POLECAMY
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Nowe ujęcie dziejów "najkrótszego stulecia"!
W nowoczesnym podręczniku autorzy nie tylko rzetelnie prezentują dzieje lat 1914-1989, ale także kładą nacisk na dynamikę procesów historycznych. W głównych częściach publikacji ukazują przemiany gospodarcze, społeczne, kulturalne i religijne, opisują niemal wszystkie zakątki świata, a wewnętrzne wydarzenia w poszczególnych państwach przywołują w przypadkach, gdy wpływały one znacząco na procesy i zjawiska międzynarodowe. Na uwagę zasługuje również osobna część, poświęcona głównym zagadnieniom cywilizacyjnym XX wieku. W toku wykładu autorzy wykorzystują najnowszą literaturę światową i polską.
Rok wydania | 2010 |
---|---|
Liczba stron | 1008 |
Kategoria | Wiek XX |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-20707-6 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wstęp | 25 |
CZĘŚĆ PIERWSZA. I wojna światowa ijej konsekwencje (Edward Czapiewski) | 29 |
Rozdział I. Od wojny europejskiej do rozwiniętej wojny światowej | 31 |
1. Początek wojny – gorące lato ijesień 1914r. | 31 |
1.1. Dryfowanie ku wojnie | 31 |
1.2. Pierwsze działania wojenne – ukształtowanie się frontów wojennych | 36 |
1.2.1. Uderzenie Niemiec na Belgię i Francję | 36 |
1.2.2. Sytuacja na froncie wschodnim | 38 |
2. Poszerzanie frontów wojennych 1915–1916 | 42 |
2.1. Kampania na froncie wschodnim | 42 |
2.2. Na zachodzie bez zmian | 44 |
2.3. Powstanie nowych frontów wojny w Europie, Azji i Afryce | 46 |
2.3.1. Front kaukaski i walki w Dardanelach | 46 |
2.3.2. Przyłączenie się Włoch do wojny po stronie ententy | 47 |
2.3.3. Przystąpienie Bułgarii do wojny po stronie państw centralnych | 48 |
2.3.4. Przystąpienie Rumunii do wojny po stronie ententy | 49 |
2.3.5. Walki na Bliskim Wschodzie | 49 |
2.3.6. Działania w Azji Wschodniej | 50 |
2.3.7. Działania w koloniach niemieckich w Afryce | 52 |
3. Ostatnia faza wojny 1917–1918 | 52 |
3.1. Konsekwencje przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny | 52 |
3.2. „Najsłabsze ogniwo w łańcuchu państw imperialistycznych”. Rosja od rewolucji lutowej do październikowej | 54 |
3.2.1. Upadek caratu i początek dwuwładzy w Rosji | 56 |
3.2.2. Przewrót październikowy bolszewików | 60 |
3.3. Działania wojenne na zachodzie w1917r | 62 |
3.3.1. Front francuski | 62 |
3.3.2. Front włoski | 63 |
3.4. Wojna na morzu | 63 |
3.5. Zakończenie I wojny światowej | 66 |
4. Społeczno-polityczne i gospodarcze skutki wojny | 69 |
4.1. Stosunek społeczeństw do wojny | 69 |
4.2. Sytuacja gospodarcza | 71 |
4.2.1. Państwa centralne | 71 |
4.2.2. Państwa ententy | 73 |
4.3. Sprawa polska | 75 |
4.3.1. Odrodzenie państwa polskiego | 78 |
4.4. Ferment narodowy winnych krajach europejskich | 78 |
4.4.1. Powstanie nowych państw na gruzach Austro-Węgier | 78 |
4.4.2. Próby utworzenia nowych państw w Europie Wschodniej | 80 |
4.4.3. Ku niepodległej Irlandii | 82 |
Rozdział II. Ukształtowanie ładu powojennego | 84 |
1. Podwaliny nowej Europy: konferencja paryska i traktaty pokojowe | 84 |
1.1. Rozbieżności wśród mocarstw w sprawie nowego ładu europejskiego i światowego | 84 |
1.2. Konferencja paryska – traktat wersalski | 89 |
1.2.1. Traktat wersalski | 91 |
1.3. Traktaty pokojowe z innymi państwami centralnymi | 93 |
1.4. Traktaty a kwestia stabilizacji pokojowej w Europie i na świecie | 96 |
2. Idea Ligi Narodów | 98 |
2.1. Powołanie nowej organizacji | 98 |
2.2. Pakt Ligi | 99 |
2.3. Terytoria mandatowe | 101 |
CZĘŚĆ DRUGA. Między wojnami (Edward Czapiewski) | 103 |
Rozdział I. Przejściowa stabilizacja Europy i świata 1918–1929 | 105 |
1. Czynniki destabilizujące w Europie i na świecie | 105 |
1.1. Międzywojnie czy wojna trzydziestoletnia? (Jakub Tyszkiewicz) | 105 |
1.2. Ekspansja komunizmu | 106 |
1.2.1. Adaptacja ideologii do potrzeb komunizmu rosyjskiego | 106 |
1.2.2. Nieudana rewolucja światowa | 106 |
1.2.3. Zwycięstwo rewolucji w jednym kraju | 107 |
1.2.4. Internacjonalizm najwyższą formą imperializmu radzieckiego – powstanie i działalność III Międzynarodówki (Komintern) | 108 |
1.3. Faszyzm – ekspansja ideologii szowinistycznej | 110 |
1.4. Odmienność idei autorytarnych od totalitaryzmu | 112 |
1.5. Początek rozpadu imperiów kolonialnych | 113 |
1.6. Sprzeczności interesów między mocarstwami i mniejszymi państwami | 115 |
2. Sytuacja międzynarodowa w pierwszych latach po wojnie | 117 |
2.1. Działalność Ligi Narodów w latach 1920–1924 | 117 |
2.2. System wersalski a polityka europejska Francji i Wielkiej Brytaniiw pierwszych latach powojennych (do 1924) | 118 |
2.2.1. Cele polityki Francji i Wielkiej Brytanii wobec Niemiec – pierwsze rozbieżności i starania o wspólną politykę | 118 |
2.3. Konferencja w Genui i jej konsekwencje | 121 |
2.3.1. Niebezpieczeństwo współpracy niemiecko-radzieckiej | 121 |
3. Sytuacja Niemiec na tle polityki międzynarodowej | 124 |
3.1. Sytuacja w Niemczech po konferencji paryskiej – konsekwencje traktatu wersalskiego i rewolucji | 124 |
3.1.1. Rewolucja listopadowa i przejęcie władzy przez socjaldemokrację | 124 |
3.1.2. Wzrost tendencji nacjonalistycznych | 126 |
3.2. Wzrost napięcia społecznego w Niemczech | 127 |
3.3. Potrzeba zwrotu w polityce Wielkiej Brytanii i Francji wobec Rzeszy | 128 |
3.4. Działania skrajnych sił politycznych w Niemczech | 129 |
3.5. Sytuacja gospodarcza. Plan Dawesa | 131 |
3.6. Polityka rządu G. Stresemanna | 133 |
4. Sytuacja społeczno-ekonomiczna w Europie do 1924r | 135 |
4.1. Sytuacja społeczno-ekonomiczna po I wojnie światowej | 135 |
4.2. Zróżnicowanie problemów politycznych, społecznych i ekonomicznych w różnych subregionach Europy | 136 |
4.2.1. Kraje skandynawskie | 136 |
4.2.2. Bałkanizacja Europy Środkowo-Wschodniej? | 139 |
4.2.3. Specyficzna sytuacja Polski | 140 |
4.2.4. Sytuacja państw na Półwyspie Bałkańskim i Węgier | 143 |
4.2.5. Na Półwyspie Iberyjskim | 146 |
5. Narodziny faszyzmu w Italii | 148 |
