POLECAMY
Autor:
Format:
ibuk
Monografia przedstawia historię uzasadnienia swobody umów, które zostało opracowane w średniowiecznej nauce prawa kanonicznego, oddziaływanie tego uzasadnienia w okresie nowożytnym oraz jego znaczenie dla współczesnej dyskusji o swobodzie umów. Kanoniści jako pierwsi w ramach zachodniej tradycji prawnej zaproponowali w prawie prywatnym rozwiązania odpowiadające współczesnemu modelowi swobody umów. Dla poparcia swojej koncepcji wykorzystali trzy argumenty: pierwszy – oparty na autorytecie dostępnych dla nich źródeł prawa, drugi – nakazujący przestrzeganie umów w związku z grzechem wynikającym ze złamania danego słowa, trzeci – wiążący się z rolą zawartych porozumień w umacnianiu pokoju społecznego. Argumentacja średniowiecznej nauki prawa kanonicznego spotkała się z różnym odbiorem w okresie nowożytnym. Niektóre nurty ją przejęły (kanonistyka, druga scholastyka), inne odrzuciły (humanizm prawniczy), dla niektórych stanowiła tylko użyteczny przykład (jurysprudencja holenderska, usus modernus Pandectarum), a do innych była podobna funkcjonalnie (szkoła prawa natury). W wyniku powstania na przełomie XVIII i XIX w. ogólnej teorii umów, która zakładała swobodę kontraktowania, w tradycji prawa kontynentalnego straciło znaczenie pytanie o wiążącą moc zawartych porozumień. Odpowiedzi na nie można szukać, korzystając z zapomnianego dorobku kanonistyki średniowiecznej lub z anglosaskich teorii kontraktu. W obu tych źródłach można znaleźć podobne argumenty, które mogą być przydatne w dyskusji o granicach swobody umów obok dogmatyki prawa.
Rok wydania | 2020 |
---|---|
Liczba stron | 334 |
Kategoria | Prawo cywilne |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza |
ISBN-13 | 978-83-232-3751-8 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Uzasadnienie metafizyki moralności
do koszyka
Uzasadnienia decyzji stosowania prawa
do koszyka
Uzasadnienia teorii sprawiedliwości....
do koszyka
Uzasadnienia wyroków sądu karnego na...
do koszyka
Uzasadnione wątpliwości
do koszyka
Spis treści
PRZEDMOWA | 11 |
WYKAZ SKRÓTÓW | 13 |
WSTĘP | 15 |
ROZDZIAŁ 1. ARGUMENTACJA ŚREDNIOWIECZNYCH KANONISTÓW NA RZECZ ZASKARŻALNOŚCI WSZYSTKICH UMÓW | 23 |
1.1. Wprowadzenie | 23 |
1.1.1. Punkt wyjścia | 23 |
1.1.2. Uwagi metodologiczne i formalne | 25 |
1.2. Argument formalny z autorytetu źródeł prawa | 27 |
1.2.1. Uwagi wprowadzające | 27 |
1.2.2. Pismo Święte | 30 |
1.2.3. Ustawodawstwo synodalne | 35 |
1.2.4. Pisma Ojców Kościoła i listy papieskie | 41 |
1.2.5. Prawo cywilne | 43 |
1.2.6. Communis opinio canonistarum | 45 |
1.2.7. Wnioski | 48 |
1.3. Argument teologiczny | 49 |
1.3.1. Uwagi wprowadzające | 49 |
1.3.2. Mortaliter peccat | 50 |
1.3.2.1. Odkrycie argumentu poprzez syntezę źródeł – Huguccio | 50 |
1.3.2.2. Pierwsze sto lat rozwoju argumentu | 55 |
