POLECAMY
Autor:
Redakcja:
Wydawca:
Format:
Poza słowiańską przestrzenią kulturową, w wielu ośrodkach akademickich na Zachodzie studia nad polskim językiem, literaturą czy historią prowadzone są zazwyczaj – zarówno na płaszczyźnie naukowej, jak i dydaktycznej – w szerszym nurcie badań slawistycznych. Właśnie z myślą o rozwoju tej specjalności w ramach studiów neofilologicznych na uczelniach włoskich powstało prezentowane kompendium […] Na polskim, par excellence słowiańskim gruncie prezentowana książka nigdy nie będzie mogła aspirować do roli pierwszego i podstawowego źródła wiedzy na temat dziejów naszej części Europy. […] Dla rodzimego odbiorcy ma ona jednak zgoła inną wartość: świeżego, oryginalnego, a jednocześnie holistycznego spojrzenia z zewnątrz, opracowanego przez Autora nie-Słowianina z myślą o równie nie-słowiańskich czytelnikach. Jako taka, stanowić będzie nieoceniony materiał dla specjalistów z zakresu historii historiografii czy też studiów interkulturowych, badających zmieniające się z biegiem dekad i stuleci (lub przeciwnie – z jakiegoś powodu spetryfikowane) wyobrażenia na temat Polski i państw ościennych, zawarte w tekstach twórców i uczonych spoza świata słowiańskiego. Biorąc pod uwagę niebywały sukces wydawniczy i czytelniczy prac brytyjskiego historyka, Normana Daviesa – do którego szkoły historiograficznej prof. Marcello Garzaniti świadomie nawiązuje – należy żywić nadzieję, że z podobnie życzliwym przyjęciem szerszych kręgów polskich odbiorców spotka się ujęcie dziejów i kultury Słowian pióra badacza włoskiego. Z pewnością warto zagłębić się w intelektualny świat Autora, choćby poszukując odpowiedzi na pytania: co o nas i o naszych sąsiadach wiedzą slawiści na Zachodzie, w jaki sposób nas postrzegają i jakie czynniki formują ich wyobrażenia na nasz temat?
Z Przedmowy
Rok wydania | 2023 |
---|---|
Liczba stron | 568 |
Kategoria | Literaturoznawstwo |
Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego |
Tłumaczenie | Justyna Groblińska, Katarzyna Kowalik, Aleksandra Makowska-Ferenc |
ISBN-13 | 978-83-8331-226-2 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Słowianie Zachodni: dzieje, obyczaje,...
do koszyka
Słowianie Zachodni: dzieje, obyczaje,...
do koszyka
Słowianie Zachodni: dzieje, obyczaje,...
do koszyka
Słowianie nadbałtyccy
do koszyka
Słowianie połabscy. Dzieje zagłady
do koszyka
Słowianie połabscy. Studia z zakresu...
do koszyka
Spis treści
Wstęp do wydania polskiego | 13 |
Przedmowa | 21 |
1. Współczesny świat słowiański 25 | |
1. Kraje słowiańskie na przełomie XX i XXI w. | 25 |
2. Przestrzeń geograficzna i polityczna świata słowiańskiego | 26 |
3. Pokrewieństwo języków, tendencje odśrodkowe i przemiany społeczne | 35 |
4. Literatury słowiańskie a tożsamość narodowa | 38 |
Część pierwsza | |
Dawna cywilizacja słowiańska | |
2. Etnogeneza Słowian 45 | |
1. Prahistoria Słowian i jej świadectwa | 45 |
2. Identyfikacja pierwszych cywilizacji słowiańskich ze starożytnymi ludami i grupami etnicznymi | 47 |
3. Obszar geograficzny pierwszej cywilizacji słowiańskiej | 48 |
4. Pierwsze świadectwa o Słowianach | 54 |
3. Kultura materialna i kulty pogańskie 57 | |
1. Cywilizacja rolnicza | 57 |
2. Wioski i domostwa | 58 |
3. Rolnictwo | 60 |
4. Pogańskie wierzenia i kulty | 64 |
4. Organizacja społeczna 73 | |
1. Wielka rodzina i rod | 73 |
2. Wspólnota terytorialna i mir Słowian Wschodnich | 75 |
3. Organizacja plemienna | 77 |
4. Podział ziem | 80 |
5. Ewolucja struktur społecznych w epoce historycznej | 81 |
6. Bunty chłopskie | 82 |
5. Pozycja kobiety 83 | |
