POLECAMY
Wydawca:
Format:
epub, mobi
Etyka zawodu psychologa. Wydanie nowe to poszerzony i zaktualizowany podręcznik porządkujący wiedzę z zakresu etycznych aspektów działalności psychologa:
• prowadzącego działalność naukową oraz dydaktyczną – Autorzy omówili standardy postępowania wobec osób badanych, etyczne aspekty najbardziej kontrowersyjnych eksperymentów w historii psychologii oraz powinności psychologa jako członka społeczności naukowej. W tej części Czytelnik znajdzie także informacje dotyczące zasad nauczania etyki zawodu psychologa oraz etycznych aspektów nauczania psychologii i prowadzenia szkoleń dla przedstawicieli innych profesji
• prowadzącego działalność praktyczną jako diagnosta – w podręczniku zawarto informacje na temat standardów prowadzenia diagnozy, ochrony dokumentacji i stosowania testów psychologicznych oraz formułowania opinii i orzeczeń
• udzielającego pomocy psychologicznej – Autorzy uporządkowali standardy udzielania pomocy psychologicznej (także osobom chorym, w podeszłym wieku oraz niepełnoletnim), dylematy etyczne w pracy psychologa sądowego oraz zasady, jakimi powinien się kierować psycholog wypowiadający się w środkach masowego przekazu.
Najważniejszą zmianą wprowadzoną w nowym wydaniu jest dodatkowa część podręcznika – pierwsze w Polsce opracowanie prezentujące opisy przypadków naruszenia przez psychologów standardów etycznych. Wszystkie case studies opracowane zostały na podstawie wieloletniej praktyki dr Zuzanny Toeplitz oraz dr Małgorzaty Toeplitz-Winiewskiej.
Przygotowując ten podręcznik, myśleliśmy o tym, aby mógł być on użyteczny jako pomoc dydaktyczna zarówno na zajęciach z etyki zawodu psychologa, jak i na zajęciach kształtujących wiedzę i umiejętności w zakresie metodologii badań psychologicznych, diagnostyki psychologicznej, pomocy psychologicznej czy działalności nauczycielskiej i ekspertalnej. Ponadto uznaliśmy, że w podręczniku etyki zawodu psychologa nie można pominąć ważnych zagadnień z podstaw etyki jako takiej. To na tym fundamencie można budować szczegółowe zalecenia odnoszące się do rozwiązań etycznie poprawnych w różnych sferach działalności zawodowej psychologa.
Z tekstu
Rok wydania | 2019 |
---|---|
Liczba stron | 599 |
Kategoria | Psychologia stosowana |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-20625-3 |
Numer wydania | 2 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Etyka. Etyka prawa. Etyka prawnicza
do koszyka
Spis treści
Wprowadzenie | 13 |
Część I. Etyka ogólna – etyka zawodowa | 21 |
Rozdział 1 | 21 |
Etyka jako filozoficzny namysł nad moralnością (Barbara Chyrowicz) | 21 |
1.1. Sposoby badania fenomenu moralności | 22 |
1.2. Specyfika filozoficznej refleksji nad moralnością | 25 |
1.3. Kryteria moralnej powinności działania | 31 |
1.3.1. Szczęście własne i szczęście społeczności | 32 |
1.3.2. Zgoda społeczna i zgoda racjonalnych podmiotów | 34 |
1.3.3. Szacunek dla osoby jako podstawa moralności | 35 |
1.4. Specyfika nauczania etyki | 38 |
1.5. Podsumowanie | 39 |
Rozdział 2 | 41 |
Etyka stosowana: teoria w praktyce (Barbara Chyrowicz) | 41 |
2.1. Moralny partykularyzm | 42 |
2.2. Typy teorii etycznych | 45 |