5.1. Przyczyny narodzin faszyzmu | 148 |
5.2. Dojście Mussoliniego do władzy i jego umocnienie się | 151 |
6. Rosja Radziecka i ZSRR – zwycięstwo komunizmu w jednym kraju | 155 |
6.1. Kształtowanie się państwa radzieckiego | 155 |
6.2. Wojna domowa w Rosji: rewolucja i kontrrewolucja | 158 |
6.3. Nowa idea gospodarcza – komunizm wojenny i jego skutki | 160 |
6.3.1. Wprowadzenie komunizmu wojennego | 160 |
6.3.2. Opór społeczny wobec komunizmu wojennego | 164 |
6.4. Przejście do Nowej Polityki Ekonomicznej | 165 |
6.5. Dojście Stalina do władzy | 167 |
7. Locarno – próba poprawy systemu wersalskiego | 170 |
7.1. Ku paktowi w Locarno | 170 |
7.2. Układ w Locarno | 171 |
7.3. Próba „poprawy” ładu wersalskiego | 172 |
8. Międzynarodowe działania na rzecz rozbrojenia i zapobieżenia konfliktom zbrojnym w latach 20. | 173 |
8.1. Kwestia rozbrojenia | 173 |
8.2. Pakt Brianda–Kellogga | 175 |
9. Imperium Brytyjskie | 177 |
9.1. Sytuacja wewnętrzna w Wielkiej Brytanii – symptomy osłabienia, chwiejna sytuacja polityczna | 177 |
9.2. Kwestia irlandzka | 179 |
9.3. Przekształcanie imperium, dominia, kolonie – ruchy odśrodkowe | 180 |
9.3.1. Niepodległość Egiptu | 182 |
9.3.2. Sytuacja w brytyjskich posiadłościach azjatyckich – Indie | 184 |
9.3.3. Inne posiadłości brytyjskie w Azji Południowo-Wschodniej | 187 |
10. Francja i jej polityka kolonialna | 188 |
10.1. Przemiany wewnętrzne we Francji – III Republika po kataklizmie wojennym | 188 |
10.2. Sytuacja w posiadłościach kolonialnych | 191 |
10.2.1. Procesy emancypacyjne w krajach Maghrebu | 191 |
10.2.2. Sytuacja w Indochinach | 193 |
11. Turcja i Bliski Wschód po likwidacji imperium osmańskiego | 194 |
11.1. Polityka Mustafy Kemala – likwidacja imperium | 194 |
11.2. Reformy wewnętrzne w Turcji | 196 |
11.3. Rozgrywka mocarstw o ustalenie ich wpływu na podział krajów Bliskiego Wschodu (Jakub Tyszkiewicz) | 198 |
11.4. Kształtowanie się źródeł konfliktu bliskowschodniego (Jakub Tyszkiewicz) | 198 |
11.4.1. Palestyna i początki konfliktu arabsko-żydowskiego | 198 |
11.4.2. Powstanie Transjordanii i sytuacja w Iraku | 199 |
11.5. Mandaty francuskie (Jakub Tyszkiewicz) | 199 |
11.5.1. Syria i Liban | 199 |
11.5.2. Niepodległość Jemenu i Arabii Saudyjskiej | 200 |
12. Stany Zjednoczone w okresie boomu gospodarczego | 200 |
12.1. Sytuacja polityczna i gospodarcza USA po wojnie – izolacjonizm kontrolowany | 200 |
12.2. Boom gospodarczy, problemy społeczne | 202 |
13. Sytuacja w Ameryce Łacińskiej do czasów wielkiego kryzysu (Jakub Tyszkiewicz) | 204 |
13.1. Stany Zjednoczone i ich wpływ na państwa latynoamerykańskie | 204 |
13.1.1. Wzrost politycznej i ekonomicznej roli USA na półkuli zachodniej | 204 |
13.2. Główne tendencje rozwojowe państw Ameryki Łacińskiej po I wojnie światowej | 204 |
13.3. Sytuacja gospodarcza i ekonomiczna w krajach Ameryki Południowej | 205 |
13.4. Sytuacja w Ameryce Środkowej i na Karaibach | 207 |
13.5. Po rewolucji w Meksyku | 209 |
14. Daleki Wschód | 210 |
14.1. Destabilizacja Chin i jej przyczyny | 210 |
14.2. Sytuacja w Japonii | 214 |
Rozdział II. Wielki kryzys i jego skutki (1929–1935) | 215 |
1. Światowe skutki kryzysu – różne fazy przebiegu kryzysu począwszy od USA | 215 |
1.1. Wybuch kryzysu i jego konsekwencje | 215 |
1.2. Ogólna charakterystyka kryzysu gospodarczego i prób jego przezwyciężenia | 216 |
2. Zwycięstwo hitleryzmu w Niemczech i jego skutki | 220 |
2.1. Chaos społeczno-polityczny w Niemczech – remedium nazistowskie | 220 |
2.1.1. Sytuacja w Niemczech przed kryzysem gospodarczym | 220 |
2.2. Przejęcie władzy przez Hitlera. Kształtowanie systemu totalitarnego | 226 |
2.3. Realizacja polityki rasistowskiej | 232 |
3. Przemiany w ZSRR i ich wpływ na politykę europejską i światową | 234 |
3.1. NEP a komunizm, Stalin przejmuje pełnię władzy. Ku pięciolatce | 234 |
3.2. Powrót do doktryny komunistycznej – pierwsza pięciolatka | 236 |
4. Sytuacja we Francji (Jakub Tyszkiewicz) | 240 |
5. Przemiany w Wielkiej Brytanii i Imperium Brytyjskim (Jakub Tyszkiewicz) | 242 |
5.1. Początki Commonwealthu – Brytyjskiej Wspólnoty Narodów | 243 |
6. Poszczególne subregiony europejskie w okresie kryzysu – przemiany | 243 |
6.1. Sytuacja w krajach skandynawskich – skutki polityczne kryzysu | 243 |
6.2. Ku dyktaturze Salazara – „Nowe państwo”. Inna droga Hiszpanii na początku lat 30. | 248 |
6.3. Państwa bałkańskie – ostrość konfliktów i próby ich rozwiązywania | 250 |
6.4. Kraje nadbałtyckie i inne państwa Europy Środkowo-Wschodniej. Różne poziomy kryzysu gospodarczego | 256 |
7. Wielki kryzys w Stanach Zjednoczonych i jego przezwyciężenie (Jakub Tyszkiewicz) | 261 |
7.1. New Deal | 262 |
8. Ameryka Łacińska w okresie kryzysu – między dyktaturą a demokracją (do 1939 ) (Jakub Tyszkiewicz) | 264 |
8.1. „Dobre sąsiedztwo”. Próby zmiany polityki USA wobec krajów latynoamerykańskich | 264 |
8.2. Rozpowszechnienie systemu wodzostwa – caudillizm w Ameryce Południowej i jego polityka gospodarcza oraz społeczna | 265 |
8.3. Sytuacja polityczna w państwach rządzonych przez dyktatury wojskowe | 266 |
8.4. Sytuacja w krajach demokratycznych Ameryki Łacińskiej | 267 |
8.5. Sytuacja w Ameryce Środkowej i na Karaibach | 268 |
8.6. Finałowa faza rewolucji w Meksyku | 269 |
8.7. Kanada w okresie międzywojennym | 269 |
9. Sytuacja na Dalekim Wschodzie i w Azji Południowo-Wschodniej (Jakub Tyszkiewicz) | 270 |
9.1. Sytuacja w Chinach w latach 1929–1935 | 270 |
9.2. Japonia w I dekadzie lat 30. | 271 |
9.3. Agresja japońska w Mandżurii i wzrost napięcia w stosunkach z Chinami | 272 |
10. Bliski i Środkowy Wschód w latach 30. (Jakub Tyszkiewicz) | 274 |
10.1. Mandaty brytyjskie | 274 |
10.2. Sytuacja w Transjordanii i Iraku | 275 |
10.3. Mandaty francuskie | 276 |
10.4. Niepodległe państwa w Azji Środkowej – Persja i Afganistan | 276 |
11. Sytuacja w koloniach w latach 30. | 278 |
11.1. Sytuacja w koloniach brytyjskich w Azji | 278 |