1. Kolektywne użytkowanie ziemi i prawo własności do przydomowego ogrodu | 84 |
2. Zarządzanie rodziną wielopokoleniową | 85 |
3. Małżeństwo i system dziedziczenia | 86 |
4. Małżonkowie i rody, z których się wywodzili | 87 |
5. Egzogamia i wsie ulicówki | 87 |
6. Snochactwo | 88 |
7. Rodzina naturalna i rodzina społeczna | 88 |
8. Awunkulat | 89 |
9. Hipoteza ewolucyjna | 89 |
6. Język prasłowiański I 93 | |
1. Rosnąca sonorność sylaby | 98 |
2. Monoftongizacja dyftongów z intonacją opadającą | 99 |
3. Upraszczanie grup samogłoska + spółgłoska nosowa | 99 |
4. Zanik spółgłosek na końcu sylaby i krótkie samogłoski | 100 |
5. Grupy or, ol, er, el | 100 |
6. V- oraz j- protetyczne | 103 |
7. Język prasłowiański II 105 | |
1. Palatalizacje | 105 |
2. Pierwsza palatalizacja | 105 |
3. Druga palatalizacja | 106 |
4. Upodobnienia | 107 |
5. Trzecia palatalizacja | 107 |
6. Połączenie j ze spółgłoską poprzedzającą | 108 |
7. Połączenie j z następującą po niej samogłoską tylną | 110 |
8. Prozodia i metryka | 110 |
9. Apofonia | 111 |
8. Język prasłowiański III 115 | |
1. Morfologia języka prasłowiańskiego | 115 |
2. Morfologia rzeczownika | 115 |
3. Zaimki i przymiotniki | 118 |
4. Morfologia czasownika | 119 |
5. Elementy składni | 121 |
6. Słownictwo języka prasłowiańskiego | 121 |
Część druga | |
Akulturacja Słowian | |
9. Ekspansja i nowe siedziby 127 | |
1. Awarowie i Słowianie | 127 |
2. Cesarstwo bizantyńskie i królestwo Franków | 130 |
3. Słowiańska ekspansja na Bałkanach | 131 |
4. Wkroczenie Słowian na Półwysep Apeniński | 137 |
5. Ekspansja Słowian na zachód | 138 |
6. Ekspansja Słowian na północ i południe | 140 |
10. Słowianie między cesarstwem bizantyńskim i państwem Franków 143 | |
1. Państwo Franków | 143 |
2. Cesarstwo bizantyńskie | 144 |
3. Początki ludności rumuńskiej | 144 |
4. Reakcja imperiów | 146 |
5. Rynek niewolników | 148 |
6. Stosunki między Rzymem a Konstantynopolem | 149 |
7. Wielkie Morawy i państwo bułgarskie | 153 |
11. Konstantyn-Cyryl, jego wykształcenie i misje 157 | |
1. Wykształcenie Konstantyna-Cyryla | 161 |
2. Misje dyplomatyczne | 164 |
12. Konstantyn-Cyryl, Metody i misja wielkomorawska 169 | |
1. Kariera Metodego | 170 |
2. Przygotowania do misji wśród Słowian | 171 |
3. „Bracia Sołuńscy” na Wielkich Morawach i w Panonii | 174 |
4. Pobyt w Wenecji i w Rzymie | 175 |
5. Metody arcybiskupem Słowian | 178 |
13. Europa Środkowo-Wschodnia, Bałkany i Europa Wschodnia w IX–X w. 183 | |
1. Europa Środkowo-Wschodnia między IX a X w. | 184 |
2. Dziedzictwo Konstantyna-Cyryla i Metodego w pierwszym państwie bułgarskim | 185 |
3. Dalmacja, Chorwacja Panońska i początki średniowiecznej Serbii | 190 |
4. Dziedzictwo Konstantyna-Cyryla i Metodego na Słowiańszczyźnie Wschodniej | 192 |
5. Zachodniosłowiański świat i jego wejście w Christianitas | 196 |
5.1. Cesarstwo w czasach Ottonów / 5.2. Księstwo Czech / 5.3. Królestwa Polski i Węgier | |
14. Język staro-cerkiewno-słowiański i alfabety do jego zapisu 203 | |
1. Wynalezienie alfabetu głagolickiego | 203 |
2. Głagolica i cyrylica | 204 |
3. Najstarsze zabytki głagolickie i cyrylickie | 212 |
15. Język staro-cerkiewno-słowiański a język cerkiewnosłowiański 215 | |
1. Język cerkiewnosłowiański i jego redakcje | 215 |
2. Standaryzacja języka cerkiewnosłowiańskiego | 219 |
2.1. Fonetyka i morfologia / 2.2. Składnia / 2.3. Leksyka | |
16. Slavia Orthodoxa i Slavia Latina – historia społeczna i polityczna 227 | |
1. Obszar Slavia Orthodoxa | 228 |
