INNE EBOOKI AUTORA
Autor:
Wydawca:
Format:
ibuk
Nowe, zmienione wydanie cenionego podręcznika, wprowadzającego w niezwykle dynamicznie rozwijającą się dziedzinę wiedzy – biopsychologię!
Co w zachowaniu człowieka jest specyficznie ludzkie? Co zostało odziedziczone po zwierzęcych przodkach i w jaki sposób uległo modyfikacji w wyniku oddziaływań społecznych?
Autor w usystematyzowany sposób przekazuje aktualną wiedzę o mechanizmach fizjologicznych leżących u podstaw zachowania się ludzi i zwierząt. W 22 bogato ilustrowanych rozdziałach umiejętnie łączy wiedzę z zakresu etologii, neurofizjologii, psychologii porównawczej, socjobiologii, genetyki, neuroanatomii, endokrynologii, histologii, ekologii, biochemii, neurochemii oraz neurobiologii. Prezentuje dorobek wielu pokoleń badaczy, jak również najnowsze osiągnięcia naukowe, nowe koncepcje teoretyczne z dziedziny wyjaśniającej mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt. Logiczny i starannie przemyślany wykład ułatwia przyswojenie nawet najbardziej skomplikowanych treści.
Czytelnik znajdzie tu wiele informacji na temat:
- dziedziczenia cech,
- funkcjonowania neuronów,
- właściwości układów sensorycznych,
- problemów uczenia się i pamięci,
- mechanizmów mowy.
Podręcznik przeznaczony jest dla studentów psychologii oraz kierunków przyrodniczych – biologii, medycyny, weterynarii i zootechniki.
Rok wydania | 2007 |
---|---|
Liczba stron | 586 |
Kategoria | Psychologia rozwoju człowieka |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-15358-8 |
Numer wydania | 3 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Biologiczne aspekty oczyszczania ścieków
do koszyka
Inwazje biologiczne w środowiskach...
do koszyka
Leczenie biologiczne a prawa pacjenta
do koszyka
Leczenie biologiczne w alergologii
do koszyka
Spis treści
Przedmowa | 19 |
1. Zachowanie jako przedmiot badań | 21 |
Pojęcie i terminologia zachowania | 21 |
Poglądy na czynność mózgu | 22 |
Zagadnienie relacji psychika - mózg | 22 |
Behawioryzm | 23 |
Redukcjonizm i kompozycjonizm | 24 |
Poglądy na lokalizacje czynności w mózgu | 26 |
Nauki badające zachowanie | 27 |
Rozwój poglądów na interpretacje zachowania | 27 |
Etologia i ekologia behawioralna | 28 |
Neurobiologia | 28 |
Metody badania czynności mózgu | 30 |
Eksperyment ostry i chroniczny. Bioetyka eksperymentowania na zwierzętach | 30 |
Stereotaksja | 31 |
Pobudzanie ośrodków mózgowych | 31 |
Wyłączanie czynności ośrodków mózgowych | 32 |
Badanie aktywności ośrodków mózgowych metodą radioaktywnej 2-deoksyglukozy | 33 |
Metody genetyczne stosowane w badaniach zachowania | 34 |
Wykorzystanie zjawisk bioelektrycznych do badania czynności układu nerwowego | 34 |
Badanie czynności neuronów (34). Elektroencefalografia (35). Potencjały | 34 |
Badanie czynności mózgu u ludzi | 37 |
Metody wizualizacji struktur mózgowych | 37 |
Tomografia komputerowa (37). Rezonans magnetyczny (38). Emisyjna tomografia pozytonowa (38) | 37 |
Perspektywy dalszych badań | 39 |
2. Dynamiczna struktura organizmów żywych. Dziedziczenie cech | 41 |
Kodowanie struktury białek | 41 |
Rola kwasów nukleinowych w kodowaniu informacji genetycznej | 43 |
Powstawanie kopii cząsteczek DNA | 45 |
Przebieg syntezy białek w komórce | 45 |
Transkrypcja (46). Translacja (48) | 46 |
Ekspresja genu | 50 |
Dziedziczenie cech | 51 |
Struktura i funkcja chromosomów | 52 |
