relikty odmiany zaimków *-i-tematowych | 290 |
207. Zaimki podmiotu | 291 |
208. Zaimki dopełnienia | 292 |
209. Paradygmat zaimków podmiotowo-dopełnieniowych | 294 |
210. Zaimki przydawki | 294 |
211. Zaimki wskazujące | 294 |
212. Zaimki dzierżawcze | 295 |
213. Inne zaimki przydawki | 296 |
214. Zaimki okoliczników | 299 |
Czasownik | 300 |
215. Praindoeuropejskie podsawy koniugacji prasłowiańskich | 300 |
216. Dwa tematy czasownikowe | 301 |
217. Temat czasu teraźniejszego. Podział na koniugacje | 301 |
218. Temat bezokolicznika | 302 |
219. Związki między tematem czasu teraźniejszego i tematem bezokolicznika | 303 |
220. Oboczności rdzenne | 304 |
221. Supletywizm | 304 |
222. Słowotwórcze kategorie czasownika | 305 |
223. Kategorie aspektu | 305 |
224. Morfologiczne środki wyrazu kategorii aspektu | 306 |
225. Kategoria częstotliwości-ciągłości | 307 |
226. Inne kategorie czasownikowe | 308 |
227. Kategoria trybu | 308 |
228. Tryb oznajmujący | 308 |
229. Kategoria czasu | 308 |
230. Kategoria osoby | 309 |
231. Kategoria liczby | 309 |
232. Czas teraźniejszy | 309 |
233. Wyjątkowe formacje czasu teraźniejszego | 312 |
234. Czas przeszły | 312 |
235. Aoryst | 312 |
236. Aoryst prosty zwany asygmatycznym | 313 |
237. Aoryst sygmatyczny | 313 |
238. Imperfectum | 315 |
239. Czas przyszły | 316 |
240. Problem czasów względnych | 316 |
241. Tryb rozkazujący | 318 |
242. Tryb warunkowy | 320 |
243. Wyrazy modalne | 321 |
244. Kategoria strony | 322 |
245. Strona czynna | 323 |
246. Strona bierna | 324 |
247. Strona zwrotna i medialna | 324 |
248. Czasownikowe formacje imienne | 325 |
249. Bezokolicznik | 325 |
250. Supinum | 326 |
251. Imiesłowy | 327 |
252. Adiektywizacja imiesłowów | 328 |
253. Substantywizacja imiesłowów | 328 |
254. Participium praesentis activi | 328 |
255. Participium praeteriti activi I | 330 |
256. Participium praeteriti activi II | 330 |
257. Participium praesentis passivi | 331 |
258. Participium praetiriti passivi | 331 |
259. Sposób opisywania form czasownikowych | 332 |
260. Rzeczowniki gerundialne | 332 |
Rozdział V. Język cerkiewnosłowiański | 333 |
Dialekty języka prasłowiańskiego | 333 |
261. Co to jest zróżnicowanie dialektalne języka | 333 |
262. Trudnosci w poznaniu podziału dialektalnego języka prasłowiańskiego | 335 |
263. Prace Tadeusza Lehra-Spławińskiego | 335 |
264. Najstarsze zróżnicowanie dialektalne wschód — zachód | 335 |
265. Powstanie opozycji dialektalnej północ — południe | 337 |
266. Zmiany dialektalne VI - VIII w. | 337 |
267. nowotwory północnosłowiańskie | 337 |
268. Nowotwory południowosłowiańskie | 339 |
269. Różny na pólnocy i na południu rozwój tej samej tendencji językowej | 339 |
270. Zmiany dialektalne w IX w. | 340 |
271. Ogólna sytuacja językowa Słowian w IX w. | 343 |
Język staro-cerkiewno-słowiański | 345 |
272. Najstarszy literacki język Słowian | 245 |
273. Ponaddialektalny charakter języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 345 |
274. Ojczyzna języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 346 |
275. Nazwa języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 346 |
276. Trzy stadia rozwojowe języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 347 |
277. Przedmiot badań paleoslawistycznych | 347 |
278. Genus proximum języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 347 |
279. Osobliwości fonetyczne języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 348 |
280. Fonetyka zapożyczeń greckich | 350 |
281. Osobliwości staro-cerkiewno-słowiańskiej deklinacji | 351 |
282. Osobliwości staro-cerkiewno-słowiańskiej koniugacji | 351 |
283. Literackie konstrukcje syntaktyczne | 351 |
284. Regionalne odmianki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 353 |
285. Krótki zarys historii filologii staro-cerkiewno-słowiańskiej | 354 |
Młodsze redakcje języka cerkiewnosłowiańskiego | 355 |
286. Losy języka cerkiewnosłowiańskiego od XI w. | 355 |
287. Najważniejsze zmiany systemowe języków słowiańskich od X do XIII w. | 357 |
288. Dalszy podział słowiańskich zespołów językowych | 358 |
289. Próbki tekstów redakcji bułgarskiej i macedońskiej | 359 |
290. Próbki tekstów redakcji serbskiej i chorwackiej | 363 |
291. Próbki tekstów redakcji ruskiej | 366 |
292. Próbka tekstu cerkiewnosłowiańskiego z terenu rumuńskiego | 370 |
293. Pierwsze praktyczne gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego | 370 |
Spis najważniejszych skrótów i symboli uważanych w tekście | 373 |
Bibliografia | 376 |
Spis map | 389 |
Spis tabel | 390 |
Spis ilustracji | 391 |
Słowniczek wyrazów cerkiewnosłowiańskich występujących w przytoczonych tekstach i cytatach z zabytków staro-cerkiewnosłowiańskich | 394 |