POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
ibuk
Książka Stanisława Rosponda od lat cieszy się opinią bardzo dobrego podręcznika historycznej wiedzy o języku. Od pierwszego wydania w 1971 roku upłynęło jednak sporo czasu – dlatego zarówno układ zagadnień, jak i forma ich przedstawienia domagały się aktualizacji.
W obecnej edycji książka została przeredagowana, tekst uzupełniono ćwiczeniami pomagającymi zrozumieć przedstawiony materiał i uporządkować wiedzę. Mamy nadzieję, że podręcznik w nowej, przyjaznej czytelnikowi formie jeszcze lepiej będzie służył studentom i wykładowcom.
Rok wydania | 2009 |
---|---|
Liczba stron | 224 |
Kategoria | Historia języka |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-13992-6 |
Numer wydania | 4 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Gramatyka języka hiszpańskiego z...
do koszyka
Gramatyka? Dlaczego nie?!
do koszyka
Gramatyka? Ależ tak
do koszyka
Gramatyka Angielska Dla Każdego
do koszyka
Gramatyka angielska dla początkujących
do koszyka
Gramatyka angielska dla zaawansowanych
do koszyka
Spis treści
Przedmowa | 13 |
Część wstępna. WIADOMOŚCI O JĘZYKU POLSKIM | 15 |
§1. Stanowisko języka polskiego wśród słowiańskich i indoeuropejskich | 15 |
§2. Początki języka polskiego i jego geograficzne rozmieszczenie | 20 |
§3. Źródła do dziejów języka polskiego | 23 |
§4. Uwagi ogólne o piśmie i staropolskiej ortografii | 27 |
§5. Grafia niezłożona XII-XIII w. | 30 |
§6. Grafia złożona XIV-XV w. | 35 |
§7. Reformatorzy pisowni staropolskiej | 37 |
§8. Normalizacja polskiej pisowni przez drukarzy krakowskich | 38 |
§9. Wnioski ogólne | 41 |
Część pierwsza | 42 |
FONETYKA | 42 |
WOKALIZM | 42 |
§1. Wokalizm prasłowiański a polski | 42 |
§2. Staropolski iloczas i samogłoski pochylone | 44 |
§3. Rozwój iloczasu staropolskiego | 46 |
§4. Samogłoski ścieśnione czyli pochylone | 47 |
§5. Rozwój jerów – uwagi ogólne | 48 |
§6. Słabe i mocne jery | 49 |
§7. Zanik i wokalizacja jerów | 49 |
§8. Czas zaniku słabych i wokalizacji mocnych jerów | 50 |
§9. Nieregularna wymiana jerów | 51 |
§10. Jery w sąsiedztwie joty | 52 |
§11. Zgłoskotwórcze ro, ŕo, lo, ĺo oraz grupy or, ol, er, el – uwagi ogólne | 52 |
§12. Prasłowiańskie ro, ŕo, lo, ĺo | 53 |
§13. Rozwój sonantów ro, ŕo | 53 |
§14. Proces wymiany ir, irz ? er, erz | 53 |
§15. Nieprawidłowości w rozwoju ro, ŕ | 54 |
§16. Rozwój sonantów lo, ĺo | 54 |
§17. Czas wymiany ro, ŕo, lo, ĺo | 54 |
§18. Wymiana dialektalna ps. tort ? tart | 54 |
§19. Przegłos ´e: ´o oraz ´e: ´a | 55 |
§20. Chronologia przegłosu | 55 |
§21. Wyrównania analogiczne w tematach | 56 |
§22. Brak przegłosu | 56 |
§23. Nieregularny i nieprawidłowy przegłos | 57 |
§24. Następstwa przegłosu | 57 |
§25. Apofonia praindoeuropejska | 58 |
§26. Samogłoski nosowe – uwagi ogólne | 58 |
§27. Okres prapolski i staropolski w rozwoju nosówek (do XII w.) | 59 |
§28. Zlanie się nosówek w XIII-XIV w. | 60 |
§29. Rozróżnianie nosówek (od. 2 poł. XV w.) | 60 |
§30. Prasłowiańskie oboczności odziedziczone mie¦mię | 60 |