1.3.2.3. Utrwalenie i petryfikacja argumentu | 64 |
1.3.3. Detrimentum salutis aeternae | 74 |
1.3.4. Wnioski | 77 |
1.4. Argument praktyczno-społeczny | 78 |
1.4.1. Uwagi wprowadzające | 78 |
1.4.2. Pax servetur, pacta custodiantur | 79 |
1.4.3. Pacta debent obtinere suam firmitatem | 90 |
1.4.4. Wnioski | 94 |
1.5. Inne argumenty | 94 |
1.6. Podsumowanie | 96 |
ROZDZIAŁ 2. KANONISTYCZNA IDEA ZWIĄZANIA DANYM SŁOWEM W OKRESIE NOWOŻYTNYM | 99 |
2.1. Wprowadzenie | 99 |
2.2. Kanonistyka – ciągłość doktryny | 101 |
2.2.1. Uwagi wprowadzające | 101 |
2.2.2. Wybrani kanoniści | 102 |
2.2.2.1. Marco Mantova Benavides | 102 |
2.2.2.2. Henricus Canisius | 104 |
2.2.2.3. Emanuel González Téllez | 107 |
2.2.2.4. Prospero Fagnani | 110 |
2.2.2.5. Agostinho Barbosa | 113 |
2.2.2.6. Ehrenreich Pirhing | 114 |
2.2.2.7. Anacletus Reiffenstuel | 118 |
2.2.3. Wnioski | 120 |
2.3. Druga scholastyka – recepcja | 121 |
2.3.1. Uwagi wprowadzające .121 | |
2.3.2. Wybrani autorzy drugiej scholastyki | 123 |
2.3.2.1. Fortún García de Ercilla y Arteaga | 123 |
2.3.2.2. Diego de Covarrubias y Leyva | 124 |
2.3.2.3. Martín de Azpilcueta | 125 |
2.3.2.4. Luis de Molina | 126 |
2.3.2.5. Leonardus Lessius | 127 |
2.3.2.6. Paul Laymann | 129 |
2.3.2.7. Pedro de Oñate | 130 |
2.3.3. Wnioski | 132 |
2.4. Humanizm prawniczy – zaskarżalność umów zgodnie z prawem rzymskim | 133 |
2.4.1. Uwagi wprowadzające | 133 |
2.4.2. Wybrani autorzy humanizmu prawniczego | 134 |
2.4.2.1. François Connan | 134 |
2.4.2.2. Jacques Cujas | 136 |
2.4.2.3. Hugues Doneau | 138 |
2.4.2.4. Antoine Favre | 139 |
2.4.3. Wnioski | 141 |
2.5. Holenderska jurysprudencja elegancka – prawo kanoniczne jako przykład o malejącym znaczeniu | 141 |
2.5.1. Uwagi wprowadzające | 141 |
2.5.2. Wybrani autorzy holenderskiej jurysprudencji eleganckiej | 142 |
2.5.2.1. Matthaeus Wesenbeck | 142 |
2.5.2.2. Arnold Vinnius | 145 |
2.5.2.3. Ulrik Huber | 147 |
2.5.2.4. Johannes Voet | 149 |
2.5.3. Wnioski | 150 |
2.6. Szkoła prawa natury – ukryta recepcja albo ponowne odkrycie | 151 |
2.6.1. Uwagi wprowadzające | 151 |
2.6.2. Prekursorzy | 152 |
2.6.3. Hugo Grocjusz | 155 |
2.6.4. Niemieccy teoretycy szkoły prawa natury | 160 |
2.6.4.1. Samuel Pufendorf | 160 |
2.6.4.2. Christian Thomasius | 162 |
2.6.4.3. Christian Wolff | 165 |
2.6.4.4. Daniel Nettelbladt | 170 |
2.6.5. Francuscy teoretycy szkoły prawa natury | 172 |
2.6.5.1. Jean Domat | 172 |
2.6.5.2. Robert-Joseph Pothier | 174 |
2.6.6. Wnioski | 176 |
2.7. Usus modernus – recepcja i zapomnienie | 178 |
2.7.1. Uwagi wprowadzające | 178 |
2.7.2. Literatura porównawcza ius civile i ius canonicum | 179 |
2.7.2.1. Ogólna charakterystyka literatury porównawczej | 179 |
2.7.2.2. Konrad Rittershausen | 180 |
2.7.2.3. Jacobus Maestertius | 183 |
2.7.2.4. Inni autorzy | 186 |