2.3. Modele etyki stosowanej | 49 |
2.3.1. Model „od góry do dołu” | 49 |
2.3.2. Model „od dołu do góry” | 50 |
2.3.3. Koherentyzm | 52 |
2.4. Problem uszczegóławiania norm moralnych | 53 |
2.5. Etyki stosowane a moralne problemy współczesności | 56 |
2.6. Podsumowanie | 60 |
Rozdział 3 | 64 |
Etyka zawodu psychologa – etyka psychologiczna (Barbara Chyrowicz) | 64 |
3.1. Psychologia a etyka | 64 |
3.2. Zdrowie psychiczne a zdrowie moralne | 67 |
3.2.1. Poczucie własnej wartości i szacunek dla samego siebie | 72 |
3.2.2. Integracja i prawość | 73 |
3.2.3. Autonomia osoby i autonomia moralna | 74 |
3.2.4. Samorealizacja i autentyczność | 76 |
3.2.5. Społeczne interakcje i odpowiedzialność | 76 |
3.2.6. Realizm poznania i prawdomówność | 77 |
3.3. Etyka dla psychologów | 78 |
3.4. Podsumowanie | 84 |
Rozdział 4 | 87 |
„Etyczna wrażliwość” psychologii i psychologów (Barbara Chyrowicz) | 87 |
4.1. Człowiek jako „przedmiot badawczy”: „moralna anatomia” podmiotu | 89 |
4.1.1. Moralne działanie | 90 |
4.1.2. Moralny charakter | 93 |
4.1.3. Wartości moralne | 94 |
4.1.4. Rozumowanie moralne | 95 |
4.1.5. Emocje moralne | 97 |
4.1.6. Tożsamość moralna | 98 |
4.1.7. Sumienie | 99 |
4.2. Wolność czy determinizm? Moralna autonomia podmiotu | 100 |
4.3. Moralny wymiar diagnozy psychiatrycznej | 104 |
4.3.1. Kłopoty z „normalnością” | 104 |
4.3.2. Nadużywanie diagnozy do celów pozaterapeutycznych | 106 |
4.4. Problem przymusowej terapii | 108 |
4.5. Podsumowanie | 109 |
Rozdział 5 | 111 |
Psychologia moralności (Barbara Chyrowicz) | 111 |
5.1. Specyfika psychologii moralności | 112 |
5.2. Moralne emocje | 114 |
5.2.1. Związek moralnych emocji z sądami moralnymi | 114 |
5.2.2. Rodzaje moralnych emocji | 116 |
5.3. Moralne motywacje | 118 |
5.3.1. Cechy motywacji | 118 |
5.3.2. Filozoficzne teorie moralnej motywacji | 120 |
5.3.3. Neurofizjologiczne podłoże moralnej motywacji | 121 |
5.4. Podsumowanie | 122 |
Rozdział 6 | 125 |
Podstawowe zasady, które powinny być respektowane przez psychologa (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 125 |
6.1. Cechy zawodu zaufania publicznego | 126 |
6.2. Podstawowe zasady etyczne w zawodzie psychologa | 132 |
6.2.1. Działanie na rzecz dobra klienta i nieszkodzenie mu | 133 |
6.2.2. Odpowiedzialność zawodowa | 134 |
6.2.3. Integralność i uczciwość psychologa | 135 |
6.2.4. Zasada sprawiedliwości | 135 |
6.2.5. Respektowanie praw człowieka i poszanowanie jego godności | 136 |
6.2.5.1. Autonomia i podmiotowość klienta | 137 |
6.2.5.2. Poszanowanie godności | 139 |
6.2.5.3. Prawo do prywatności, intymności | 140 |
6.2.5.4. Tajemnica zawodowa psychologa | 140 |
6.3. Podsumowanie | 146 |
Część II. PSYCHOLOG JAKO BADACZ I JAKO NAUCZYCIEL AKADEMICKI | 149 |
Rozdział 7 | 149 |
Neuroetyka (Barbara Chyrowicz) | 149 |
7.1. Neuroetyka: wyzwanie XXI wieku | 149 |
7.1.1. Próby zdefiniowania neuroetyki | 150 |
7.1.2. Działy neuroetyki | 152 |
7.2. Obszary badawcze i problemy neuroetyki | 154 |
7.3. Neurodeterminizm? | 157 |
7.4. Problem doskonalenia ludzkiej psychiki | 158 |
7.4.1. Doskonalenie nastroju | 159 |
7.4.2. Doskonalenie poznawcze: „doping dla mózgu” | 162 |