Podziały komórek | 53 |
Mitoza (53). Mejoza (54) | 53 |
Prawa Mendla | 55 |
Poligenia, plejotropia. Cechy jakościowe i ilościowe | 57 |
Pojęcie gatunku i populacji | 57 |
Pula genowa populacji i jej zmiany | 58 |
Mutacje (58). Rekombinacja genów (59). Równowaga genowa populacji. Teorem (prawo) Hardy’ego i Weinberga (60) | 58 |
Zagadnienie inbredu i outbredu | 60 |
Dobór naturalny (selekcja naturalna) | 61 |
Doskonalenie populacji drogą selekcji naturalnej | 61 |
Specjacja | 62 |
Metody genetyczne w badaniach fizjologicznych | 63 |
Szczepy inbredowe i rekombinacyjne | 63 |
Selekcja na wybraną cechę fenotypową | 64 |
Zwierzęta transgeniczne | 65 |
Oligonukleotydy antysensowne | 66 |
3. Rozwój i budowa układu nerwowego | 67 |
Rozwój układu nerwowego | 67 |
Rozwój filogenetyczny (rodowy) układu nerwowego | 68 |
Układ nerwowy pragębowców (68). Układ nerwowy wtórnogębowców (70) | 68 |
Rozwój ontogenetyczny (osobniczy) układu nerwowego | 71 |
Rozwój mikrostruktury układu nerwowego | 74 |
Migracja neuronów i wzrost aksonów (74). Współzawodnictwo neuronów. Czynniki neurotroficzne (75). Dojrzewanie funkcjonalne neuronów i synaps (77). Fizjologiczna śmierć neuronów (78) | 74 |
Budowa mikroskopowa układu nerwowego | 78 |
Komórki nerwowe | 78 |
Glej | 80 |
Włókna i osłonki nerwowe | 81 |
Istota szara i istota biała | 83 |
Nerwy | 84 |
Części układu nerwowego | 85 |
Rdzeń kręgowy | 85 |
Istota szara | 86 |
Istota biała | 87 |
Pień mózgu | 88 |
Rdzeń przedłużony i most | 89 |
Śródmózgowie | 90 |
Nerwy czaszkowe | 92 |
Nerw trójdzielny (93). Nerw twarzowy (93). Nerw statyczno-słuchowy (93). Nerwy językowo-gardłowy, błędny i dodatkowy (94). Nerw podjęzykowy (95) | 93 |
Komora czwarta | 95 |
Międzymózgowie | 95 |
Nadwzgórze | 95 |
Wzgórze | 95 |
Zawzgórze | 98 |
Podwzgórze | 99 |
Niskowzgórze | 99 |
Komora trzecia | 99 |
Półkule mózgu i kora mózgu | 100 |
Budowa makroskopowa kory nowej | 101 |
Węchomózgowie | 104 |
Istota biała półkul mózgu | 104 |
Budowa mikroskopowa kory mózgu | 105 |
Budowa isocortex | 106 |
Pola cytoarchitektoniczne kory | 107 |
Unaczynienie mózgowia | 108 |
Bariera krew-mózg | 109 |
Przestrzenie płynowe w układzie nerwowym. Płyn mózgowo-rdzeniowy | 111 |
Narządy okołokomorowe | 112 |
4. Czynność neuronów i przekaźnictwo synaptyczne | 113 |
Budowa i czynność poszczególnych części neuronu | 113 |
Transport aksonalny | 116 |
Przekazywanie informacji między neuronami | 117 |
Potencjały elektryczne neuronu | 119 |
Kanały jonowe | 121 |
Pompa sodowo-potasowa | 123 |
Pobudzenie neuronu | 124 |
Uwalnianie przekaźnika na zakończeniach synaptycznych | 125 |
Hamowanie neuronu | 127 |
Hamowanie postsynaptyczne | 128 |
Hamowanie presynaptyczne | 128 |
Przekaźniki i modulatory | 128 |
Receptory przekaźników | 130 |
Aminokwasy pobudzające | 131 |
Aminokwasy hamujące | 132 |
Acetylocholina | 133 |
Aminy katecholowe i 5-hydroksytryptamina | 134 |
Receptory dopaminy | 136 |
5-Hydroksytryptamina (serotonina) | 136 |
Przekazywanie informacji za pomocą przekaźników wtórnych | 137 |
Białka G | 138 |
Cykliczny kwas adenozynomonofosforowy (cAMP) | 139 |
Pochodne fosfatydyloinozytolu | 139 |
Cykliczny kwas guanozynomonofosforowy (cGMP) i tlenek azotu | 140 |
Wapń | 140 |
Mechanizm działania przekaźników wtórnych | 141 |
Kinazy białkowe (141). Fosforylacja białek (141). Wpływ kinaz białkowych na ekspresję genów (142) | 141 |