11.2. Sytuacja w koloniach francuskich | 281 |
11.3. Kolonie belgijskie i holenderskie oraz portugalskie | 282 |
11.4. Początki segregacji rasowej w Związku Południowej Afryki | 283 |
Rozdział III. Ku wojnie światowej 1935–1939 | 284 |
1. Rozwój sytuacji międzynarodowej od połowy lat 30. | 284 |
1.1. Polityka Ligi Narodów na przełomie lat 20. i 30. | 284 |
1.2. Wystąpienie Niemiec i Japonii z Ligi Narodów | 285 |
1.3. Wstąpienie ZSRR do Ligi Narodów | 286 |
1.4. Nieprzygotowanie do wojny mocarstw zachodnich | 287 |
1.5. Utrata przez Ligę Narodów podmiotowości w polityce międzynarodowej | 288 |
1.6. Pakty bilateralne i multilateralne – próba zachowania równowagi europejskiej i pokoju światowego | 289 |
1.6.1. Szanse Paktu Czterech i Paktu Wschodniego | 289 |
1.6.2. Pakty bilateralne – Polska i Czechosłowacja | 293 |
2. Przygotowania III Rzeszy do wojny | 294 |
3. Kontynuacja „eksperymentu” radzieckiego | 298 |
3.1. Istota zmian ekonomicznych i społecznych w ZSRR w połowie lat 30. | 298 |
3.1.1. Skutki kolektywizacji | 298 |
3.1.2. Kolejne plany pięcioletnie | 299 |
3.2. Terror i czystki | 300 |
3.3. Rozwój sił zbrojnych ZSRR | 304 |
3.3.1. Rozbudowa i modernizacja armii | 304 |
3.4. Idea rewolucji światowej w nowym kształcie | 305 |
4. Wojna domowa w Hiszpanii i jej wpływ na sytuację europejską | 306 |
4.1. Przyczyny wojny w Hiszpanii i stopniowanie konfliktu | 306 |
4.2. Zamach wojskowy | 309 |
4.2.1. Wojna domowa w Hiszpanii w polityce innych państw europejskich | 310 |
4.2.2. Rozwój wojny domowej w Hiszpanii | 311 |
5. Burza dalekowschodnia | 314 |
5.1. Agresywna polityka Japonii w II połowie lat 30. | 314 |
5.2. Agresja japońska w Chinach | 316 |
5.3. ZSRR w rozgrywce chińskiej. Konflikt z Japonią | 317 |
5.3.1. Konflikt radziecko-japoński | 318 |
6. Sytuacja w Afryce – konflikt włosko-abisyński | 319 |
6.1. Znaczenie konfliktu abisyńskiego dla polityki międzynarodowej | 319 |
6.2. Agresja włoska w Etiopii | 320 |
7. Agresja hitlerowskich Niemiec – ku wybuchowi wojny światowej | 322 |
7.1. Pasywna polityka Wielkiej Brytanii i Francji wobec polityki Hitlera | 322 |
7.2. Anszlus Austrii i podporządkowanie Czechosłowacji | 323 |
7.2.1. Pierwsza próba anszlusu Austrii – 1934r. | 323 |
7.2.2. Zmiana polityki Włoch wobec III Rzeszy | 324 |
7.2.3. Anszlus Austrii przez III Rzeszę | 324 |
7.2.4. Sprawa Sudetów i konferencja w Monachium | 325 |
7.2.5. Konsekwencje polityki appeasementu | 327 |
7.3. Sytuacja międzynarodowa w Europie po Monachium | 328 |
7.3.1. Zabór Czechosłowacji i inne agresywne kroki III Rzeszy | 329 |
7.3.2. Żądania niemieckie wobec Polski | 330 |
7.3.3. Cele niemieckie w przededniu wojny. Pakt stalowy | 331 |
7.4. Ku paktowi Ribbentrop–Mołotow | 332 |
7.4.1. Postawa ZSRR wobec napiętej sytuacji międzynarodowej wiosną 1939r. | 332 |
7.4.2. Podwójna gra Stalina | 333 |
7.4.3. Pakt Ribbentrop–Mołotow | 335 |
8. Antypody – Australia i Nowa Zelandia w okresie międzywojennym | 336 |
8.1. Reforma Imperium Brytyjskiego | 337 |
8.2. Australia wobec kryzysu gospodarczego | 338 |
8.3. Sytuacja w Nowej Zelandii | 339 |
CZĘŚĆ TRZECIA. II wojna światowa (Jakub Tyszkiewicz) | 341 |
Rozdział I. Na frontach wojny | 343 |
1. Na froncie europejskim (1939–1941) | 343 |
1.1. Kampania polska | 343 |
1.2. Dziwna wojna | 348 |
1.3. Wojna zimowa | 349 |
1.4. Napaść III Rzeszy na Danię i Norwegię | 350 |
1.5. Agresja niemiecka na zachodzie Europy | 351 |
1.6. Zajęcie państw bałtyckich i Besarabii przez ZSRR | 355 |
1.7. Bitwa o Wielką Brytanię | 356 |
1.8. Napaść państw Osi na Grecję i Jugosławię | 357 |
1.9. Operacja „Barbarossa”. Napaść nazistowska na ZSRR | 358 |
2. Walki na innych kontynentach ina morzu (1939–1941) | 362 |
2.1. Sytuacja w Afryce Północnej i walki na pustyni w latach 1940–1941 | 362 |
2.2. Sytuacja na Bliskim i Środkowym Wschodzie | 363 |
2.3. Walki na morzu i bitwa o Atlantyk (1939–1941) | 364 |
2.4. Podboje Japonii w Azji | 366 |
2.5. Atak japoński na Pearl Harbor | 367 |
2.6. Sukcesy japońskie na Pacyfiku | 368 |
3. Dyplomacja i polityka 1939–1945 | 370 |
3.1. Współpraca niemiecko-radziecka i umacnianie strefy wpływów przez ZSRR | 370 |
3.2. Powstanie koalicji państw Osi. Pakt trójstronny | 372 |
3.3. Wielka Brytania i jej sojusznicy do 1941r. | 372 |
3.4. Układ brytyjsko-radziecki i porozumienia ZSRR z rządami emigracyjnymi w Londynie | 374 |
3.5. Karta Atlantycka i deklaracja Narodów Zjednoczonych | 374 |
3.6. Współpraca brytyjsko-amerykańska | 375 |
3.7. Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie | 377 |
3.8. Kwestia polska w polityce trzech mocarstw | 379 |
3.9. Konferencja w Jałcie | 381 |
3.10. Konferencja w Poczdamie | 382 |
4. Front wschodni (1942–1944) | 384 |
4.1. Działania na froncie wschodnim w1942r. | 384 |
4.2. Kontrofensywa radziecka i bitwa pod Kurskiem | 387 |
4.3. Ofensywy radzieckie w1944r. | 388 |
5. Walki na śródziemnomorskim teatrze działań zbrojnych | 390 |
5.1. Walki w Afryce Północnej i lądowanie aliantów w Tunisie i Algierze(1942–1943) | 390 |
5.2. Kampania włoska | 392 |
6. Front zachodni (1942–1944) | 394 |
6.1. Rajd na Dieppe | 394 |
6.2. Utworzenie „drugiego frontu” w Normandii | 395 |
6.3. Lądowanie na Riwierze Francuskiej | 398 |
6.4. Operacja „Market-Garden” i bitwa o ujście Skaldy | 398 |
6.5. Ofensywa niemiecka w Ardenach | 400 |
7. Bitwa o Niemcy – 1945 | 401 |
7.1. Ofensywa styczniowa Armii Czerwonej | 401 |
7.2. Ofensywa na zachodzie | 402 |
7.3. Wyścig do Berlina | 402 |
7.4. Ostatnie walki i kapitulacja Niemiec | 403 |
8. Walki w powietrzu i na morzu | 404 |
8.1. Strategiczna kampania powietrzna aliantów zachodnich 1941–1945 | 404 |
8.2. Walki na morzach w latach 1942–1945 | 406 |
9. Walki na Pacyfiku (1942–1945) | 409 |
9.1. Bitwa o Midway i walki o Guadalcanal | 409 |
9.2. Wojna na Pacyfiku w latach 1943–1945 | 411 |
9.3. Działania w Azji Południowo-Wschodniej w latach 1943–1945 | 414 |
9.4. Zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki. Kapitulacja Japonii | 415 |
