POLECAMY
-14%
Wydawca:
Format:
Książka przedstawia uporządkowaną i przystępną analizę unijnych aktów regulujących współpracę sądów w sprawach cywilnych. Przeanalizowano w niej 13 rozporządzeń unijnych zawierających klauzulę uznawania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, w tym rozporządzenia Bruksela I, Bruksela I bis, Bruksela II bis oraz ponad 150 interpretujących je orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W opracowaniu zaprezentowano m.in:
powiązania między przepisami o uznawaniu orzeczeń a regulacjami dotyczącymi jurysdykcji, doręczeń, przeprowadzania dowodów i egzekucji;
zakresy zastosowania poszczególnych rozporządzeń i powiązania między nimi;
kluczowe dla tematyki pojęcie orzeczenia sądu krajowego oraz trzy mechanizmy uznawania i wykonywania orzeczeń.
Systemowe spojrzenie na swobodny przepływ orzeczeń w Unii Europejskiej prowadzi autorkę do postulatu radykalnej reformy w tym zakresie i przyjęcia jednej klauzuli uznawania.Adresaci:Publikacja jest przeznaczona dla praktyków prawa: sędziów, adwokatów, radców prawnych, którzy w swojej pracy zawodowej spotykają się ze sprawami z elementem transgranicznym. Będzie przydatna również dla komorników w zakresie wykonywania przez nich orzeczeń innych państw Unii Europejskiej.
Rok wydania | 2017 |
---|---|
Liczba stron | 520 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8124-339-1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Wykonywanie odbiorczych i okresowych...
do koszyka
Wykonywanie orzeczeń Europejskiego...
do koszyka
Wykonywanie pomiarów odbiorczych i...
do koszyka
Spis treści
Wykaz skrótów | str. | 19 |
Przedmowa | str. | 27 |
Wstęp | str. | 31 |
Rozdział I | |
Geneza i specyfika europejskiej przestrzeni sądowej | str. | 39 |
1. Ewolucja zasady wzajemnego uznawania orzeczeń cywilnych w UE | str. | 39 |
1.1. Konwencja brukselska (1968) i konwencja z Lugano (1988) | str. | 39 |
1.2. Działania w latach 80. i pierwszej połowie lat 90. XX w. | str. | 42 |
1.3. Traktat z Amsterdamu i szczyt w Tampere | str. | 43 |
1.4. Działania prawodawcze w XXI w. | str. | 45 |
1.4.1. Prawo pochodne z zakresu współpracy sądów w sprawach cywilnych przyjęte w latach 2000-2016 | str. | 47 |
1.4.2. Przegląd chronologiczny rozporządzeń zawierających klauzulę uznawania orzeczeń przyjętych w latach 2000-2016 | str. | 50 |
2. Zróżnicowany stopień wzajemnego uznawania w europejskiej przestrzeni sądowej | str. | 59 |
2.1. Pojęcie europejskiej przestrzeni sądowej | str. | 59 |
2.2. Wzajemne zaufanie jako podstawa EPS | str. | 62 |
3. Aktualne kompetencje Unii do regulowania wzajemnego uznawania orzeczeń | str. | 69 |
3.1. Kompetencje wewnętrzne Unii dotyczące współpracy sądów w sprawach cywilnych | str. | 69 |
3.2. Wzmocniona współpraca | str. | 73 |
3.3. Kompetencje Unii do zawierania umów międzynarodowych dotyczących współpracy sądów w sprawach cywilnych | str. | 75 |
3.4. Podsumowanie | str. | 76 |
Rozdział II | |
Konieczność zapewnienia skuteczności prawa unijnego - wykładnia autonomiczna i zakaz naruszania effet utile rozporządzeń unijnych | str. | 77 |