Czynniki wzrostu (neurotroficzne) | 143 |
Przewodzenie impulsów we włóknach nerwowych | 144 |
Przewodzenie impulsów skokowe i ciągłe | 144 |
Pobudliwość włókien nerwowych. Szybkość przewodzenia impulsów w zależności od kalibru włókna | 145 |
Sieci nerwowe | 146 |
5. Ogólne właściwości układów sensorycznych | 148 |
Etapy poznania | 148 |
Pojęcie bodźca | 149 |
Rodzaje bodźców | 149 |
Środowisko zewnętrzne jako źródło bodźców | 150 |
Bodźce kluczowe i wyzwalacze | 151 |
Zmysły | 152 |
Budowa i czynność receptorów | 153 |
Pobudzenie receptora | 153 |
Adaptacja receptorów | 154 |
Psychofizyczny pomiar intensywności bodźców | 155 |
Budowa dróg czuciowych | 157 |
Przebieg impulsów na kolejnych etapach drogi czuciowej | 159 |
Organizacja ośrodków sensorycznych kory mózgu | 160 |
6. Czucie somatyczne i czucie równowagi | 162 |
Czucie powierzchniowe | 162 |
Receptory dotyku | 163 |
Receptory termiczne | 164 |
Czucie głębokie | 165 |
Drogi i ośrodki czucia somatycznego | 166 |
Organizacja czucia somatycznego w obszarze tułowia i kończyn | 166 |
Organizacja czucia somatycznego w obszarze głowy | 168 |
Funkcjonalne znaczenie dwóch systemów dróg czuciowych | 170 |
Ośrodki czuciowe wzgórza | 170 |
Budowa kory somatosensorycznej | 172 |
Lokalizacja czynności w korze czuciowej | 173 |
Objawy uszkodzenia kory somatosensorycznej | 174 |
Czucie równowagi | 174 |
Funkcjonowanie receptorów w narządzie równowagi | 175 |
Reakcje statyczne i dynamiczne receptorów równowagi | 177 |
Jądra przedsionkowe | 177 |
Funkcjonowanie mechanizmów utrzymujących równowagę ciała | 178 |
7. Układ wzrokowy | 180 |
Rodzaje narządów wzroku | 180 |
Budowa oka ssaków | 181 |
Oko jako układ optyczny | 182 |
Refrakcja oka ludzkiego | 183 |
Siatkówka | 183 |
Budowa siatkówki | 184 |
Pobudzenie siatkówki | 185 |
Przenoszenie informacji wzrokowej w siatkówce | 188 |
Efekty pobudzenia czopków (188). Efekty pobudzenia pręcików (189). Zdolność rozdzielcza oka (189) | 188 |
Widzenie w różnych warunkach oświetlenia. Adaptacja do światła i ciemności | 189 |
Adaptacja fotochemiczna | 190 |
Mechanizm nerwowy adaptacji | 191 |
Zmiany procesu transdukcji | 191 |
Mechanizm fototopowy i skototopowy w procesie widzenia u człowieka | 191 |
Zjawisko Purkinjego | 192 |
Pola recepcyjne komórek zwojowych | 192 |
Organizacja pól recepcyjnych w siatkówce | 192 |
Reakcje ON i OFF komórek zwojowych siatkówki (193). Kontrastowość widzenia (194). Stopniowanie reakcji komórek zwojowych (195). Rodzaje komórek zwojowych (197) | 193 |
Kanały informacji wzrokowej | 197 |
Widzenie barw | 197 |
Teoria Younga i Helmholtza (198). Reagowanie komórek zwojowych siatkówki na barwy dopełniające (199) | 198 |
Pole widzenia | 199 |
Konsekwencje widzenia stereoskopowego | 201 |
Organizacja dróg i ośrodków wzroku | 201 |
Ciało kolankowate boczne | 205 |
Okolice wzrokowe kory mózgu | 206 |
Reagowanie układu wzrokowego na wzorce bodźców | 207 |
Reakcje komórek kory mózgu na bodźce o różnej konfiguracji | 207 |
Kolumnowy układ neuronów w korze wzrokowej | 208 |
Ruchy gałek ocznych | 209 |
Rodzaje ruchów gałek ocznych | 210 |
Ośrodki kontrolujące ruchy gałek ocznych | 211 |
Unerwienie wegetatywne oka. Akomodacja | 213 |
Uwaga wzrokowa | 214 |
Zespół Balinta | 214 |
Pomijanie boczne | 215 |
Widzenie mimo ślepoty | 215 |
8. Układ słuchowy | 217 |
Budowa i czynność narządu słuchu | 218 |