Rozdział II. Na froncie wewnętrznym | 417 |
1. Państwa sprzymierzone | 417 |
1.1. Wielka Brytania w czasie wojny | 417 |
1.2. Stany Zjednoczone | 420 |
1.3. ZSRR w czasie wojny | 423 |
1.4. Chiny | 426 |
1.5. Commonwealth | 427 |
2. Państwa Osi i ich sojusznicy | 429 |
2.1. Nazistowskie Niemcy | 429 |
2.2. Japonia | 434 |
2.3. Włochy | 436 |
2.4. Sojusznicy państw Osi | 437 |
2.4.1. Węgry | 437 |
2.4.2. Rumunia | 438 |
2.4.3. Bułgaria | 439 |
2.4.4. „Republika proboszczów” – Słowacja | 439 |
2.4.5. Finlandia | 440 |
3. Państwa neutralne w Europie. Sytuacja na innych kontynentach | 441 |
3.1. Kraje neutralne | 441 |
3.1.1. Państwa Półwyspu Iberyjskiego | 441 |
3.1.2. Szwajcaria | 442 |
3.1.3. Szwecja | 443 |
3.1.4. Irlandia | 443 |
3.1.5. Turcja | 443 |
3.1.6. Watykan | 444 |
3.2. Państwa Ameryki Łacińskiej | 445 |
3.3. Sytuacja w Afryce | 447 |
3.3.1. Kraje Maghrebu | 447 |
3.3.2. Bliski Wschód | 447 |
3.3.3. Afryka na południe od Sahary | 448 |
4. Okupacja i kolaboracja w Europie | 448 |
4.1. Podział okupowanej Europy | 448 |
4.2. Kolaboracja | 449 |
4.3. Niemiecki „nowy porządek” | 451 |
4.4. Okupacja Europy Środkowo-Wschodniej | 453 |
4.4.1. Protektorat Czech i Moraw | 453 |
4.4.2. Okupacja niemiecka ziem polskich | 454 |
4.4.3. Okupacja Polski i państw bałtyckich przez ZSRR (1939–1941) | 458 |
4.4.4. Okupacja niemiecka państw bałtyckich | 460 |
4.5. Okupacja i kolaboracja na podbitych przez III Rzeszę terenach ZSRR | 461 |
4.5.1. Okupacja Ukrainy i Białorusi | 462 |
4.6. Okupacja na Bałkanach | 463 |
4.6.1. Jugosławia | 463 |
4.6.2. Albania | 464 |
4.6.3. Grecja | 465 |
4.7. Francja Vichy | 465 |
4.8. Okupowana Francja | 467 |
4.9. Inne kraje zachodnioeuropejskie | 469 |
4.9.1. Norwegia | 469 |
4.9.2. Holandia i Belgia | 470 |
4.9.3. Dania | 471 |
4.10. Japonia i azjatycka sfera dobrobytu | 471 |
5. Ruch oporu | 473 |
5.1. Pojęcie ruchu oporu | 473 |
5.2. Polskie Państwo Podziemne | 474 |
5.3. Partyzantka radziecka | 476 |
5.4. Ukraiński ruch oporu | 477 |
5.5. Ruch partyzancki na Białorusi | 478 |
5.6. Protektorat Czech i Moraw | 479 |
5.7. Ruch oporu i wojna domowa w Jugosławii | 479 |
5.8. Ruch partyzancki i wojna domowa w Grecji | 481 |
5.9. Ruch oporu we Francji | 482 |
5.10. Ruch oporu winnych krajach zachodniej Europy | 484 |
5.10.1. Norwegia | 484 |
5.10.2. Ruch oporu w Danii, Holandii i Belgii | 484 |
5.11. Ruch oporu we Włoszech | 485 |
5.12. Powstania przeciwko okupantowi niemieckiemu | 486 |
5.12.1. Powstanie warszawskie | 486 |
5.12.2. Powstanie na Słowacji | 486 |
5.12.3. Powstanie w Paryżu | 487 |
5.12.4. Powstanie w Pradze | 487 |
5.13. Opozycja antyhitlerowska w III Rzeszy | 488 |
5.14. Ruch oporu w Azji Wschodniej | 489 |
6. Holokaust | 489 |
6.1. Holokaust – zagłada europejskich Żydów | 489 |
6.1.1. Przed ostatecznym rozwiązaniem. Sytuacja ludności żydowskiej w Europie w latach 1939–1941 | 489 |
6.1.2. „Ostateczne rozwiązanie” i zagłada europejskich Żydów | 491 |
6.1.3. Bierność i opór | 494 |
6.2. Bilans Zagłady | 495 |
6.3. Sprawiedliwi wśród narodów świata | 495 |
7. Rozwój techniki i nowe wynalazki | 496 |
8. Wywiad i propaganda | 499 |
8.1. Działania wywiadowcze | 499 |
8.2. Propaganda | 500 |
9. Bilans wojny | 502 |
10. Zbrodnie wojenne w czasie II wojny światowej | 504 |
10.1. Zbrodnie wojenne państw Osi | 50 |
10.1.1. Zbrodnie niemieckie | 504 |
10.1.2. Zbrodnie armii japońskiej | 505 |
10.2. Zbrodnie dokonywane przez ZSRR | 507 |
10.3. Procesy zbrodniarzy wojennych | 507 |
10.4. Grabież dzieł sztuki | 509 |
11. Powstanie ONZ | 509 |
CZĘŚĆ CZWARTA. Zimna wojna (Jakub Tyszkiewicz) | 513 |
Rozdział I. Świat w cieniu zimnej wojny | 515 |
1. Początki zimnej wojny (1945–1953) | 515 |
1.1. Ideologiczne i propagandowe podstawy zimnej wojny | 515 |
1.2. Początki zimnej wojny | 517 |
1.3. Amerykańska polityka powstrzymywania i jej elementy | 518 |
1.4. Na krawędzi konfrontacji. Rozwój sytuacji w latach 1949–1953 | 420 |
2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki po zakończeniu wojny | 521 |
2.1. Stany Zjednoczone po II wojnie światowej | 521 |
2.1.1. Sytuacja polityczna w USA | 523 |
2.2. Związek Radziecki po II wojnie światowej | 525 |
3. Pierwsze pole starcia. Problem niemiecki | 527 |
3.1. Podział Niemiec na strefy okupacyjne | 527 |
3.1.1. Polityka mocarstw w strefach okupacyjnych | 528 |
3.2. Spory polityczne wokół przyszłości Niemiec | 531 |
3.3. Kryzys berliński | 532 |
3.4. Powstanie dwóch państw niemieckich | 533 |
3.5. Traktaty pokojowe z sojusznikami III Rzeszy i okupacja Austrii | 534 |
4. Państwa Europy Zachodniej (1945–1947) | 534 |
4.1. Sytuacja ekonomiczna, polityczna i społeczna w państwach zachodnioeuropejskich | 534 |
4.2. Sytuacja we Francji po II wojnie światowej | 535 |
4.3. Włochy po II wojnie światowej | 536 |
4.4. Wielka Brytania po II wojnie światowej | 537 |
4.5. Inne państwa zachodniej i północnej Europy | 538 |
4.6. Wojna domowa w Grecji 1946–1949 | 539 |
4.7. Rola planu Marshalla w odbudowie Starego Kontynentu | 540 |
4.8. Inicjatywy integracyjne | 541 |
4.9. Europejska Wspólnota Węgla i Stali | 542 |
5. Uzależnienie krajów Europy Środkowo-Wschodniej przez ZSRR i ich stalinizacja | 544 |
5.1. Stopniowe przejmowanie władzy przez komunistów | 544 |
5.2. Ideologiczne podporządkowanie europejskiego ruchu komunistycznego ZSRR | 546 |
5.3. Przejęcie władzy przez komunistów w Polsce | 546 |
5.4. Od pozornej niepodległości do pełnego podporządkowania. Czechosłowacja | 547 |
5.5. „Taktyka salami”. Węgry | 549 |
5.6. Sytuacja w Rumunii | 549 |
5.7. W państwie Georgi Dymitrowa. Bułgaria | 550 |
5.8. W cieniu Tity. Jugosławia w latach 1945–1948. Sytuacja w Albanii | 551 |
5.9. Konflikt jugosłowiańsko-radziecki | 552 |
5.10. Stalinizacja Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1948–1953 | 552 |
5.11. Jugosławia po 1948r. | 554 |
6. Bliski i Środkowy Wschód – geneza konfliktów | 555 |