1. Uwagi wstępne | str. | 77 |
1.1. Autonomia proceduralna państw członkowskich versus skuteczność prawa unijnego | str. | 77 |
1.2. Specyfika pytań prejudycjalnych w zakresie współpracy sądów w sprawach cywilnych | str. | 79 |
2. Autonomiczna wykładnia prawa unijnego | str. | 82 |
2.1. Pojęcia autonomiczne | str. | 82 |
2.2. Sposób przeprowadzania wykładni autonomicznej | str. | 86 |
2.3. Aspekt negatywny wykładni autonomicznej | str. | 87 |
2.3.1. Wykładnia w oderwaniu od prawa krajowego | str. | 87 |
2.3.2. Wykładnia w oderwaniu od przepisów unijnych dotyczących innych polityk | str. | 90 |
2.3.3. Wykładnia w oderwaniu od przepisów unijnych dotyczących innych zagadnień z zakresu współpracy sądów w sprawach cywilnych | str. | 91 |
2.4. Aspekt pozytywny wykładni autonomicznej | str. | 93 |
2.4.1. Systematyka/kontekst rozporządzenia | str. | 95 |
2.4.1.1. Kontekst danego rozporządzenia | str. | 95 |
2.4.1.2. Szersze postrzeganie kontekstu - zalążki wykładni systemowej | str. | 99 |
2.4.2. Cele europejskiej przestrzeni sądowej w sprawach cywilnych - cele poszczególnych rozporządzeń | str. | 102 |
2.4.2.1. Cele konwencji brukselskiej i rozporządzeń Bruksela I i I bis | str. | 102 |
2.4.2.2. Cele rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 106 |
2.4.2.3. Cele rozporządzenia o alimentach (4/2009) | str. | 109 |
2.4.2.4. Podsumowanie | str. | 110 |
2.5. Wykładnia w poszanowaniu praw podstawowych | str. | 111 |
3. Zakaz naruszania skuteczności (effet utile) rozporządzeń unijnych | str. | 118 |
3.1. Sprawy, w których Bruksela I ma zastosowanie, ale stosuje się krajowe przepisy proceduralne | str. | 119 |
3.2. Sprawy, w których rozporządzenie Bruksela I ma zastosowanie, ale pierwszeństwo ma umowa międzynarodowa | str. | 121 |
3.3. Sprawy, w których rozporządzenie Bruksela I nie ma zastosowania | str. | 123 |
3.4. Zakaz naruszania skuteczności rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 125 |
Rozdział III | |
Uznawanie i wykonywanie orzeczeń na tle innych unijnych regulacji dotyczących współpracy sądów w sprawach cywilnych | str. | 128 |
1. Wzajemne uznawanie a harmonizacja przepisów dotyczących jurysdykcji | str. | 128 |
1.1. Równoległe regulowanie jurysdykcji i uznawania orzeczeń | str. | 128 |
1.2. Regulacja jurysdykcji jako warunek konieczny uznawania orzeczeń | str. | 131 |
1.3. Ogólny zarys regulacji dotyczących jurysdykcji i mechanizmów jej kontroli | str. | 134 |
1.3.1. Równouprawnienie sądów do badania jurysdykcji i zakaz kontroli jurysdykcji przez sądy innych państw członkowskich | str. | 134 |
1.3.2. Rozporządzenie Bruksela I | str. | 135 |
1.3.3. Rozporządzenie Bruksela II bis | str. | 142 |
1.3.4. Alimenty | str. | 151 |
1.3.5. Dziedziczenie | str. | 153 |
1.4. Kontrola jurysdykcji i dopuszczalności postępowania | str. | 154 |
1.5. Przepisy dotyczące zawisłości sprawy (lis pendens) | str. | 155 |
1.5.1. Podstawowe cechy instytucji lis pendens | str. | 155 |
1.5.2. Odstępstwo od zasady chronologii powództw na gruncie rozporządzenia Bruksela I | str. | 159 |