Przenoszenie fali akustycznej w uchu wewnętrznym | 220 |
Pobudzenie komórek włoskowatych | 221 |
Właściwości morfologiczne i elektrochemiczne komórek włoskowatych | 221 |
Komórki włoskowate zewnętrzne jako układ rezonatorowy | 222 |
Kodowanie informacji słuchowej w nerwie ślimakowym | 225 |
Zasada częstotliwości | 225 |
Zasada miejsca | 225 |
Podkorowe ośrodki słuchu | 226 |
Reakcje komórek jąder ślimakowych na bodźce akustyczne | 226 |
Ocena kierunku źródła dźwięku | 227 |
Wzgórki pokrywy śródmózgowia dolne i ciała kolankowate przyśrodkowe | 229 |
Organizacja okolicy słuchowej kory mózgu | 229 |
Psychofizyczny pomiar natężenia dźwięku | 230 |
Echolokacja | 231 |
9. Zmysły chemiczne | 233 |
Węch | 233 |
Budowa narządu węchu | 233 |
Budowa i czynność komórek węchowych | 234 |
Białka receptorowe (235). Transdukcja sygnału w komórce węchowej (236) | 235 |
Opuszka węchowa | 238 |
Sieć nerwowa opuszki (238). Komórki okołokłębuszkowe i komórki ziarniste (239). Osmatyczna i przestrzenna organizacja opuszki węchowej (240). Wybiórczość percepcji węchowej (241) | 238 |
Ośrodki węchowe | 242 |
Plastyczność układu węchowego. Pamięć węchowa | 243 |
Biologiczna rola węchu | 245 |
Smak | 245 |
Receptory smakowe | 247 |
Drogi czucia smaku. Fizjologiczna rola smaku | 248 |
10. Ból | 249 |
Ból fizjologiczny | 249 |
Receptory bólu (nocyceptory) | 250 |
Mechanizm pobudzenia receptorów bólowych. Ból ostry i piekący | 250 |
Dopływ impulsów czucia bólu do rdzenia kręgowego. Bramka rdzeniowa | 250 |
Ból patologiczny | 252 |
Drogi i ośrodki czucia bólu | 253 |
Metody badania bólu u zwierząt | 255 |
Metody badania bólu u ludzi | 255 |
Odruchy nocyceptywne jako miernik wrażliwości bólowej | 256 |
Badanie czucia bólu metodą potencjałów wywołanych | 257 |
Ocena intensywności bólu patologicznego | 258 |
Ośrodkowy system tłumienia bólu | 259 |
Przejawy działania ośrodkowego systemu tłumienia bólu | 259 |
Analgezja spowodowana stresem (259). Przeciwbólowe działanie akupunktury (260) | 259 |
Neurochemiczne podłoże analgezji opioidowej | 260 |
Receptory opioidowe | 261 |
Endorfiny | 262 |
Terapia bólu | 263 |
Bóle pooperacyjne | 265 |
Bóle w chorobie nowotworowej | 265 |
Bóle fantomowe i zespół fantomu | 266 |
11. Czynności ruchowe | 267 |
Organizacja czynności ruchowych u zwierząt bezkręgowych | 267 |
Organizacja sterowania czynnościami ruchowymi u ssaków | 268 |
Jednostka ruchowa | 268 |
Skurcz mięśnia | 269 |
Energia skurczu mięśnia | 270 |
Mechanizm pobudzenia komórki mięśniowej | 271 |
Skurcz izotoniczny i izometryczny | 272 |
Stopniowanie siły skurczu mięśnia | 273 |
Pojęcie odruchu | 273 |
Ośrodki ruchowe rdzenia kręgowego | 274 |
Unerwienie czuciowe mięśnia | 275 |
Odruch na rozciąganie (miotatyczny) | 277 |
Napięcie mięśniowe | 278 |
Integracja czynności ruchowych | 278 |
Niższy poziom integracji | 280 |
Rola rdzenia kręgowego w czynnościach ruchowych | 280 |
Rdzeniowe odruchy obronne (281). Czynności ruchowe sterowane przez rdzeń kręgowy (281) | 281 |
Rola opuszki i mostu w integracji czynności ruchowych | 282 |
Zstępująca część tworu siatkowatego (282). Jądro czerwienne, pokrywa śródmózgowia i jądra przedsionkowe (284) | 282 |
Średni poziom integracji | 285 |
Kora czuciowo-ruchowa | 285 |
Działanie kory czuciowo-ruchowej na rdzeń kręgowy | 286 |
Opracowanie planu i wysłanie rozkazu wykonania ruchu | 286 |