6.1. Konflikt na Bliskim Wschodzie | 555 |
6.2. Pierwsza wojna izraelsko-arabska | 556 |
6.3. Państwo Izrael | 557 |
6.4. Rewolucja w Egipcie | 558 |
6.5. Sytuacja innych byłych terytoriów mandatowych | 559 |
6.6. Niezadowolenie społeczne w Iraku, wzrost arabskiego nacjonalizmu | 560 |
6.7. Sytuacja w Iranie | 561 |
6.8. Turcja – między liberalizmem areligijną tradycją | 561 |
7. Kłopoty z imperium. Początki dekolonizacji | 562 |
7.1. Dekolonizacja | 562 |
7.2. Powstanie niepodległych Indii i Pakistanu | 563 |
7.3. Niepodległość Birmy. Sytuacja na Malajach | 564 |
7.4. Walka o niepodległość w koloniach holenderskich. Powstanie Indonezji | 565 |
7.5. Konflikt w Indochinach | 566 |
7.6. Sytuacja na Czarnym Kontynencie | 568 |
7.7. Pierwsze dążenia niepodległościowe w brytyjskich koloniach w Afryce | 569 |
7.7.1. Sytuacja na Złotym Wybrzeżu | 569 |
7.7.2. Sytuacja w Nigerii | 570 |
7.7.3. Sytuacja w Kenii | 571 |
7.8. Sytuacja w afrykańskich koloniach francuskich | 571 |
7.9. Wprowadzenie apartheidu w Związku Południowej Afryki | 572 |
8. Czerwony Daleki Wschód? | 573 |
8.1. Wojna domowa w Chinach i zwycięstwo komunistów | 573 |
8.2. ChRL w latach 1949–1953 | 575 |
8.3. Sytuacja na Półwyspie Koreańskim | 576 |
8.4. Wojna w Korei | 578 |
8.5. Okupacja Japonii i jej zakończenie | 581 |
8.6. Sytuacja na Filipinach | 583 |
9. W cieniu supermocarstwa. Ameryka Łacińska | 584 |
9.1. Powstanie Organizacji Państw Amerykańskich i pakt z Rio | 584 |
9.2. Sytuacja gospodarcza w państwach latynoamerykańskich po II wojnie światowej | 585 |
9.3. Peronizm w Argentynie | 586 |
9.4. Brazylia pod rządami Vargasa | 587 |
9.5. Urugwaj, Chile i Boliwia | 588 |
9.6. Peru i Ekwador | 589 |
9.7. Kolumbia i Wenezuela | 589 |
9.8. Między rewolucją a dyktaturą. Gwatemala i inne państwa Ameryki Środkowej | 589 |
Rozdział II. Ku kryzysowi kubańskiemu. Świat w latach 1953–1962 | 592 |
1. Przejściowa odwilż polityczna na świecie. Stosunki między supermocarstwami | 592 |
1.1. Polityczna „odwilż”? | 592 |
2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki | 595 |
2.1. Sytuacja wewnętrzna w Stanach Zjednoczonych w czasie prezydentury Dwighta D. Eisenhowera | 595 |
2.2. Ruch praw obywatelskich | 597 |
2.3. Narastanie radykalnych tendencji wśród młodzieży amerykańskiej | 598 |
2.4. Sytuacja wewnętrzna w ZSRR po śmierci Stalina | 598 |
2.5. „Odwilż”, XX Zjazd i tajne przemówienie Chruszczowa | 599 |
2.6. Sytuacja społeczna i polityczna w ZSRR na przełomie lat 50. i 60. | 600 |
2.7. Nierozwiązane problemy gospodarki radzieckiej | 601 |
3. Początki Europy dobrobytu | 601 |
3.1. Cud gospodarczy | 601 |
3.2. Tendencje integracyjne. Powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej | 603 |
3.3. Sytuacja polityczna, społeczna i gospodarcza w RFN | 604 |
3.4. Francja – od IV do V Republiki | 606 |
3.5. Rządy konserwatywne w Wielkiej Brytanii | 607 |
3.6. Włochy – między polityczną niestabilnością a rozwojem gospodarki | 607 |
3.7. Inne kraje europejskie | 608 |
3.8. Grecja i kwestia cypryjska | 609 |
4. Nadal za „żelazną kurtyną”. Europa Środkowo-Wschodnia | 609 |
4.1. Wpływ zmian na Kremlu na sytuację w krajach zależnych | 609 |
4.2. Powstanie w NRD | 610 |
4.3. Polepszenie stosunków ZSRR z Jugosławią. Rozwiązanie Kominformu | 611 |
4.4. Polski rok 1956 | 611 |
4.5. Powstanie węgierskie | 612 |
4.6. Sytuacja w Europie Środkowo-Wschodniej na przełomie lat 50. i 60 | 614 |
5. Zmiany na Bliskim Wschodzie | 615 |
5.1. Dyktatura Nasera w Egipcie | 615 |
5.2. Sprzeciw Egiptu wobec utworzenia Paktu Bagdadzkiego i jego konsekwencje międzynarodowe | 616 |
5.3. Wojna o Kanał Sueski | 617 |
5.4. „Arabski socjalizm” i powstanie Zjednoczonej Republiki Arabskiej | 618 |
5.5. Sytuacja winnych państwach regionu | 619 |
5.5.1. Niepodległość Sudanu | 619 |
5.5.2. Przewrót wojskowy i obalenie monarchii w Iraku | 619 |
5.5.3. Sytuacja w Libanie | 620 |
5.5.4. Sytuacja w Arabii Saudyjskiej | 620 |
5.6. Sytuacja w Turcji. Przejęcie władzy przez armię | 621 |
5.7. Iran pod rządami szaha Rezy Pahlawiego | 621 |
5.8. Rosnące międzynarodowe znaczenie regionu bliskowschodniego | 622 |
6. Afryka uzyskuje niepodległość | 623 |
6.1. Rozpad imperium brytyjskiego w Afryce | 623 |
6.1.1. Powstanie niepodległej Ghany | 623 |
6.1.2. Nigeria | 623 |
6.1.3. Kenia | 625 |
6.1.4. Uganda | 625 |
6.1.5. Tanganika | 625 |
6.2. Dekolonizacja imperium francuskiego | 626 |
6.2.1. Gwinea Francuska | 627 |
6.2.2. Senegal | 627 |
6.2.3. Wybrzeże Kości Słoniowej | 628 |
6.2.4. Republika Środkowoafrykańska | 628 |
6.2.5. Kamerun i Togo | 628 |
6.2.6. Gabon | 629 |
6.3. Kraje Maghrebu | 629 |
6.4. Algier staje się Algierią | 630 |
6.5. Koniec belgijskiego panowania w Kongu | 631 |
6.6. Kolonie portugalskie | 632 |
6.7. W Rogu Afryki | 632 |
7. Trzeci Świat? Azja Południowo-Wschodnia | 633 |
7.1. Rozwój państwa indyjskiego wczasach Nehru | 633 |
7.2. Sytuacja w Pakistanie | 635 |
7.3. Chiny w okresie „wielkiego skoku” | 636 |
7.4. Republika Chińska na Tajwanie | 638 |
7.5. Sytuacja w Indochinach i jej międzynarodowe implikacje | 639 |
7.6. Podzielony Wietnam | 640 |
7.7. Sytuacja winnych krajach Azji Południowo-Wschodniej | 642 |
7.8. Dyktatura Sukarno w Indonezji | 643 |
7.9. Konferencja w Bandungu. Powstanie ruchu państw niezaangażowanych | 643 |
7.10. Na Półwyspie Koreańskim | 644 |
7.11. Zmiany w Japonii | 645 |
8. Między dyktaturą a rewolucją. Kraje Ameryki Łacińskiej | 647 |
8.1. „Sojusz dla Postępu” | 647 |
8.2. Ku rządom autorytarnym. Argentyna, Brazylia, Boliwia, Paragwaj | 647 |
8.2.1. Przejęcie władzy przez wojsko w Argentynie | 647 |
8.2.2. Brazylia wczasach rządów prezydenta Juscelino Kubitschka | 648 |
8.2.3. Reformy społeczne w Boliwii | 648 |
8.2.4. Obalenie demokracji w Paragwaju | 648 |
8.3. Ku rewolucyjnej partyzantce. Kolumbia, Urugwaj i Wenezuela | 649 |
8.3.1. Reorganizacja życia społecznego na wzór peronowskiw Kolumbii | 649 |
8.3.2. Wzrost niezadowolenia społecznego w Urugwaju | 649 |