1.5.3. Powiązanie zasady lis pendens z uznawaniem orzeczeń | str. | 163 |
2. Wzajemne uznawanie orzeczeń a inne regulacje dotyczące współpracy sądów | str. | 165 |
2.1. Uwagi wstępne | str. | 165 |
2.2. Przeprowadzanie dowodów w innym państwie członkowskim | str. | 167 |
2.3. Doręczenie dokumentów | str. | 169 |
2.3.1. Uwagi wstępne | str. | 169 |
2.3.2. Rozporządzenie 1393/2007 | str. | 170 |
2.3.2.1. Metody doręczeń | str. | 172 |
2.3.2.2. Możliwość odmowy przyjęcia dokumentu | str. | 174 |
2.3.3. Doręczanie dokumentu wszczynającego postępowanie w razie braku adresu pozwanego | str. | 176 |
2.3.4. Kilkukrotna kontrola prawidłowości doręczenia dokumentu wszczynającego postępowanie w przypadku orzeczenia zaocznego | str. | 177 |
2.3.4.1. Kontrola przed wydaniem orzeczenia | str. | 179 |
2.3.4.2. Kontrola po wydaniu orzeczenia | str. | 182 |
3. Wpływ regulacji dotyczących wzajemnego uznawania orzeczeń na krajowe postępowania egzekucyjne | str. | 187 |
Rozdział IV | |
Materialny, czasowy i terytorialny zakres zastosowania zasady wzajemnego uznawania w sprawach cywilnych i handlowych | str. | 191 |
1. Uwagi wstępne | str. | 191 |
2. Kolejność zastosowania aktów przy określaniu podstawy prawnej uznawania | str. | 193 |
2.1. Ustalenie, czy państwa, których sprawa dotyczy, nie są związane konwencją międzynarodową mającą pierwszeństwo w stosunku do prawa unijnego | str. | 194 |
2.1.1. Konwencje mogące wejść w zbieg z rozporządzeniem Bruksela I | str. | 194 |
2.1.2. Konwencje mogące wejść w zbieg z rozporządzeniem Bruksela II bis | str. | 198 |
2.1.3. Konwencje mogące wejść w zbieg z rozporządzeniem o alimentach | str. | 200 |
2.1.4. Konwencje mogące wejść w zbieg z rozporządzeniem o dziedziczeniu | str. | 201 |
2.2. Ustalenie, czy orzeczenie dotyczy sprawy cywilnej i handlowej wchodzącej w zakres prawa unijnego | str. | 201 |
2.3. Ustalenie, czy państwa związane są dwu- lub wielostronną umową międzynarodową łączącą państwo wydania i państwo wykonania orzeczenia | str. | 204 |
2.4. Ustalenie, czy uznanie/wykonanie jest możliwe na podstawie prawa państwa uznania/wykonania orzeczenia | str. | 205 |
3. Materialny (przedmiotowy) zakres zastosowania unijnej zasady wzajemnego uznawania orzeczeń | str. | 207 |
3.1. Uwagi wstępne | str. | 207 |
3.2. Wymóg transgraniczności sprawy | str. | 210 |
3.3. Sprawy cywilne i handlowe w rozporządzeniu Bruksela I | str. | 213 |
3.3.1. Uwagi wstępne | str. | 213 |
3.3.2. Autonomiczne pojęcie prawa unijnego | str. | 216 |
3.3.3. Wyłączenie sporów o charakterze publicznoprawnym | str. | 217 |
3.3.4. Autonomiczne pojęcie władztwa publicznego | str. | 220 |
3.3.5. Badanie charakteru stosunku prawnego i przedmiotu sporu | str. | 220 |
3.3.6. Określenie charakteru sporu w przypadku wielości stosunków prawnych | str. | 225 |
3.3.6.1. Powiązanie z roszczeniem o charakterze publicznoprawnym | str. | 225 |
3.3.6.2. Powiązanie z roszczeniem objętym wyjątkiem z art. 1 ust. 2 rozporządzenia Bruksela I | str. | 228 |
3.3.6.3. Środki tymczasowe | str. | 229 |
3.3.6.4. Kary pieniężne/grzywny przymuszające do wykonania orzeczenia sądowego | str. | 231 |