1.1. Cesarstwo wschodniorzymskie i Konstantynopol / 1.2. Kościoły autokefaliczne / 1.3. Miasto: od Konstantynopola do Moskwy / 1.4. Tradycja monastyczna / 1.5. Slavia Orthodoxa jako „środziemie” między chrześcijańskim Zachodem a islamskim Orientem | |
2. Obszar Slavia Latina | 234 |
2.1. Idea uniwersalizmu i królestwa / 2.2. Zamki i miasta / 2.3. Organizacja i kontrola społeczeństwa / 2.4. Powstanie pierwszych królestw słowiańskich | |
3. Tereny na pograniczu obszarów Slavia Orthodoxa i Slavia Latina | 241 |
17. Slavia Orthodoxa i Slavia Latina – kultura 243 | |
1. Obszar Slavia Orthodoxa | 243 |
1.1. Chrześcijański Wschód i pluralizm językowy / 1.2. Wierność wobec tradycji / 1.3. Neoplatonizm chrześcijański | |
2. Obszar Slavia Latina | 251 |
2.1. Monolityczność łaciny / 2.2. Odrodzenie antyku / 2.3. Ponowne odkrycie myśli Arystotelesa | |
3. Punkty wspólne i wzajemne uprzedzenia | 256 |
18. Slavia Orthodoxa i Slavia Latina – kwestia języka literackiego 259 | |
1. Obszar Slavia Orthodoxa | 260 |
1.1. Język cerkiewnosłowiański i nowożytne języki słowiańskie / 1.2. Redakcje języka cerkiewnosłowiańskiego: starobułgarska, staroserbska i staroruska / 1.3. Język cerkiewnosłowiański – relacje między poszczególnymi redakcjami / 1.4. Funkcje języka cerkiewnosłowiańskiego i powstanie języków narodowych / 1.5. Narodziny językowej polityki narodowej | |
2. Obszar Slavia Latina | 267 |
2.1. Łacina a dziedzictwo kultury klasycznej i chrześcijańskiej / 2.2. Narodziny literatur w językach narodowych / 2.3. Zagadnienie języka literackiego / 2.4. Stosunek języków narodowych do łaciny – dwa języki, jedna kultura | |
3. Dziedzictwo kulturowe Słowian w epoce współczesnej | 272 |
Część trzecia | |
Udział Słowian w tworzeniu Europy | |
19. Średniowieczne państwa słowiańskie – obszar Slavia Orthodoxa (XI–XV w.) 277 | |
1. Świat bizantyński – „śródziemie” między Wschodem i Zachodem | 277 |
2. Ostatnie najazdy ze Wschodu | 278 |
3. Ekspansja świata łacińskiego | 280 |
4. Kryzys władzy cesarskiej i powielanie bizantyńskiego modelu politycznego | 281 |
5. Monastycyzm słowiański | 281 |
6. Renesans bizantyński (XI–XII w.) | 283 |
7. Kryzys Rusi Kijowskiej | 285 |
8. Przełomowy wiek XIII | 288 |
8.1. Rozpad cesarstwa bizantyńskiego / 8.2. Najazdy Mongołów / 8.3. Księstwa ruskie | |
9. Jesień wschodnioeuropejskiego średniowiecza (XIV–XV w.) | 297 |
9.1. Podbój Bałkanów przez Turków Osmańskich / 9.2. Moskwa i uwolnienie się Rusi spod jarzma Mongołów/Tatarów / 9.3. U źródeł konfliktu polsko-rosyjskiego | |
20. Obszar Slavia Orthodoxa między azjatyckim Wschodem i europejskim Zachodem 309 | |
1. Bogomilizm | 309 |
2. Bizantyński hezychazm | 312 |
3. Upowszechnienie hezychazmu i drugi wpływ południowosłowiański | 315 |
21. Słowiańskie państwa w średniowieczu. Obszar Slavia Latina (XI–XV w.) 323 | |
1. Wspólna podroż – kształtowanie się świata zachodniego | 323 |
2. Cesarz i papież | 323 |
3. Chrystianizacja i germanizacja | 326 |
4. Tworzenie się średniowiecznych państw (XI–XIII w.) | 328 |
4.1. Królestwo Czech / 4.2. Królestwo Polskie / 4.3. Królestwo Węgier | |
5. Miasta i kultura | 330 |
6. Krucjaty północne – powstanie Prus Wschodnich i Wielkiego Księstwa Litewskiego | 332 |
7. Integracja w świecie zachodnim i ekspansja na wschód (XIV–XV w.) | 334 |
7.1. Królestwo Czech / 7.2. Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie / 7.3. Królestwo Węgier | |
22. Jan Hus i ruch husycki 343 | |
1. Dynastia Luksemburgów i Czechy | 343 |
2. Nowe warstwy społeczne, reforma religijna i świadomość narodowa w Czechach | 343 |
3. Prekursorzy ruchu husyckiego | 345 |
4. Jan Hus i reforma Kościoła | 346 |