8.3.3. Przejściowe obalenie junty wojskowej w Wenezueli | 649 |
8.4. Ku rewolucjom. Gwatemala i Kuba | 650 |
8.4.1. Interwencja amerykańska w Gwatemali i jej konsekwencje | 650 |
8.4.2. Rewolucja na Kubie | 650 |
8.5. Kryzys kubański | 653 |
Rozdział III. Między kryzysem kubańskim a końcem détente 1963–1979 | 655 |
1. Między odprężeniem a zbrojeniami | 655 |
1.1. Ocieplenie relacji między supermocarstwami | 655 |
1.2. Zbrojenia ZSRR | 656 |
1.3. Napięcie w stosunkach chińsko-radzieckich | 656 |
1.4. Nowa polityka amerykańska | 657 |
1.5. Powolny demontaż układu bipolarnego | 658 |
1.6. Zenit détente. Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej w Helsinkach | 658 |
1.7. Polityka zagraniczna ZSRR w okresie détente | 658 |
1.8. Odejście USA od polityki détente | 659 |
1.9. Zmierzch systemu z Bretton Woods – nowy element w polityce międzynarodowej | 659 |
1.10. Kryzys naftowy. Rozwój państw OPEC | 660 |
1.11. Globalny charakter kryzysu w latach 70 | 661 |
2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki | 662 |
2.1. Sytuacja wewnętrzna w USA w latach 60 | 662 |
2.2. Ruch praw obywatelskich | 663 |
2.3. Aktywność ludności latynoamerykańskiej i indiańskiej | 664 |
2.4. Wpływ wojny w Wietnamie na sytuację wewnętrzną w USA | 665 |
2.5. Kontrkultura młodzieżowa | 666 |
2.6. Stany Zjednoczone w latach 70 | 668 |
2.7. Nowa prawica. Odrodzenie konserwatyzmu w Stanach Zjednoczonych | 670 |
2.8. Początki ery Breżniewa w ZSRR | 671 |
2.9. Związek Radziecki w latach 70 | 672 |
3. Europa Zachodnia | 674 |
3.1. Sytuacja gospodarcza państw zachodnioeuropejskich w latach 60. i 70. | 674 |
3.2. Sytuacja w krajach Europy Zachodniej w latach 60. | 675 |
3.2.1. Francja wczasach de Gaulle’a | 675 |
3.2.2. Sytuacja w RFN w latach 60. | 676 |
3.2.3. Wielka Brytania | 677 |
3.2.4. Rozwój państwa włoskiego wlatach 60. | 678 |
3.3. Rok 1968 w Europie Zachodniej | 678 |
3.3.1. Protesty młodzieży we Francji | 679 |
3.3.2. Protesty młodzieży w RFN | 680 |
3.3.3. Protesty we Włoszech | 680 |
3.3.4. Zaburzenia społeczne winnych państwach Europy Zachodniej | 681 |
3.4. Europa Zachodnia w latach 70. | 682 |
3.4.1. Koalicja SPD/FDP w RFN i Ostpolitik | 682 |
3.4.2. Francja po wydarzeniach 1968r. | 683 |
3.4.3. Sytuacja w Wielkiej Brytanii w latach 70. | 684 |
3.4.4. Problemy z Irlandią Północną | 685 |
3.4.5. Sytuacja na zielonej wyspie – Irlandia | 686 |
3.4.6. Włochy w latach 70 | 686 |
3.4.7. Kraje Beneluksu | 686 |
3.5. EWG w latach 60. i 70. | 687 |
3.6. Państwa skandynawskie | 688 |
3.7. Marsz ku demokracji. Zmiany polityczne w Hiszpanii, Portugalii i Grecji w latach 60. i 70. | 689 |
3.7.1. Liberalizacja polityczna i gospodarcza w Hiszpanii | 689 |
3.7.2. Rewolucja goździków w Portugalii | 689 |
3.7.3. Grecja i sytuacja na Cyprze | 690 |
3.7.4. Malta i Gibraltar | 691 |
3.7.5. Islandia i wojny dorszowe | 691 |
4. W cieniu doktryny Breżniewa. Sytuacja w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 60. i 70. | 692 |
4.1. Rozwój gospodarczy i społeczny w latach 60. | 692 |
4.2. Sytuacja w poszczególnych krajach bloku w latach 60. | 693 |
4.2.1. Polska | 693 |
4.2.2. Węgry | 693 |
4.2.3. NRD | 694 |
4.2.4. Rumunia | 694 |
4.3. Praska wiosna i jej zdławienie | 695 |
4.3.1. Międzynarodowe skutki zdławienia praskiej wiosny | 697 |
4.4. Jugosławia w latach 60. | 698 |
4.5. Ku schyłkowi. Sytuacja w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 70. | 699 |
4.5.1. Polski Grudzień ’70 | 699 |
4.5.2. Polska po Grudniu ’70 | 699 |
4.5.3. Węgry | 701 |
4.5.4. Czechosłowacja | 701 |
4.5.5. NRD | 702 |
4.5.6. Rumunia | 703 |
4.5.7. Bułgaria | 703 |
4.5.8. Jugosławia w latach 70. | 704 |
5. Sytuacja na Bliskim Wschodzie w latach 60. i 70. | 704 |
5.1. Dwaj rywale. Egipt i Izrael | 704 |
5.1.1. Rozwój sytuacji w Egipcie w latach 60. | 704 |
5.1.2. Sytuacja w Izraelu | 705 |
5.2. Wojna sześciodniowa | 706 |
5.3. Rosnące znaczenie kwestii palestyńskiej | 707 |
5.4. Wojna Jom Kippur | 708 |
5.5. Egipt i Izrael po wojnie Jom Kippur | 710 |
5.5.1. Egipt | 710 |
5.5.2. Izrael | 711 |
5.5.3. Porozumienie egipsko-izraelskie | 711 |
5.6. Sytuacja w Syrii, Jordanii i Libanie w latach 60. i 70. | 712 |
5.6.1. Syria | 712 |
5.6.2. Jordania | 712 |
5.6.3. Wojna w Libanie | 712 |
5.7. Zmiany polityczne w Iraku | 713 |
5.8. Państwa Półwyspu Arabskiego | 715 |
5.8.1. Arabia Saudyjska | 715 |
5.8.2. Bahrajn, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Oman | 715 |
5.8.3. Dwa państwa jemeńskie | 715 |
5.9. Turcja | 716 |
5.10. Od „białej rewolucji” do rewolucji islamskiej. Iran | 717 |
6. Sytuacja w Azji | 719 |
6.1. Rozwój sytuacji w Pakistanie i Indiach | 719 |
6.1.1. Pakistan | 719 |
6.1.2. Wojna indyjsko-pakistańska o Kaszmir | 720 |
6.1.3. Sytuacja w Pakistanie Wschodnim ikolejna wojna z Indiami. Powstanie Bangladeszu | 720 |
6.1.4. Rządy cywilne w Pakistanie i przejęcie władzy przez wojsko | 721 |
6.1.5. Indie po śmierci Nehru | 721 |
6.2. Sytuacja w Afganistanie i agresja radziecka | 722 |
6.3. Rewolucja kulturalna w Chinach | 724 |
6.4. Nowe mocarstwo gospodarcze – Japonia | 726 |
6.4.1. Japonia w latach 70. | 727 |
6.5. Rozwój „małych tygrysów” | 728 |
6.6. Na Półwyspie Koreańskim | 729 |
6.7. Kraje Azji Południowo-Wschodniej | 729 |
6.7.1. Tajlandia | 729 |
6.7.2. Federacja Malezyjska, Malezja i Singapur. Birma | 730 |
6.8. Wojna w Wietnamie (1965–1975) | 731 |
6.8.1. Stosunek mocarstw do wojny wietnamskiej | 731 |
6.8.2. Sytuacja w Wietnamie Południowym | 733 |
6.8.3. „Wietnamizacja” konfliktu | 735 |
6.8.4. Socjalistyczna Republika Wietnamu | 736 |
6.9. Reżim Czerwonych Khmerów w Kambodży i jego konsekwencje | 737 |
6.10. W cieniu Marcosa. Filipiny | 739 |
6.11. Od Sukarno do Suharto. Rozwój sytuacji w Indonezji | 740 |
7. Na Czarnym Kontynencie | 741 |
7.1. Zimna wojna dociera do Afryki | 741 |
7.2. Panafrykanizm i Organizacja Jedności Afrykańskiej | 742 |