Znaczenie informacji o stanie narządu ruchu | 286 |
Sterowanie ruchami szybkimi (288). Somatotopowe i funkcjonalne zróżnicowanie okolicy ruchowej (289) | 288 |
Jądra podstawne | 289 |
Połączenia pobudzające i hamujące jądra podstawne (290). Oddziaływania jąder podstawnych na korowe i podkorowe ośrodki ruchowe (292) | 290 |
Objawy uszkodzenia jąder podstawnych | 293 |
Choroba Parkinsona (294). Zespoły hiperkinetyczne (294) | 294 |
Rola jąder podstawnych w sterowaniu ruchem | 295 |
Wyższy poziom integracji | 295 |
Czynność neuronów kory ruchowej w zależności od typu ruchu dowolnego | 296 |
Organizacja sterowania ruchami dowolnymi | 297 |
Móżdżek | 298 |
Kora móżdżku | 299 |
Dopływ informacji do móżdżku | 300 |
Drogi rdzeniowo-móżdżkowe (301). Drogi korowo-móżdżkowe (302) | 301 |
Drogi odmóżdżkowe | 302 |
Mechanizm korekcji ruchów przez móżdżek | 303 |
Tłumienie ruchów oscylacyjnych | 303 |
Korekcja ruchu aktualnie wykonywanego | 303 |
Korekcja planu czynności ruchowej | 304 |
Ruchy balistyczne | 305 |
12. Rytmika czynności fizjologicznych | 306 |
Rodzaje rytmów biologicznych. Podstawowe pojęcia i terminologia | 306 |
Genetyczny mechanizm rytmiki czynności biologicznych | 307 |
Neurofizjologiczny mechanizm sterowania rytmem okołodobowym | 310 |
Jądro nadskrzyżowaniowe | 311 |
Synchronizacja rytmów dobowych | 312 |
Okołodobowa rytmika czynności fizjologicznych i psychicznych u człowieka | 314 |
Rytmika czuwania i snu | 314 |
Rytmika czynności fizjologicznych | 314 |
Rytmika czynności psychicznych | 315 |
Choroba transatlantycka (jet lag) | 316 |
Rola melatoniny w rytmice czynności fizjologicznych | 318 |
13. Czuwanie i sen | 320 |
Badanie czynności czuwającego mózgu metodą elektroencefalografii | 320 |
Twór siatkowaty i układ nieswoisty. Nieswoiste działanie na korę mózgu | 321 |
Czynności układu siatkowatego | 323 |
Dopływ impulsów do układu siatkowatego | 325 |
Zróżnicowane oddziaływania układu siatkowatego | 325 |
Drogi noradrenergiczne | 326 |
Drogi dopaminergiczne | 328 |
Drogi cholinergiczne i serotoninergiczne | 330 |
Diagnostyka stanów czuwania i snu | 331 |
Elektroencefalograficzne korelaty czuwania u zwierząt | 331 |
Elektroencefalograficzne korelaty czuwania u człowieka | 332 |
Wewnątrzmózgowy system sterujący czuwaniem i rola bodźców zewnętrznych | 333 |
Sen | 335 |
Czynność EEG podczas snu u zwierząt | 335 |
Fazy i okresy snu u człowieka | 336 |
Sen REM | 338 |
Podłoże neuroanatomiczne snu REM | 339 |
Mechanizmy synchronizacji i desynchronizacji EEG | 341 |
Pochodzenie fal wolnych podczas snu | 341 |
Blokowanie wolnych oscylacji. Desynchronizacja EEG | 342 |
Marzenia senne | 343 |
Właściwości czuwania i snu u zwierząt | 345 |
Potrzeba snu a skłonność do snu | 345 |
Biologiczna rola snu | 347 |
Zaburzenia wynikające z przesunięcia faz snu i czuwania | 347 |
14. Regulacja homeostazy wewnątrzustrojowej | 349 |
Homeostaza wewnątrzustrojowa | 349 |
Mechanizmy regulacji homeostazy wewnątrzustrojowej | 350 |
Regulacja homeostazy wewnątrzustrojowej przez hormony | 351 |
Powstawanie i wydzielanie hormonów | 351 |
Mechanizm działania hormonów na narządy | 352 |
Hormony przysadki | 352 |
Płat przedni przysadki | 353 |
Regulacja wydzielania hormonów przedniego płata przysadki przez podwzgórze (353). Hormon adrenokortykotropowy i kora nadnerczy (354). Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa. Glikokortykosteroidy (355). Hormon wzrostu (356). Prolaktyna (357). Hormony tarczycy (357 | 353 |