3.3.7. Roszczenia pieniężne bezsporne i drobne | str. | 235 |
3.3.7.1. Roszczenia pieniężne bezsporne | str. | 236 |
3.3.7.2. Fakultatywne procedury europejskie dla transgranicznych bezspornych roszczeń pieniężnych oraz drobnych roszczeń | str. | 237 |
3.4. Sprawy małżeńskie i odpowiedzialności rodzicielskiej | str. | 239 |
3.4.1. Sprawy małżeńskie | str. | 239 |
3.4.1.1. Przyjęcie, że pojęcie małżeństwa ma autonomiczny unijny charakter | str. | 242 |
3.4.1.2. Przyjęcie, że małżeństwo jest definiowane z odesłaniem do przepisów krajowych | str. | 243 |
3.4.1.3. Podsumowanie | str. | 245 |
3.4.2. Sprawy dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej | str. | 245 |
3.4.3. Dwa mechanizmy uznawania/wykonalności orzeczeń w rozporządzeniu Bruksela II bis | str. | 251 |
3.5. Sprawy z zakresu obowiązków alimentacyjnych wynikających ze stosunku rodzinnego, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa | str. | 251 |
3.6. Sprawy z zakresu testamentów i dziedziczenia, w tym obowiązków alimentacyjnych powstających w związku ze śmiercią | str. | 254 |
3.7. Sprawy z zakresu upadłości, układów i innych podobnych postępowań | str. | 259 |
3.8. Sprawy z zakresu stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa lub związku uznawanego za mający skutki porównywalne do skutków małżeństwa | str. | 261 |
3.9. Dziedziny nieobjęte unijną zasadą wzajemnego uznawania orzeczeń | str. | 266 |
3.9.1. Sprawy z zakresu stanu cywilnego, zdolności prawnej lub zdolności do czynności prawnych osób fizycznych | str. | 268 |
3.9.2. Ubezpieczenia społeczne | str. | 273 |
3.9.3. Sądownictwo polubowne | str. | 278 |
3.9.3.1. Uwagi wstępne | str. | 278 |
3.9.3.2. Kwestie związane z sądownictwem polubownym objęte zakresem zastosowania rozporządzenia Bruksela I | str. | 281 |
3.9.3.3. Zapis na sąd polubowny jako kwestia wstępna | str. | 282 |
3.9.3.4. Zakaz prowadzenia postępowań przed sądami ze względu na zapis na sąd polubowny | str. | 283 |
3.9.3.5. Wyłączenie dotyczące arbitrażu w rozporządzeniu Bruksela I bis | str. | 288 |
3.9.3.6. Podsumowanie | str. | 290 |
4. Zakres terytorialny zastosowania zasady wzajemnego uznawania | str. | 291 |
4.1. Uwagi wstępne | str. | 291 |
4.2. Specjalna pozycja Danii, Irlandii i Zjednoczonego Królestwa | str. | 293 |
4.2.1. Specjalna pozycja Zjednoczonego Królestwa i Irlandii | str. | 294 |
4.2.2. Specjalna pozycja Danii | str. | 295 |
5. Zakres czasowy stosowania zasady wzajemnego uznawania | str. | 298 |
5.1. Uwagi wstępne | str. | 298 |
5.2. Rozpoczęcie stosowania rozporządzeń | str. | 300 |
5.3. Klauzule przejściowe | str. | 301 |
5.4. Równoczesne stosowanie rozporządzeń w przypadku ich przekształceń | str. | 302 |
5.5. Wejście w życie rozporządzeń w nowych państwach członkowskich | str. | 303 |
Rozdział V | |
Formalny zakres zastosowania zasady wzajemnego uznawania orzeczeń - pojęcie orzeczenia wydanego przez sąd | str. | 311 |
1. Uwagi wstępne | str. | 311 |
2. Pojęcie sądu państwa członkowskiego | str. | 315 |
2.1. Autonomiczność i różnorodność pojęcia "sąd" | str. | 315 |