7.3. Dylematy gospodarcze kontynentu afrykańskiego | 743 |
7.4. Rządy wojskowe w Afryce | 745 |
7.5. Gospodarka państw afrykańskich w latach 70. | 746 |
7.6. Neokolonializm | 746 |
7.7. Sytuacja polityczna, gospodarcza i społeczna w byłych koloniach brytyjskich | 748 |
7.7.1. Ghana | 748 |
7.7.2. Od republiki do dyktatury wojskowej. Nigeria | 750 |
7.7.3. W kierunku kapitalizmu. Kenia | 751 |
7.7.4. Uganda | 752 |
7.7.5. Oryginalna alternatywa. Tanzania – socjalizm i samowystarczalność | 752 |
7.7.6. Inne byłe kolonie brytyjskie w Afryce Zachodniej | 753 |
7.8. Ku marksizmowi w byłych koloniach francuskich | 753 |
7.8.1. Gwinea | 753 |
7.8.2. Radykalne rządy w Kongo-Brazzaville i Beninie | 754 |
7.9. Sytuacja winnych koloniach francuskich | 755 |
7.9.1. Mali | 755 |
7.9.2. Senegal | 755 |
7.9.3. Wybrzeże Kości Słoniowej | 756 |
7.9.4. Rządy Bokassy w Republice Środkowoafrykańskiej | 756 |
7.9.5. Czad | 756 |
7.9.6. Niger | 757 |
7.9.7. Sudan | 757 |
7.9.8. Kamerun | 757 |
7.10. Kongo staje się Zairem | 758 |
7.11. W Rogu Afryki | 758 |
7.11.1. Etiopia | 758 |
7.12. Rozpad portugalskiego terytorium kolonialnego | 760 |
7.13. Rozpad imperium hiszpańskiego | 761 |
7.14. Białe enklawy w Afryce | 761 |
7.14.1. Rodezja | 761 |
7.14.2. Sytuacja w RPA | 763 |
7.15. Inne państwa w Afryce Południowej | 764 |
7.16. Kraje Maghrebu i Sahara | 766 |
7.16.1. Algieria | 766 |
7.16.2. Maroko | 766 |
7.16.3. Tunezja | 768 |
7.17. Libia | 768 |
8. Sytuacja polityczna i społeczna w Ameryce Łacińskiej | 769 |
8.1. Sytuacja polityczna w regionie w latach 60.Problemy społeczne i gospodarcze | 769 |
8.2. Stany Zjednoczone a Ameryka Łacińska w latach 60. | 770 |
8.3. Interwencja amerykańska w Dominikanie | 771 |
8.4. Guerrilla w Ameryce Łacińskiej i jej zwalczanie | 771 |
8.5. Stany Zjednoczone wobec Ameryki Łacińskiej w latach 70. | 772 |
8.6. Dyktatury w państwach Ameryki Południowej | 774 |
8.6.1. Argentyna | 774 |
8.6.2. Przejęcie władzy przez wojsko w Brazylii | 775 |
8.6.3. Ku dyktaturze wojskowej. Urugwaj | 776 |
8.6.4. Rządy Stroessnera w Paragwaju | 777 |
8.6.5. Przejęcie władzy przez wojsko w Boliwii | 777 |
8.6.6. Rządy wojskowe w Ekwadorze | 777 |
8.6.7. Od demokracji do dyktatury. Chile | 778 |
8.6.8. Lewicowa junta w Peru | 780 |
8.7. Sytuacja winnych państwach południowoamerykańskich | 781 |
8.7.1. Kolumbia | 781 |
8.7.2. Wenezuela | 781 |
8.7.3. Nowe państwo na mapie – Surinam | 782 |
8.8. Republiki w Ameryce Środkowej | 782 |
8.8.1. Problemy gospodarcze i społeczne | 782 |
8.8.2. Międzyregionalna współpraca gospodarcza | 782 |
8.8.3. Dynastia Somozów w Nikaragui i jej obalenie | 783 |
8.8.4. Salwador i Honduras | 784 |
8.8.5. Gwatemala | 786 |
8.8.6. Panama | 786 |
8.8.7. Kostaryka | 786 |
8.8.8. Meksyk | 787 |
8.9. Kuba i inne kraje karaibskie | 788 |
8.9.1. Sytuacja na Kubie w latach 60. | 788 |
8.9.2. Niepodległość mniejszych wysp karaibskich | 789 |
Rozdział IV. Ostatnia odsłona zimnej wojny (1980–1989) | 790 |
1. Nowa zimnowojenna rozgrywka. Sytuacja wewnętrzna supermocarstw | 790 |
1.1. Wyścig zbrojeń | 790 |
1.2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki w latach 80. | 791 |
1.2.1. Sytuacja wewnętrzna w Stanach Zjednoczonych w okresie rządów Ronalda Reagana | 791 |
1.2.2. Sytuacja wewnętrzna w ZSRR w latach 80. | 793 |
2. Rozwój sytuacji w Europie Zachodniej w latach 80. | 794 |
2.1. Rozszerzenie EWG i przełom w integracji | 794 |
2.2. Wielka Brytania w latach 80. | 795 |
2.3. Rządy Helmuta Kohla w Republice Federalnej Niemiec | 796 |
2.4. Francja w latach 80. | 797 |
2.5. Włochy w latach 80. | 797 |
2.6. Kraje Beneluksu | 798 |
2.7. Od kryzysu ekonomicznego do „celtyckiego tygrysa”. Irlandia | 798 |
2.8. Przystąpienie Grecji do EWG i rządy socjalistów Papandreu | 799 |
2.9. Na Półwyspie Pirenejskim. Hiszpania i Portugalia | 799 |
2.10. Trzecia droga w Skandynawii? | 800 |
2.11. Kraje neutralne | 801 |
3. Ku upadkowi komunizmu. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej w latach 80. | 801 |
3.1. Pogorszenie sytuacji gospodarczej | 801 |
3.2. Od „Solidarności” do okrągłego stołu. Polska 1980–1988 | 802 |
3.3. Sytuacja w Czechosłowacji i na Węgrzech | 804 |
3.4. Sytuacja w NRD w latach 80. | 805 |
3.5. Sytuacja w Bułgarii i Rumunii | 806 |
3.6. Gorbaczow a zmiany polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej | 806 |
3.7. Jesień narodów w Europie Środkowo-Wschodniej | 807 |
3.8. Przyczyny rozpadu Jugosławii | 809 |
3.9. Albania | 810 |
4. Bliski Wschód | 810 |
4.1. Eskalacja wojny w Libanie | 810 |
4.2. Sytuacja w Izraelu w latach 80. | 811 |
4.3. Pierwsza palestyńska intifada | 812 |
4.4. Rządy Husni Mubaraka w Egipcie | 813 |
4.5. Syria i Jordania | 814 |
4.6. Reżim Saddama Husajna w Iraku i wojna z Iranem | 814 |
4.6.1. Wojna iracko-irańska | 815 |
4.6.2. Irak po wojnie | 816 |
4.7. Budowa państwa islamskiego w Iranie | 816 |
4.8. Na Półwyspie Arabskim | 818 |
4.9. Między rządami wojskowymi a władzą cywilną. Turcja | 819 |
5. Sytuacja w Azji | 820 |
5.1. Wojna w Afganistanie | 820 |
5.2. Pakistan w latach rządów Zia ul-Haqa | 821 |
5.3. Indie | 822 |
5.4. Od Cejlonu do Sri Lanki | 823 |
5.5. Cztery „chińskie modernizacje” | 824 |
5.6. Republika Chińska na Tajwanie | 826 |
5.7. Japonia | 826 |
5.8. Rozwój „małych tygrysów” | 827 |
5.9. Inne kraje regionu | 829 |
5.9.1. Sytuacja polityczna i gospodarcza w Wietnamie | 829 |
5.9.2. Sytuacja w Birmie (Myanmar) | 829 |
5.9.3. Niepodległość Brunei | 830 |
5.10. Indonezja i Filipiny | 830 |
6. Afryka w latach 80. | 831 |
6.1. Trudności gospodarcze państw afrykańskich | 831 |
6.2. Na zachodzie Afryki | 832 |
6.2.1. Rządy Jerry’ego Rawlingsa w Ghanie | 832 |
6.2.2. Przewrót wojskowy w Nigerii i pogorszenie sytuacji gospodarczej | 833 |
6.2.3. Inne kraje zachodniej Afryki | 833 |
6.3. W Afryce Wschodniej | 835 |
6.4. W Afryce Środkowej | 836 |
6.4.1. Umiędzynarodowienie konfliktu w Czadzie | 836 |
6.4.2. Inne państwa w Afryce Środkowej | 837 |