Hormony tylnego płata przysadki | 358 |
Regulacja homeostazy wewnątrzustrojowej przez układ wegetatywny | 359 |
Budowa układu współczulnego | 359 |
Budowa układu przywspółczulnego | 361 |
Przekaźnictwo synaptyczne w układzie wegetatywnym | 362 |
Działanie układu wegetatywnego na narządy | 362 |
Receptory adrenergiczne (363). Napięcie (tonus) układu wegetatywnego (364) | 363 |
Regulacja czynności układu krążenia | 364 |
Unerwienie wegetatywne serca (364). Unerwienie naczyń krwionośnych. Ciśnienie tętnicze krwi (365). Ośrodkowa kontrola czynności układu krążenia (365). Regulacja objętości krwi (367) | 364 |
Gospodarka wodno-elektrolitowa | 368 |
Stężenie osmotyczne i ciśnienie osmotyczne | 368 |
Utrzymanie stałego stężenia osmotycznego płynu zewnątrzkomórkowego | 369 |
Sprzężenie osmoregulacji z mechanizmem utrzymującym stała objętość krwi | 371 |
Rola układu renina-angiotensyna w regulacji ciśnienia i objętości krwi | 371 |
Pragnienie | 371 |
Rola bodźca osmotycznego (371). Rola bodźca objętościowego (371) | 371 |
Głód jonów sodu | 373 |
Regulacja wewnętrznej temperatury organizmu | 374 |
Wytwarzanie i utrata ciepła | 375 |
Sposoby utraty ciepła | 376 |
Mechanizmy regulujące temperaturę ciała | 376 |
Termodetekcja i ośrodki termoregulacji (376). Termoregulacja behawioralna (378) | 376 |
15. Zachowania popędowe i instynktowe. Regulacja nastroju | 379 |
Terminologia zjawisk popędowo-emocjonalnych. Klasyfikacja popędów | 380 |
Emocje | 380 |
Emocje nabyte. Biologiczne znaczenie emocji | 381 |
Emocje człowieka | 382 |
Pojęcie instynktu | 383 |
Fazy i etapy zachowania instynktowego | 384 |
Reakcje przerzutowe i upustowe. Rytualizacja zachowań | 386 |
Neuroanatomiczne podłoże czynności popędowo-emocjonalnych | 386 |
Ośrodki korowe układu limbicznego | 388 |
Zakręt obręczy (388). Zakręty oczodołowe (389) | 388 |
Ciało migdałowate | 390 |
Połączenia ciała migdałowatego (390). Czynność ciała migdałowatego (391) | 390 |
Podwzgórze | 392 |
Połączenia podwzgórza | 393 |
Jądro półleżące | 394 |
Przegroda przezroczysta | 395 |
Systemy o jednolitym neurochemicznym podłożu transmisji synaptycznej | 395 |
Systemy noradrenergiczne (396). Systemy dopaminergiczne (397). System serotoninergiczny (398). Systemy cholinergiczne (398) | 396 |
Istota szara okołowodociągowa | 398 |
Nastrój | 399 |
Depresja | 400 |
Neuroanatomiczne podłoże depresji (400). Neurochemiczne podłoże depresji (400) | 400 |
Zwierzęce modele depresji | 402 |
Modele etologiczne (402). Wyuczona bezradność (403) | 402 |
Stany przyjemności i przykrości wywołane elektrycznym drażnieniem mózgu | 403 |
Samodrażnienie (403). Efekty awersyjne drażnienia mózgu (406) | 403 |
16. Pobieranie pokarmu i gospodarowanie energią | 407 |
Pobieranie pokarmu | 407 |
Optymalne żerowanie | 408 |
Adaptacja zwierząt do różnych warunków zdobywania pokarmu | 409 |
Składniki pokarmów | 409 |
Glukoza | 409 |
Kwasy tłuszczowe | 410 |
Aminokwasy | 410 |
Regulacja procesów przemiany materii. Insulina | 410 |
Głód i sytość | 411 |
Rozwój badań nad regulacją pobierania pokarmu | 412 |
Związki chemiczne regulujące przyjmowanie pokarmu | 413 |
Związki zwiększające pobieranie pokarmu (oreksygeny) | 413 |
Neuropeptyd Y (413). Galanina (414). Neuroprzekaźniki o budowie aminokwasów (414). Peptydy opioidowe (414) | 413 |