7.5. Psychochirurgia | 165 |
7.6. Podsumowanie | 167 |
Rozdział 8 | 167 |
Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach naukowych – między poprawnością metodologiczną a poprawnością etyczną (Jerzy Brzeziński) | 169 |
8.1. Dwa poziomy ingerencji badacza w psychikę osoby uczestniczącej w badaniu | 169 |
8.2. Etyczne standardy postępowania badacza wobec osób uczestniczących w badaniu | 172 |
8.2.1. Zasada świadomej zgody | 172 |
8.2.2. Zasady: poufności, prywatności i anonimowości | 178 |
8.2.3. Naruszanie autonomii jednostki w trakcie badania naukowego i narażanie jej na przeżywanie dyskomfortu, wstydu, lęku, bólu itp. | 182 |
8.2.4. Stosowanie instrukcji maskujących (deception); rola spotkania psychologa z osobami uczestniczącymi w badaniu po jego zakończeniu (debriefing) | 188 |
8.3. Eksperymenty Solomona Ascha, Stanleya Milgrama i Philipa G. Zimbardo w świetle akceptowanych przez społeczność psychologów standardów etycznych | 194 |
8.3.1. Opis eksperymentów | 196 |
8.3.1.1. Eksperyment Ascha | 197 |
8.3.1.2. Eksperyment Milgrama | 199 |
8.3.1.3. Eksperyment Zimbardo | 201 |
8.3.2. Naruszenia standardów etycznych | 202 |
8.4. Podsumowanie | 206 |
Rozdział 9 | 207 |
Powinności psychologa (jako badacza) wobec członków społeczności naukowej (Jerzy Brzeziński) | 207 |
9.1. Psycholog jako członek społeczności naukowej | 207 |
9.2. Fabrykowanie i fałszowanie wyników – manipulowanie wynikami surowymi w trakcie ich analizy statystycznej oraz naginanie analiz statystycznych wyników | 210 |
9.3. Zafałszowany obraz udziału badacza w powstanie publikacji – plagiatowanie, ghostwriting, guest authorship | 215 |
9.4. Magistrant i doktorant jako autorzy i współautorzy opublikowanych prac awansowych | 223 |
9.4.1. Prawa magistranta i promotora do pracy magisterskiej | 223 |
9.4.2. Rola promotora w powstawaniu pracy doktorskiej | 225 |
9.4.3. Praca doktorska jako spójny tematycznie zbiór rozdziałów i artykułów | 226 |
9.4.4. Doktorant jako współautor artykułu wchodzącego w skład pracy doktorskiej | 227 |
9.5. Krytyka naukowa; opiniowanie prac naukowych (artykułów i książek) przeznaczonych do druku oraz projektów badawczych | 231 |
9.6. Podsumowanie | 240 |
Rozdział 10 | 241 |
Jak uczyć etyki zawodowej na studiach psychologicznych? (Zuzanna Toeplitz) | 241 |
10.1. Miejsce problemów etycznych w programach zajęć podstawowych | 242 |
10.2. Nauczanie umiejętności psychologicznych | 246 |
10.2.1. Ćwiczenia | 246 |
10.2.2. Warsztaty i treningi | 248 |
10.3. Modelowanie postaw | 249 |
10.4. Podsumowanie | 251 |
Rozdział 11 | 253 |
Zasady etyczne nauczania psychologii i prowadzenia szkoleń dla innych profesji (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 253 |
11.1. Użyteczność psychologii dla wykonywania innych zawodów – dostosowanie programu zajęć | 253 |
11.2. Zasady prezentacji metod psychologicznych | 255 |
11.3. Znaczenie kontraktu w zajęciach angażujących osobiste problemy uczestników | 257 |
11.4. Podsumowanie | 258 |
Część III. PSYCHOLOG JAKO DIAGNOSTA | 261 |
Rozdział 12 | 261 |
Podstawowe zasady etycznego prowadzenia diagnozy (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 261 |