§31. Wtórna nosowość | 61 |
§32. Akcent – uwagi ogólne | 61 |
§33. Ruchomość akcentu staropolskiego | 62 |
§34. Akcent inicjalny i paroksytoniczny | 62 |
§35. Zmiana akcentuacji i sylabiczności typu Azyja ? Azja | 62 |
§36. Dzisiejsze odstępstwa akcentuacyjne | 63 |
§37. Ogólna charakterystyka polskiego wokalizmu | 63 |
KONSONANTYZM | 64 |
§38. Spółgłoski prasłowiańskie i polskie | 64 |
§39. Fonemy spółgłoskowe prasłowiańskie i polskie | 66 |
§40. Palatalizacje – uwagi ogólne | 67 |
§41. Palatalizacje prasłowiańskie | 67 |
§42. Prasłowiańskie palatalizacje przez j | 67 |
§43. Prasłowiańskie palatalizacje spółgłosek tylnojęzykowych przez samogłoski przednie | 68 |
§44. Prasłowiańskie palatalizacje spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych przez samogłoski przednie | 69 |
§45. Polskie alternacje twarda : miękka (aktualnie lub funkcjonalnie) | 71 |
§46. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych przez samogłoski przednie | 71 |
§47. Opozycja fonologiczna twarda : miękka | 71 |
§48. Dyspalatalizacje – uwagi ogólne | 72 |
§49. Dyspalatalizacja w grupach spółgłosek przedniojęzykowych | 73 |
§50. Dyspalatalizacja wygłosowych spółgłosek wargowych | 73 |
§51. Powstanie fonemów f, f´ | 74 |
§52. Podsumowanie wiadomości o fonemach spółgłoskowych | 75 |
§53. Rozwój spółgłosek w pozycjach zależnych i grupach spółgłoskowych – uwagi ogólne | 75 |
§54. Rodzaje asymilacji fonetycznych | 76 |
§55. Upodobnienia pod względem dźwięczności | 76 |
§56. Upodobnienia wewnątrzwyrazowe pod względem dźwięczności | 76 |
§57. Upodobnienia pod względem miejsca artykulacji | 77 |
§58. Upodobnienia pod względem miękkości | 77 |
§59. Upodobnienia pod względem stopnia zbliżenia narządów mowy | 79 |
§60. Uproszczenia grup spółgłoskowych | 79 |
§61. Ogólna charakterystyka rozwoju polskiego systemu fonologicznego | 80 |
§62. Zestawienie genezy samogłosek i spółgłosek polskich | 83 |
Część druga | 85 |
SŁOWOTWÓRSTWO | 85 |
§1. Metoda opracowania słowotwórstwa historycznego | 85 |
§2. Powstawanie formantów w drodze absorpcji i perintegracji | 85 |
§3. Formanty pochodzące z samoistnych wyrazów | 86 |
§4. Powstawanie formantów z końcówek fleksyjnych | 86 |
§5. Powstawanie formantów przez kontaminację | 87 |
§6. Formanty obcego pochodzenia | 87 |
§7. Formanty produktywne i nieproduktywne | 88 |
§8. Wielofunkcyjność formantów | 90 |
§9. Współfunkcyjność formantów | 92 |
§10. Leksykalizacja | 92 |
§11. Krystalizacja dominant słowotwórczych | 94 |
§12. Krystalizacja dominant znaczeniowych | 95 |
§13. Repartycja znaczeń | 95 |
§14. Powstawanie nowych wyrazów wskutek kontaminacji | 96 |
RZECZOWNIKI | 97 |
§15. Formanty przyrostkowe z elementem -k- | 97 |
§16. Formanty ze spalatalizowanym elementem -k- | 99 |
§17. Formanty z elementem -n- | 100 |
§18. Formanty z elementem -r- | 101 |
§19. Formanty z elementem -t- | 102 |
§20. Formanty z elementem -j- | 102 |
§21. Formanty z elementem -l- | 103 |
§22. Formanty z elementem -w-, -d-, -m- oraz inne nieproduktywne | 104 |