Związki hamujące pobieranie pokarmu (anoreksygeny) | 415 |
Hormon a-melanotropowy (415). Hormon uwalniający kortykotropinę (415) | 415 |
Ośrodki sterujące przyjmowaniem pokarmu | 416 |
Jądro łukowate | 416 |
Jądro przykomorowe | 417 |
Jądro brzuszno-przyśrodkowe | 417 |
Boczna okolica podwzgórza | 417 |
Rytmika pobierania pokarmu | 418 |
Przyjmowanie różnych składników pokarmowych | 418 |
Rola sygnałów z przewodu pokarmowego | 419 |
Homeostaza energetyczna ustroju | 420 |
Sytość długotrwała | 420 |
Zaburzenia przyjmowania pokarmu | 422 |
Otyłość | 422 |
Jadłowstręt psychiczny | 422 |
Bulimia | 423 |
17. Czynności ochronne | 424 |
Popędy sterujące reakcjami obronnymi | 424 |
Strach | 424 |
Wściekłość | 425 |
Walki w świecie zwierząt | 425 |
Agresja a zachowania agonistyczne | 425 |
Obrona terytorium | 427 |
Laboratoryjne badania agresji | 428 |
Agresja wywołana drażnieniem mózgu | 428 |
Modele agresji u szczurów | 428 |
Ochrona przed niebezpieczeństwem | 429 |
Ochrona bierna | 429 |
Zachowanie w przypadku ryzyka spotkania z napastnikiem | 430 |
Ochrona czynna (zachowania obronne) | 431 |
Ucieczka (431). Samoobrona (431) | 431 |
Neurofizjologiczny mechanizm agresji i czynności obronnych | 432 |
Pobudzanie i hamowanie agresji | 432 |
Ośrodki sterujące agresywnością u człowieka | 435 |
Wyzwalanie czynności obronnych | 436 |
Hamowanie czynności obronnych | 437 |
Agresywność a hormony | 437 |
Rola testosteronu w dominacji u małp | 437 |
Hormony płciowe a agresywność i dominacja u człowieka | 438 |
Stany lękowe | 439 |
Klasyfikacja stanów lękowych | 439 |
Leczenie stanów lękowych | 440 |
Eksperymentalne badania lęku | 441 |
Stany lękowe z napadami paniki | 442 |
18. Czynności rozrodcze | 443 |
Gruczoły płciowe | 444 |
Budowa i czynność jąder. Spermatogeneza | 444 |
Budowa i czynność jajników. Oogeneza | 445 |
Cykl jajnikowy | 446 |
Hormony płciowe | 446 |
Testosteron | 447 |
Estradiol | 447 |
Progesteron | 447 |
Hormony gonadotropowe | 448 |
Działanie hormonów gonadotropowych u samców | 448 |
Działanie hormonów gonadotropowych u samic | 448 |
Oś podwzgórze-przysadka-gonady | 449 |
Chromosomy płciowe i płeć chromosomalna | 450 |
Przekształcanie się pierwotnych gonad w jądra lub jajniki | 450 |
Zaburzenia determinacji płci wynikające z nieprawidłowości chromosomowych | 452 |
Funkcjonalne zróżnicowanie podwzgórza ze względu na płeć | 453 |
Płeć psychiczna | 454 |
Cykliczność żeńskich czynności rozrodczych | 455 |
Synchronizacja czynności rozrodczych | 457 |
Rola bodźców węchowych | 457 |
Systemy kojarzeń | 459 |
Wybór partnera seksualnego | 460 |
Gatunkowe mechanizmy izolacyjne | 461 |
Rola wpajania (imprinting) | 461 |
Wewnątrzgatunkowe preferencje seksualne | 463 |
Walki godowe | 463 |
Rola terytorializmu w osiąganiu sukcesu rozrodczego | 463 |
Współdziałanie samców w ubieganiu się o samicę | 464 |
Niezwykłość i nowość jako preferowane cechy partnera | 464 |
Rola hormonów w regulacji popędu płciowego u zwierząt | 464 |
19. Uczenie się i warunkowanie | 466 |
Pojęcie uczenia się | 466 |
Rodzaje uczenia się u zwierząt | 467 |
Uczenie się percepcyjne | 467 |
Uczenie się utajone (467). Wpajanie (imprinting) (468) | 467 |
Uczenie się asocjacyjne | 469 |
Uczenie się metodą prób i błędów (469). Uczenie się przez wgląd (insight) (470). Uczenie się przez naśladowanie (470) | 469 |
Habituacja | 470 |