12.1. Cechy relacji psycholog-klient | 267 |
12.2. Etapy procesu diagnostycznego | 270 |
12.2.1. Kontrakt diagnostyczny | 271 |
12.2.2. Przebieg badania diagnostycznego | 277 |
12.2.3. Zakończenie procesu diagnostycznego | 280 |
12.3. Podsumowanie | 284 |
Rozdział 13 | 285 |
Dokumentacja psychologiczna (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 285 |
13.1. Dokumentacja diagnostyczna | 290 |
13.2. Dokumentacja terapeutyczna | 292 |
13.3. Ochrona dokumentacji a tajemnica zawodowa | 294 |
13.4. Dylematy etyczne i problemy organizacyjne | 295 |
13.5. Podsumowanie | 297 |
Rozdział 14 | 299 |
Stosowanie testów psychologicznych w badaniach diagnostycznych (Jerzy Brzeziński) | 299 |
14.1. Testy psychologiczne a model EBA diagnozy psychologicznej | 299 |
14.2. Obszary możliwych nadużyć popełnianych przez osoby stosujące testy psychologiczne w świetle Standardów dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice | 305 |
14.2.1. Konstruowanie, stosowanie i rozpowszechnianie testów psychologicznych | 308 |
14.2.2. Kontekst teorii psychologicznej | 317 |
14.2.3. Kontekst teorii testu i teorii statystycznej | 319 |
14.2.4. Interpretowanie wyników testów psychologicznych: interpretacja przedziałowa versus punktowa | 324 |
14.2.5. Adaptacja kulturowa testów pochodzących z innego obszaru kulturowego | 330 |
14.3. Podsumowanie | 337 |
Rozdział | 15 |
Formułowanie orzeczeń i opinii psychologicznych (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 339 |
15.1. Zasady przygotowania opinii psychologicznej | 342 |
15.2. Znaczenie opinii wydawanych przez psychologów | 346 |
15.3. Podsumowanie | 348 |
Część IV. PSYCHOLOG JAKO SPECJALISTA UDZIELAJĄCY POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ | 351 |
Rozdział 16 | 351 |
Udzielanie pomocy psychologicznej (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 351 |
16.1. Pomoc psychologiczna jako działanie prospołeczne | 352 |
16.2. Formy pomocy psychologicznej | 354 |
16.3. Zaufanie interpersonalne jako podstawa pomocy psychologicznej | 357 |
16.4. Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii | 359 |
16.4.1. Niebezpieczeństwa związane ze specyficzną rolą psychoterapeuty | 360 |
16.4.2. Zawieranie kontraktu psychoterapeutycznego | 363 |
16.4.3. Poufność w przebiegu psychoterapii | 368 |
16.4.3.1. Poufność a wymiar sprawiedliwości | 370 |
16.4.3.2. Warunki naruszenia tajemnicy zawodowej | 371 |
16.4.4. Konflikt ról a psychoterapia | 373 |
16.4.5. Zakończenie procesu terapeutycznego | 376 |
16.5. Psychoterapia klientów ze specyficznymi problemami | 377 |
16.6. Kontrola merytoryczna i dbałość o własną kondycję psychiczną psychoterapeuty | 380 |
16.7. Udzielanie pomocy psychologicznej na odległość | 382 |
16.8. Podsumowanie | 387 |
Rozdział 17 | 389 |
Problemy i dylematy etyczne w pracy psychologa sądowego (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 389 |
17.1. Role psychologa pracującego dla wymiaru sprawiedliwości – etyka zawodowa a wymogi prawa | 389 |
17.2. Psycholog jako biegły sądowy | 391 |
17.2.1. Dylematy w przygotowaniu opinii w procedurze karnej | 392 |
17.2.2. Specyfika diagnozowania na potrzeby spraw cywilnych | 395 |