§23. Formanty zawierające kilka spółgłosek | 104 |
§24. Struktura słowotwórcza nazw własnych | 106 |
§25. Staropolskie imiona złożone | 106 |
§26. Imiona skrócone | 106 |
§27. Imiona obce | 107 |
§28. Struktura słowotwórcza nazwisk | 107 |
§29. Struktura słowotwórcza nazw miejscowych | 108 |
§30. Uwagi ogólne o budowie rzeczownika | 109 |
PRZYMIOTNIKI | 111 |
§31. Uwagi wstępne | 111 |
§32. Formanty z elementem -n- | 111 |
§33. Formanty z elementem -v- | 112 |
§34. Formanty z elementem -k- | 113 |
§35. Formant -i- | 114 |
§36. Formant -ski- | 114 |
§37. Formacje przedrostkowe | 114 |
§38. Uwagi ogólne o budowie przymiotników | 115 |
ZAIMKI | 115 |
§39. Struktura słowotwórcza zaimków | 115 |
PRZYSŁÓWKI | 116 |
§40. Struktura słowotwórcza przysłówków | 116 |
LICZEBNIKI | 117 |
§41. Uwagi wstępne | 117 |
§42. Struktura słowotwórcza liczebników | 117 |
CZASOWNIKI | 118 |
§43. Uwagi wstępne | 118 |
§44. Czasowniki pierwotne | 118 |
§45. Czasowniki odimienne | 119 |
§46. Czasowniki odczasownikowe | 119 |
§47. Formanty przedrostkowe | 119 |
WYRAZY NIEODMIENNE | 120 |
§48. Przyimki | 121 |
§49. Spójniki i partykuły | 121 |
§50. Wykrzykniki | 121 |
§51. Wnioski ogólne | 121 |
Część trzecia | 123 |
FLEKSJA | 123 |
§1. Ogólne kierunki rozwoju polskiej fleksji | 123 |
DEKLINACJE | 126 |
Deklinacja rzeczowników | 126 |
Deklinacja I męska | 126 |
§2. Mianownik l.p | 126 |
§3. Dopełniacz l.p | 126 |
§4. Celownik l.p. | 127 |
§5. Biernik l.p. | 128 |
§6. Narzędnik l.p. | 129 |
§7. Miejscownik l.p. | 129 |
§8. Wołacz l.p. | 130 |
§9. Mianownik i wołacz l.mn. | 131 |
§10. Dopełniacz l.mn. | 133 |
§11. Celownik l.mn. | 134 |
§12. Biernik l.mn. | 134 |
§13. Narzędnik l.mn. | 135 |
§14. Miejscownik l.mn. | 136 |
§15. Wnioski dotyczące deklinacji I | 137 |
Deklinacja II nijaka | 138 |
§16. Mianownik, biernik, wołacz l.p. | 138 |
§17. Dopełniacz l.p. | 138 |
§18. Celownik l.p. | 139 |
§19. Narzędnik l.p. | 139 |
§20. Miejscownik l.p. | 140 |
§21. Mianownik, biernik, wołacz l.mn. | 140 |
§22. Dopełniacz l.mn. | 141 |
§23. Celownik l.mn. | 141 |
§24. Narzędnik l.mn. | 142 |
§25. Miejscownik l.mn. | 142 |
§26. Porównanie deklinacji I męskiej i II nijakiej | 143 |
Deklinacja III żeńska | 144 |
§27. Mianownik l.p. | 144 |
§28. Dopełniacz l.p. | 144 |
§29. Celownik l.p. | 145 |
§30. Biernik l.p. | 145 |
§31. Narzędnik l.p. | 145 |
§32. Miejscownik l.p. | 146 |
§33. Wołacz l.p. | 146 |
§34. Mianownik, biernik, wołacz l.mn. | 146 |
§35. Dopełniacz l.mn. | 147 |
§36. Celownik l.mn. | 147 |
§37. Narzędnik l.mn. | 147 |
§38. Miejscownik l.mn. | 148 |
Deklinacja IV mieszana | 148 |
§39. Odmiana rzeczowników męskich zakończonych na -a, -o | 148 |
§40. Rzeczowniki zbiorowe typu bracia | 149 |
§41. Odmiana rzeczowników nijakich obcych zakończonych na –um | 150 |
§42. Formy dualne | 150 |
§43. Uwagi ogólne o deklinacji rzeczowników | 152 |
Deklinacja zaimków | 153 |
§44. Odmiana zaimków rodzajowych | 153 |
§45. Odmiana zaimków jednorodzajowych | 157 |
A. Zaimki osobowe i zwrotny | 157 |
B. Zaimki pytajne kto, co | 158 |