5. Potępienie i śmierć Husa na stosie podczas soboru w Konstancji | 347 |
6. Czeska reakcja: liga utrakwistów i radykalni husyci w Taborze | 348 |
7. Reakcja i rozwój | 349 |
8. Modele kulturowe i korzenie społeczne | 350 |
23. Humanizm i renesans na wschodnim wybrzeżu Adriatyku 353 | |
1. Obszar Istrii i Dalmacji od średniowiecza do czasów nowożytnych | 353 |
1.1. Wczesne średniowiecze (VI–X w.) / 1.2. Późne średniowiecze (XI–XV w.) / 1.3. Dalszy rozwój historyczny | |
2. Odrodzenie studia humanitatis na obszarze Adriatyku | 356 |
3. Miasta i humanizm w Dalmacji | 358 |
3.1. Dubrownik / 3.2. Split / 3.3. Inne miasta i wyspy Dalmacji | |
4. Dalmatyński humanizm i literacki język chorwacki | 363 |
24. Humanizm, renesans i reformacja na obszarze słowiańskim 365 | |
1. Odnowa przy jednoczesnym spojrzeniu w przeszłość | 366 |
2. Obszar czeski i łużycki | 368 |
3. Obszar naddunajski i adriatycki | 372 |
4. Obszar polsko-litewski | 374 |
5. Rozwój języków narodowych i kształtowanie się świadomości narodowej | 377 |
25. Moskwa – nowy Konstantynopol i trzeci Rzym 379 | |
1. Bizantyński model „symfonii władz” w Rosji – wielki książę i metropolita | 379 |
2. Sobór ferrarsko-florencki | 380 |
3. Upadek Konstantynopola i jego konsekwencje dla Europy Wschodniej | 381 |
4. Ruchy millenarystyczne | 382 |
5. Idea Moskwy jako trzeciego Rzymu | 385 |
6. Rola monastycyzmu i Kościoła rosyjskiego | 386 |
7. Umocnienie się i ekspansja Cesarstwa Rosyjskiego | 391 |
8. Spuścizna „trzeciego Rzymu” w nowożytnej i współczesnej Rosji | 393 |
Część czwarta | |
Umocnienie się Słowian w Europie nowożytnej i współczesnej | |
26. Barok i kontrreformacja w krajach słowiańskich 397 | |
1. Wojny religijne i Czechy | 397 |
2. Państwo polsko-litewskie, Moskwa a kwestia ukraińska | 398 |
3. Zagrożenie tureckie | 402 |
4. Ekspansja katolicyzmu i pedagogiczne dzieło jezuitów | 405 |
5. Kontrola nad kulturą i jej ideologiczne wykorzystanie | 408 |
6. Kultura barokowa | 410 |
7. Komunikacja literacka | 415 |
27. Modernizacja i sekularyzacja państw słowiańskich 419 | |
1. Ancien regime i nowe wyzwania w Europie Środkowo-Wschodniej, Europie Wschodniej oraz na Bałkanach | 419 |
2. Silny, lecz podzielony świat germański | 420 |
3. Kryzys Imperium Osmańskiego | 423 |
4. Rosja Piotra Wielkiego | 424 |
5. Zmiany na terenach słowiańskich | 427 |
6. Rozbiór państwa polsko-litewskiego | 427 |
7. Habsburgowie i Słowianie | 428 |
8. Rosja i Bałkany | 429 |
9. Poważne zmiany kulturowe: reforma edukacji | 432 |
28. Wieki Słowian 437 | |
1. Kształtowanie się świadomości narodowej | 437 |
2. Narodziny ruchów narodowych | 440 |
3. Rozpad starego porządku, światowy konflikt, rewolucja rosyjska | 441 |
4. Druga wojna światowa i Europa po Jałcie | 446 |
5. Realny socjalizm i jego kryzys | 448 |
6. Narody słowiańskie po 1989 r. | 451 |
29. Myśl słowiańska między XIX a XX w. 455 | |
1. Od tożsamości etnicznej do przebudzenia narodowego | 455 |
2. Austroslawizm a narody słowiańskie | 458 |
3. Zwolennicy Zachodu i słowianofile w Rosji | 462 |
4. Rosyjski panslawizm i jego wpływ na świat słowiański | 463 |
5. Słowiańskie braterstwo i jego ideologiczne wykorzystanie w XX w. | 466 |
30. Podstawy i metody slawistyki 469 | |
1. Studia slawistyczne | 469 |
2. Poszukiwanie korzeni kulturowych i podejście porównawcze | 471 |
3. Kluczowe zagadnienia slawistyki | 474 |
4. Rola badań historiograficznych | 476 |
5. Możliwe perspektywy badawcze | 478 |
Zakończenie | 483 |
Bibliografia | 485 |
Aneks 1. Chronologia | 515 |
Aneks 2. Tabele morfologiczne języka staro-cerkiewno-słowiańskiego | 547 |