6.5. W Rogu Afryki | 838 |
6.5.1. Umocnienie dyktatury Mengystu w Etiopii | 838 |
6.5.2. Sytuacja w Somalii | 838 |
6.5.3. Sytuacja w Sudanie | 838 |
6.6. Na południu Afryki | 839 |
6.6.1. Wojna w Angoli | 839 |
6.6.2. Koniec wojny i niepodległość Namibii | 839 |
6.6.3. Wojna domowa w Mozambiku | 839 |
6.6.4. Powstanie Zimbabwe | 840 |
6.6.5. Inne kraje na południu Afryki | 840 |
6.7. Schyłek i upadek apartheidu w Republice Południowej Afryki | 841 |
6.8. Kraje Maghrebu | 842 |
6.8.1. Pogorszenie sytuacji gospodarczej i społecznej w Algierii | 842 |
6.8.2. Tunezja | 843 |
6.8.3. Sytuacja polityczna w Maroku | 843 |
6.8.4. Centrala międzynarodowego terroryzmu. Libia | 844 |
7. Na kontynencie amerykańskim | 844 |
7.1. Kryzys finansowy w Ameryce Łacińskiej | 844 |
7.2. Ku demokracji w Ameryce Południowej. Argentyna, Brazylia, Boliwiai Paragwaj | 845 |
7.2.1. Wojna o Falklandy i upadek rządów wojskowych w Argentynie | 845 |
7.2.2. Wprowadzenie rządów demokratycznych w Brazylii | 846 |
7.2.3. Wprowadzenie demokracji w Boliwii | 847 |
7.2.4. Obalenie Stroessnera w Paragwaju | 847 |
7.3. Schyłek i koniec dyktatury w Chile | 847 |
7.4. Walka z partyzantką i kartelami narkotykowymi. Peru i Kolumbia | 848 |
7.4.1. Chaos polityczny i gospodarczy w Peru | 848 |
7.4.2. Nieskuteczne próby opanowania partyzantki w Kolumbii | 848 |
7.5. Sytuacja winnych państwach Ameryki Południowej | 849 |
7.5.1. Załamanie sytuacji gospodarczej w Wenezuelii Ekwadorze | 849 |
7.6. Napięta sytuacja w Ameryce Środkowej | 850 |
7.6.1. Wojna domowa w Nikaragui | 850 |
7.6.2. Nieustabilizowana sytuacja polityczna i społeczna w Salwadorze | 851 |
7.6.3. Honduras | 852 |
7.6.4. Terror junty wojskowej w Gwatemali | 852 |
7.6.5. Rządy gen. Noriegi w Panamie | 853 |
7.6.6. Sytuacja w Kostaryce i powstanie Belize | 853 |
7.7. Załamanie meksykańskiej gospodarki | 853 |
7.8. Karaiby | 854 |
7.9. W cieniu wielkiego sąsiada. Kanada po II wojnie światowej | 855 |
8. Australia i Nowa Zelandia oraz Oceania po II wojnie światowej | 855 |
8.1. Zasadnicze elementy rozwoju Australii po II wojnie światowej | 855 |
8.2. Nowa Zelandia | 856 |
8.3. Sytuacja w Oceanii | 856 |
CZĘŚĆ PIĄTA. Cywilizacja (Jakub Tyszkiewicz) | 859 |
Rozdział I. Najważniejsze problemy cywilizacyjne XX wieku | 861 |
1. Demografia i migracje | 861 |
1.1. Eksplozja demograficzna | 861 |
1.1.1. Czynniki wpływające na wzrost ludności | 862 |
1.2. Migracje przed 1939r. | 863 |
1.2.1. Migracje o charakterze przymusowym | 864 |
1.3. Migracje po zakończeniu II wojny światowej | 866 |
1.3.1. Transfer ludności w Europie | 866 |
1.3.2. Znaczące transfery ludności na innych kontynentach | 868 |
1.3.3. Migracje spowodowane konfliktami zbrojnymi | 868 |
1.4. Migracje dobrowolne po 1945r. | 869 |
1.4.1. Napływ ludności do krajów europejskich | 870 |
1.4.2. Migracje na kontynencie amerykańskim | 873 |
1.4.3. Migracje na innych kontynentach | 874 |
2. Urbanizacja | 876 |
3. On, ona i ono | 880 |
3.1. Małżeństwo | 880 |
3.2. Matka i dziecko | 883 |
3.3. Młodzież i jej kultura | 885 |
3.4. Pokolenie „trzeciego wieku” | 887 |
3.5. Emancypacja kobiet | 888 |
3.5.1. Druga faza feminizmu w Stanach Zjednoczonych | 889 |
3.5.2. Feminizm w Europie Zachodniej | 891 |
3.5.3. Sytuacja kobiet w Europie Środkowo-Wschodniej | 892 |
3.5.4. Sytuacja kobiet na innych kontynentach | 892 |
4. Ku globalizacji gospodarki | 895 |
4.1. Odbudowa międzynarodowego porządku ekonomicznego po II wojnie światowej | 895 |
4.2. Przemysł i rolnictwo | 899 |
4.3. Problemy ekologiczne | 902 |
4.4. Ruch ochrony środowiska | 905 |
5. Codzienność życia | 907 |
5.1. Zmiany w transporcie i komunikacji | 907 |
5.1.1. Samochód | 907 |
5.1.2. Samolot | 909 |
5.1.3. Transport kolejowy | 911 |
5.1.4. Transport wodny | 911 |
5.2. Komunikacja społeczna. Nowe mass media | 912 |
5.2.1. Radio | 912 |
5.2.2. Telewizja | 913 |
5.3. Choroby i opieka zdrowotna | 914 |
5.3.1. Osiągnięcia medyczne | 914 |
5.3.2. Profilaktyka i opieka zdrowotna | 915 |
5.3.3. Problemy z epidemiami i innymi schorzeniami | 917 |
6. Zmiany w edukacji. Nowe wynalazki i osiągnięcia naukowe | 918 |
6.1. Powszechna edukacja i szkolnictwo wyższe | 918 |
6.2. Rozwój ośrodków naukowo-badawczych | 920 |
6.3. Trzy największe rewolucje w nauce | 921 |
6.3.1. Pierwsza rewolucja naukowa – odkrycia w fizyce | 921 |
6.3.2. Druga rewolucja – nauki biologiczne i biologia molekularna | 923 |
6.3.3. Trzecia rewolucja – wynalazek komputera i rozwój technologii informatycznej | 923 |
6.4. Zakończenie poznania świata i podbój przestrzeni kosmicznej | 925 |
6.4.1. Poza kulę ziemską. Rozwój astronomii i podbój kosmosu | 926 |
6.5. Zastosowanie wynalazków i ich rola w rozwoju cywilizacyjnym | 928 |
7. Kultura artystyczna | 929 |
7.1. Nowe kierunki w kulturze i sztuce światowej po I wojnie światowej | 929 |
7.2. Literatura i teatr w okresie międzywojennym | 931 |
7.3. Nowe trendy w muzyce | 933 |
7.4. Nowe dylematy filozoficzne XX wieku | 934 |
7.5. Kultura i sztuka po II wojnie światowej | 935 |
7.6. Najważniejsze osiągnięcia w literaturze i teatrze po II wojnie światowej | 936 |
7.6.1. Wpływy egzystencjalizmu. Teatr Absurdu | 936 |
7.7. Kino – X Muza | 938 |
7.8. Ograniczanie wolności kultury i sztuki. Cenzura | 941 |
8. Rozwój kultury masowej (popularnej) | 942 |
8.1. Przenikanie kultury wysokiej do kultury popularnej | 942 |
8.2. Amerykanizacja kultury masowej | 943 |
8.3. Konsumpcja | 944 |
8.4. Wypoczynek masowy i turystyka | 946 |
8.5. Fenomen sportu | 947 |
9. Religia | 949 |
9.1. Kościół katolicki i chrześcijaństwo | 949 |
9.2. Kościół protestancki i mniejszości religijne inspirowane chrześcijaństwem | 951 |
9.3. Fundamentalizm islamski | 952 |
9.4. Inne religie | 953 |
9.5. Prześladowanie religii w XX wieku. Religia jako zjawisko polityczne | 955 |
10. Rozwój terroryzmu w XX wieku | 956 |
Bibliografia | 960 |
Indeks nazwisk | 974 |
Indeks nazw geograficznych | 988 |
Spis map | 1008 |