17.2.3. Trudności diagnostyki psychologicznej w sprawach rodzinnych | 396 |
17.3. Etyczne uwikłania psychologa penitencjarnego | 398 |
17.4. Zasady etyczne w Wytycznych dla psychologa sądowego APA | 398 |
17.5. Podsumowanie | 403 |
Rozdział 18 | 405 |
Psycholog w środkach masowego przekazu (Zuzanna Toeplitz) | 405 |
18.1. Społeczna rola psychologa | 405 |
18.2. Zasady etyczne występowania w mediach | 407 |
18.2.1. Kompetencje | 409 |
18.2.2. Tajemnica zawodowa | 412 |
18.2.3. Wrażliwość | 413 |
18.2.4. Szacunek dla innych | 414 |
18.3. Podsumowanie | 415 |
Rozdział 19 | 417 |
Opieka nad osobami chorymi, starymi i umierającymi (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 417 |
19.1. Etyczne aspekty bólu i cierpienia | 417 |
19.2. Kontakty psycholog-rodzina chorego oraz personel medyczny | 422 |
19.3. Opieka hospicyjna | 424 |
19.4. Podsumowanie | 425 |
Rozdział 20 | 427 |
Niepełnoletni jako klient psychologa (Zuzanna Toeplitz) | 427 |
20.1. Rożne kategorie klientów niepełnoletnich | 428 |
20.2. Specyfika relacji psycholog-osoba niepełnoletnia | 429 |
20.2.1. Udzielanie zgody | 431 |
20.2.2. Informacje zwrotne | 435 |
20.2.3. Tajemnica zawodowa | 437 |
20.3. Prawa rodziców i opiekunów | 438 |
20.4. Podsumowanie | 440 |
CZĘŚĆ V. PRZYPADK ILUSTRUJĄCE ETYCZNE ZASADY PRACY PSYCHOLOGA ORAZ DYLEMATY (Zuzanna Toeplitz, Małgorzata Toeplitz-Winiewska) | 445 |
Wstęp – rozwiązywanie dylematów etycznych | 445 |
Rozdział 21 | 449 |
Uzyskiwanie zgody klienta – kontrakt | 449 |
21.1. Szczególne przypadki, gdy zgoda musi być na piśmie | 450 |
21.2. Zgoda na diagnozę, zgoda na interwencję psychologiczną (terapię) | 456 |
21.3. Podsumowanie | 464 |
Rozdział 22 | 467 |
Kompetencje psychologa 467 | |
22.1. Kompetencje merytoryczne | 468 |
22.1.1. Wiedza teoretyczna, konieczność kształcenia ustawicznego | 468 |
22.1.2. Wiedza psychometryczna | 479 |
22.1.3. Wiedza prawna – znajomość przepisów obowiązujących psychologa | 485 |
22.1.4. Współpraca z psychologami i innymi specjalistami | 488 |
22.2. Kompetencje personalne | 492 |
22.2.1. Bezstronność i obiektywizm | 493 |
22.2.2. Wykraczanie poza kompetencje | 496 |
22.2.3. Konflikt ról zawodowych i prywatnych | 500 |
22.2.4. Osobiste problemy i konflikty | 505 |
22.2.5. Zdolność psychiczna i fizyczna do wykonywania roli zawodowej | 507 |
22.2.6. Niewłaściwe wykorzystywanie wpływu | 511 |
22.2.7. Świadomość własnych ograniczeń osobistych – superwizja i konsultacja | 516 |
22.3. Podsumowanie | 519 |
Rozdział 23 | 521 |
Psycholog a instytucja | 521 |
23.1. Psycholog w sądzie | 521 |
23.2. Psycholog a wymagania instytucjonalne | 528 |
23.3. Podsumowanie | 547 |
Rozdział 24 | 549 |
Jak rozwiązywać dylematy etyczne. Analiza przykładu | 549 |
24.1. Identyfikacja problemów etycznych i praktycznych | 552 |
24.2. Możliwe drogi postępowania | 555 |
24.3. Natychmiastowe i odległe konsekwencje – elementy ryzyka i korzyści zaproponowanych rozwiązań | 556 |
24.4. Wybór sposobu postępowania i przyjęcie na siebie pełnej odpowiedzialności | 558 |
24.5. Podsumowanie | 559 |
Bibliografia | 561 |
Indeks nazwisk | 586 |
Indeks rzeczowy | 593 |
O autorach | 558 |