Odruchy warunkowe | 470 |
Warunkowanie klasyczne | 472 |
Doświadczenia Pawłowa (472). Istota klasycznego odruchu warunkowego (475). Rodzaj asocjacji w odruchach warunkowych (478) | 472 |
Warunkowanie instrumentalne | 483 |
Rola popędu w warunkowaniu instrumentalnym (483). Zagadnienie bodźca warunkowego w warunkowaniu instrumentalnym (487). Wzmacnianie częściowe (487). Zachowanie zabobonne (488) | 483 |
Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne | 488 |
20. Pamięć | 492 |
Pamięć sensoryczna i pamięć krótkotrwała | 492 |
Pamięć operacyjna | 493 |
Pętla fonologiczna | 494 |
Diagram wzrokowo-przestrzenny | 495 |
Ośrodek wykonawczy | 495 |
Pamięć długotrwała | 495 |
Pamięć opisowa (deklaratywna) | 496 |
Lokalizacja pamięci opisowej w mózgu | 497 |
Pamięć semantyczna | 497 |
Pamięć autobiograficzna | 499 |
Pamięć nieopisowa | 500 |
Pamięć nieświadoma | 501 |
Badanie pamięci nieświadomej | 502 |
Lokalizacja procesów pamięci nieświadomej w mózgu | 503 |
Zaburzenia pamięci. Amnezja globalna | 505 |
Pamięć a hipokamp | 507 |
Budowa hipokampa i formacji hipokampalnej | 507 |
Rola hipokampa w mechanizmie pamięci u zwierząt | 509 |
Pamięć przestrzeni (509).Wybiórcza rola hipokampa w pamięci rozpoznawczej u małp (511) | 509 |
Badania pamięci operacyjnej u zwierząt | 514 |
Rola hipokampa w pamięci operacyjnej | 514 |
Rola okolicy przedczołowej w pamięci operacyjnej | 515 |
Konsolidacja śladu pamięciowego | 518 |
Co to jest ślad pamięciowy? | 519 |
21. Środowisko życia. Życie społeczne | 520 |
Miejsca bytowania zwierząt | 520 |
Wędrowność | 521 |
Terytorializm | 522 |
Życie zbiorowe zwierząt | 523 |
Rodzaje zbiorowości zwierząt | 524 |
,,Społeczeństwa'' owadów | 524 |
Skutki życia społecznego | 526 |
Rodziny zwierzęce | 527 |
Dominacja | 528 |
Dominacja w koloniach małp | 528 |
Biologiczne znaczenie dominacji | 529 |
Altruizm i dobro grupy | 531 |
Egoizm i altruizm u zwierząt | 531 |
Dobór krewniaczy | 534 |
Altruizm odroczony | 534 |
Dobór grupowy | 535 |
22. Myślenie, mowa, inteligencja | 536 |
Właściwości mowy | 536 |
Mowa a język | 536 |
Mowa a myślenie | 537 |
Mowa zewnętrzna i mowa wewnętrzna | 537 |
Wrodzona predyspozycja człowieka do posługiwania się mową | 538 |
Rozwój mowy u dziecka | 540 |
Organizacja czynności mowy w świetle obserwacji klinicznych | 541 |
Ośrodki mowy i objawy ich uszkodzenia | 541 |
Afazje a funkcjonalne uszkodzenia mózgu | 545 |
Badanie mechanizmów mowy u ludzi zdrowych | 546 |
Badanie czynności mowy metodą PET | 546 |
Badania mowy za pomocą potencjałów wywołanych | 547 |
Interpretacja wyników badania mechanizmów mowy | 549 |
Funkcjonalna asymetria półkul mózgu | 552 |
Anatomiczne połączenia między półkulami mózgu | 552 |
Rozdzielna praca półkul mózgu: doświadczenia na zwierzętach | 553 |
Rozdzielna praca półkul mózgu: badania u ludzi | 554 |
Myślenie lewopółkulowe i prawopółkulowe (554). Objawy uszkodzenia półkuli prawej mózgu (555). Współdziałanie obu półkul u pacjentów po komisurotomii (555) | 554 |
Rozdzielone półkule - dwie psychiki czy jedna? | 556 |
Różnice między płciami | 557 |
Okolica przedczołowa | 558 |
Pamięć u ludzi z uszkodzeniami okolicy przedczołowej | 558 |
Zespół płata czołowego | 559 |
Okolica przedczołowa a choroby psychiczne | 561 |
Lobotomia czołowa | 561 |
Skutki uszkodzenia okolicy przedczołowej - podsumowanie | 562 |
Bibliografia | 564 |