POLECAMY
Autor:
Redakcja:
Wydawca:
Format:
Lektura Bilikiewicza pokazuje, że wartości teoretyczne, jakie współdzieli społeczność naukowa baroku, były silnie związane z ideałem empiryzmu. Embriolodzy cenili więc między innymi dokładność, pomysłowość w projektowaniu doświadczeń, owocność, obszerność danych, powtarzalność i spójność wewnętrzną. Ponieważ w epoce tej całą dostępną wiedzę usiłowano przedstawić w postaci systemu, na liście wartości teoretycznych musiały znajdować się spójność zewnętrzna oraz szeroki zasięg. Tym, co z pewnością różni ją od współczesnego zbioru wartości teoretycznych, jest dezyderat zgodności z objawieniem.
Barokowy wzór prowadzenia badań naukowych nakazywał poznawanie przyrody środkami empirycznymi. Tylko w ten sposób, jak wyjaśniał już Francis Bacon, można osiągnąć cel, którym było opanowanie natury.
(…) obserwacje prowadzone post mortem uzupełniła anatomia animata, która stała się „ośrodkiem wszystkich rozważań”. Stwierdzenie, jaka jest na przykład kolejność wykształcania się poszczególnych narządów, było możliwe dzięki metodzie znanej już w starożytności, a polegającej na systematycznym otwieraniu zapłodnionych kurzych jaj. Po wiekach powraca do niej późnorenesansowy anatom Ulisses Aldrovandi, a potem stosuje i udoskonala ją jego uczeń, Volcher Koyter. Takie obserwacje prowadzono w całym omówionym przez Bilikiewicza okresie, od Harveya po Caspara Wolffa (fragment Wprowadzenia Artura Koterskiego).
Historia embriologii od Arystotelesa do Harveya doczekała się dzięki Brunowi Blochowi bardzo gruntownego opracowania monograficznego. Jeszcze bardziej atrakcyjny okres baroku i Oświecenia nie został, poza pojedynczymi esejami, jeszcze opracowany. Dlatego było dla mnie wielką radością, gdy młody uczony, dr Tadeusz Bilikiewicz [z Instytutu Historii Medycyny na Uniwersytecie w Krakowie] przyjechał do mnie w 1930 roku do Lipska i z wielkim zapałem podjął się opracowania tego problemu. Powstała interpretacja, która traktuje o historii embriologii od Harveya do Karla Ernsta von Baera, i która przedstawia embriologię nie w oderwaniu, lecz w szerokim kontekście prądów umysłowych tych fascynujących stuleci. Rzadko zdarza mi się, by uczeń tak dobrze rozumiał moje zamiary. Wyniki tej pracy zostały po raz pierwszy przedstawione jesienią 1930 roku na Międzynarodowym Kongresie Historii Medycyny w Rzymie i zyskały powszechne uznanie (fragment Przedmowy Henry’ego Sigerista).
Rok wydania | 2024 |
---|---|
Liczba stron | 367 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Marek Derewiecki |
Tłumaczenie | Artur Koterski |
ISBN-13 | 978-83-66941-84-7 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Embriologia
do koszyka
Międzykulturowe aspekty działalności...
do koszyka
Morze Śródziemne i świat...
do koszyka
Spis treści
Spis treści | |
Tadeusz Bilikiewicz i jego historia embriologii nowożytnej (Artur Koterski) | 3 |
1. Droga do Die Embryologie | 3 |
2. Publikacja i recepcja | 14 |
3. Historiografia oraz socjologia nauki | 36 |
a) Konstruktywizm | 36 |
b) Pojęcie ducha czasu a paradygmat | 42 |
Od Redakcji | 65 |
Embriologia w epoce baroku i rokoko | |
Przedmowa (Henry E. Sigerist) | 69 |
Parę wstępnych uwag | 71 |
Krótki rys dziejów embriologii przed Harveyem | 77 |
Literatura | 88 |
I. Teoria rozwoju w baroku | 91 |
1. Powstanie dynamistycznej teorii rozwoju w połowie 17. wieku | 92 |
a) William Harvey (1578–1657) | 92 |
b) Regnier de Graaf (1641–1673) | 108 |
c) Walter Needham (1631–1691) | 114 |
2. Funkcjonalizm mechanistyczny w embriologii 17. wieku | 117 |
a) René Descartes (1596–1650) | 122 |
b) Giovanni Alphonso Borelli (1608–1679) | 125 |
c) Thomas Willis (1621–1675) | 128 |
3. Obalenie teorii samorództwa i zjawienie się pierwszych teorii preformacjonistycznych | 129 |
a) Francesco Redi (1626–1694) | 129 |
b) Marcello Malpighi (1628–1694) | 132 |
c) Jan Swammerdam (1637–1680) | 137 |
d) Nicolas Malebranche (1638–1715) | 143 |
e) Antony van Leeuwenhoek (1632–1723) | 146 |
II. Przejście od baroku do rokoko | 154 |
4. Owiści i animalkuliści – pierwsi zwiastuni epoki Oświecenia | 154 |
A. Animalkuliści | 157 |
a) Nicolas Hartsoeker (1656–1725) | 157 |
b) Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) | 160 |
c) Nicolas Andry (1668–1731) | 165 |
B. Owiści | 167 |
d) Antonio Vallisnieri (1661–1730) | 167 |
e) Louis Bourguet (1678–1742) | 173 |
5. Panspermatyści | 175 |
6. Reakcja witalizmu przeciw mechanizmowi i epigenetyzmu przeciw ewolucjonizmowi | 176 |
Georg Ernst Stahl (1660–1734) | 176 |
7. Wykazanie płci u roślin | 179 |
Rudolph Jakob Camerarius (1655–1721) | 179 |
8. Rzut oka na problematykę embriologii na przełomie 17. i 18. stulecia | 181 |
III. Teoria rozwoju w rokoko | 189 |
9. Odrodzenie się epigenetyzmu | 192 |
a) Pierre Louis Moreau de Maupertuis (1698–1759) | 192 |
b) René Ant. Ferchault de Réaumur (1683–1757) | 197 |
c) John Turbervill Needham (1713–1781) | 201 |
d) Georges Louis Leclerc de Buffon (1707–1788) | 205 |
10. Ówczesna krytyka Buffona i Needhama | 211 |
11. Rozkwit ewolucjonizmu oświeceniowego w postaci rokokowego owizmu | 217 |
a) Albrecht von Haller (1708–1777) | 217 |
b) Charles Bonnet (1720–1793) | 228 |
c) Lazzaro Spallanzani (1729–1799) | 233 |
Dodatek | 239 |
d) Jacques Gautier d’Agoty (?–1785) | 239 |
12. Z pogranicza embriologii i położnictwa | 240 |
William Hunter (1718–1783) i inni | 241 |
13. Zachwianie się ewolucjonizmu i mechanizmu oraz zwycięski rozkwit epigenetyzmu i witalizmu | 246 |
a) Eugène Louis Melchior Patrin (1742–1815) | 246 |
b) Johann Friedrich Blumenbach (1752–1840) | 249 |
c) Caspar Friedrich Wolff (1733–1794) | 254 |
Rzut oka w przyszłość | 265 |
Ryciny z objaśnieniami | 271 |
Posłowie (Ryszard W. Gryglewski) | 289 |
Bibliografia | 292 |
Index generalis | 345 |