Deklinacja przymiotników | 158 |
§46. Odmiana rzeczownikowa i zaimkowa przymiotników | 158 |
Deklinacja liczebników | 163 |
§47. Odmiana liczebników dwa, trzy, cztery | 163 |
§48. Odmiana liczebników pięć – dziesięć | 165 |
§49. Odmiana liczebników jedenaście – dziewiętnaście | 165 |
§50. Odmiana liczebników dwadzieścia – dziewięćdziesiąt | 165 |
§51. Odmiana liczebnika sto | 166 |
§52. Odmiana liczebników dwieście, trzysta, czterysta | 166 |
§53. Odmiana liczebników pięćset – dziewięćset | 166 |
§54. Syntetyczny przegląd rozwoju deklinacji liczebników głównych | 167 |
§55. Odmiana liczebników zbiorowych | 167 |
§56. Liczebniki ułamkowe | 168 |
§57. Liczebniki typu samotrzeć | 168 |
§58. Syntetyczne ujęcie wiadomości o deklinacji | 169 |
KONIUGACJA | 170 |
§59. Uwagi ogólne | 170 |
§60. Klasy koniugacyjne prasłowiańskie a polskie | 171 |
§61. Formy czasu teraźniejszego | 171 |
§62. Powstanie koniugacji -am, -asz | 174 |
§63. Rozwój form niektórych czasowników w czasie teraźniejszym | 175 |
§64. Formy dualne | 175 |
§65. Czasy przeszłe niezłożone | 176 |
§66. Czas przeszły złożony | 178 |
§67. Czas zaprzeszły | 179 |
§68. Czas przyszły | 179 |
§69. Tryb warunkowy | 179 |
§70. Tryb rozkazujący | 180 |
§71. Imiesłowy | 182 |
§72. Bezokolicznik | 183 |
§73. Podsumowanie wiadomości o koniugacji | 184 |
§74. Wnioski dotyczące fleksji | 185 |
Część czwarta | 187 |
SKŁADNIA | 187 |
§1. Uwagi wstępne | 187 |
CZĘŚĆ OGÓLNA | 188 |
§2. Krystalizacja funkcjonalno-syntaktyczna wskaźników zespolenia | 188 |
Spójniki współrzędne | 188 |
Spójniki podrzędne | 190 |
§3. Bezspójnikowe i spójnikowe połączenie zdań | 192 |
§4. Bezprzyimkowe i przyimkowe składniki syntaktyczne | 193 |
§5. Zastępstwo konstrukcji bezprzyimkowych przez przyimkowe | 193 |
§6. Wahania w używaniu konstrukcji przyimkowych i bezprzyimkowych | 194 |
§7. Zastępstwo funkcji słowotwórczej przez kazualną lub przyimkową | 195 |
§8. Składnia zgody i rządu w rozwoju historycznym | 195 |
§9. Szyk wyrazów | 196 |
Szyk orzeczenia | 197 |
Szyk przydawki | 197 |
Szyk enklityk, proklityk, zaimka zwrotnego i słowa posiłkowego | 198 |
Szyk słowa posiłkowego w czasie przeszłym złożonym i przy stronie biernej | 198 |
Szyk zaimka zwrotnego się | 199 |
§10. Wpływy obce na polską składnię | 199 |
Latynizmy | 199 |
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA | 201 |
Budowa zdania pojedynczego | 201 |
§11. Związek główny podmiotu z orzeczeniem | 201 |
Podmiot | 201 |
Orzeczenie | 202 |
§12. Związki poboczne | 204 |
Dopełnienie | 204 |
Okolicznik | 205 |
Przydawka | 205 |
Konstrukcje imiesłowowe | 206 |
Budowa zdania złożonego | 207 |
§13. Zdania współrzędnie złożone | 207 |
Zdania łączne spójnikowe | 207 |
Zdania przeciwstawne | 208 |
Zdania rozłączne | 209 |
Zdania wynikowe | 209 |
§14. Zdania podrzędnie złożone | 210 |
Zdania podmiotowe | 210 |
Zdania dopełnieniowe | 211 |
Zdania przydawkowe | 212 |
Zdania orzecznikowe | 212 |
Zdania okolicznikowe | 213 |
Ćwiczenia | 219 |
Wskazówki bibliograficzne | 223 |
Skróty tytułów | 224 |