2.7.3. Wybrani autorzy usus modernus | 189 |
2.7.3.1. Georg Adam Struve | 189 |
2.7.3.2. Samuel Stryk | 191 |
2.7.3.3. Justus Henning Böhmer | 194 |
2.7.3.4. Johann Gottlieb Heineccius | 195 |
2.7.3.5. Ludwik Julius Friedrich Höpfner | 198 |
2.7.3.6. Christian Friedrich von Glück | 200 |
2.7.4. Wnioski | 203 |
2.8. Podsumowanie | 204 |
ROZDZIAŁ 3. AKTUALNOŚĆ ŚREDNIOWIECZNEJ ARGUMENTACJI KANONISTÓW A WSPÓŁCZESNE TEORIE UMÓW | 208 |
3.1. Wprowadzenie | 208 |
3.2. Ratio wiążącej mocy umów a anglosaskie teorie kontraktu | 210 |
3.2.1. Uwagi wprowadzające | 210 |
3.2.2. Rola argumentacji historycznej w teoriach kontraktu | 211 |
3.2.2.1. Teoria kontraktu a historia kontraktu | 211 |
3.2.2.2. Wpływ kanonistyki na anglosaskie prawo kontraktowe | 212 |
3.2.2.3. Historia prawa umów a teorie kontraktu | 215 |
3.2.3. Zarys problematyki ogólnej teorii umów w common law | 217 |
3.2.4. Systematyka teorii kontraktu | 221 |
3.2.4.1. Problematyka systematyzacji teorii kontraktu | 221 |
3.2.4.2. Pytanie analityczne – co charakteryzuje zobowiązanie kontraktowe? | 223 |
3.2.4.3. Pytanie normatywne – dlaczego zobowiązanie kontraktowe jest prawnie skuteczne? | 225 |
3.2.5. Współczesne problemy teorii kontraktu | 227 |
3.2.6. Wnioski | 235 |
3.3. Ratio wiążącej mocy umów: argumentacja kanonistów a dyskusja prawników common law | 237 |
3.3.1. Uwagi wprowadzające | 237 |
3.3.2. Teorie kontraktu a argumentacja kanonistyczna: podobieństwa in concreto | 237 |
3.3.3. Teorie kontraktu a argumentacja kanonistyczna: podobieństwa in genere | 240 |
3.3.4. Wnioski | 242 |
3.4. Ratio wiążącej mocy umów a doktrynalna zasada swobody umów w tradycji civil law | 243 |
3.4.1. Uwagi wprowadzające | 243 |
3.4.2. Ogólne teorie umów leżące u podstaw kodyfikacji | 244 |
3.4.2.1. Ogólna teoria umów a kodyfikacja | 244 |
3.4.2.2. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w Code civil | 246 |
3.4.2.3. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w Bürgerliches Gesetzbuch | 249 |
3.4.2.4. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w polskich kodyfikacjach prawa zobowiązań | 254 |
3.4.3. Znaczenie poszukiwania ratio wiążącej mocy umów | 262 |
3.4.4. Argumenty kanonistyki a ratio wiążącej mocy umów w tradycji civil law | 267 |
3.4.4.1. Uniwersalny charakter argumentacji kanonistycznej | 267 |
3.4.4.2. Argumentacja teologiczna – argumentacja moralna | 268 |
3.4.4.3. Argumentacja społeczna | 270 |
3.4.4.4. Argument z autorytetu | 272 |
3.4.5. Wnioski | 273 |
3.5. Podsumowanie | 274 |
ZAKOŃCZENIE | 276 |
ANEKS. PACTA SUNT SERVANDA I ŚREDNIOWIECZNA KANONISTYKA | 281 |
ŹRÓDŁA | 287 |
LITERATURA | 293 |
INDEKS ŹRÓDEŁ | 317 |
INDEKS OSÓB | 322 |
STRESZCZENIE (Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej) | 330 |
SUMMARY (Canonistic Justification of Freedom of Contract in the Western Legal Tradition) | 332 |