2.2. Wykluczenie sądów międzynarodowych i polubownych | str. | 316 |
2.3. Pojęcie sądu w poszczególnych rozporządzeniach | str. | 318 |
2.3.1. Pojęcie sądu w rozporządzeniach Bruksela I i I bis oraz w rozporządzeniu o ETE | str. | 318 |
2.3.1.1. Sąd państwa członkowskiego | str. | 318 |
2.3.1.2. Sądy wspólne dla kilku państw członkowskich | str. | 322 |
2.3.2. Pojęcie sądu w rozporządzeniach Bruksela II bis, o ENZ i upadłościowych | str. | 325 |
2.3.3. Pojęcie sądu w rozporządzeniach o alimentach, o dziedziczeniu, o stosunkach majątkowych wynikających z małżeństw lub zarejestrowanych związków partnerskich oraz o środkach ochrony | str. | 327 |
2.3.3.1. Dwuelementowa definicja | str. | 327 |
2.3.3.2. Pojęcie sądu w rozporządzeniu o alimentach | str. | 327 |
2.3.3.3. Pojęcie sądu w rozporządzeniu o dziedziczeniu | str. | 328 |
2.3.3.4. Pojęcie sądu w rozporządzeniach o stosunkach majątkowych | str. | 330 |
2.3.3.5. Pojęcie organu wydającego w rozporządzeniu o środkach ochrony w sprawach cywilnych | str. | 330 |
2.3.3.6. Podsumowanie | str. | 331 |
3. Pojęcie orzeczenia | str. | 332 |
3.1. Uwagi wstępne | str. | 332 |
3.2. Autonomiczna i szeroka interpretacja pojęcia "orzeczenie" w rozporządzeniach Bruksela I i I bis | str. | 333 |
3.3. Ogólne wymogi dotyczące orzeczenia sądowego na gruncie rozporządzenia Bruksela I | str. | 335 |
3.3.1. Wymóg "rozstrzygania przez sąd" | str. | 336 |
3.3.2. Wymóg kontradyktoryjności zaistniałej lub potencjalnej | str. | 337 |
3.4. Pojęcie orzeczenia - rodzaje orzeczeń objętych klauzulą uznawania | str. | 338 |
3.4.1. Orzeczenia dotyczące dowodów | str. | 338 |
3.4.2. Środki tymczasowe | str. | 342 |
3.4.2.1. Uwagi wstępne | str. | 342 |
3.4.2.2. Środki tymczasowe wydawane przez sąd mający jurysdykcję w sprawie głównej | str. | 344 |
3.4.2.3. Środki tymczasowe wydawane przez sąd niemający jurysdykcji w sprawie głównej | str. | 350 |
3.4.2.4. Ustalenie, czy środek został zarządzony przez sąd mający właściwość do rozpoznania sprawy co do istoty | str. | 360 |
3.4.3. Orzeczenia rozstrzygające o jurysdykcji międzynarodowej | str. | 362 |
3.4.3.1. Orzeczenia stwierdzające niewłaściwość sądu | str. | 362 |
3.4.3.2. Orzeczenia zakazujące stronie prowadzenia postępowań przed innymi sądami | str. | 364 |
3.4.4. Orzeczenia nakładające kary, sankcje i grzywny - wymóg ostatecznego określenia wysokości kary pieniężnej | str. | 368 |
3.4.5. Orzeczenia o orzeczeniach | str. | 370 |
Rozdział VI | |
Trzy mechanizmy uznawania i stwierdzania wykonalności orzeczeń cywilnych w UE oraz skutek uznania | str. | 373 |
1. Uwagi wstępne | str. | 373 |
2. Grupa aktów realizujących model z rozporządzenia Bruksela I (grupa I) | str. | 376 |
2.1. Uznawanie orzeczeń - powoływanie się na orzeczenie przed sądem lub organem innego państwa członkowskiego | str. | 378 |
2.2. Stwierdzanie wykonalności | str. | 379 |
2.2.1. Wymóg wykonalności przy stwierdzaniu wykonalności i wykonywaniu orzeczeń | str. | 381 |
2.2.2. Wniosek o stwierdzenie wykonalności | str. | 384 |
2.2.3. Postępowanie | str. | 385 |
2.3. Sposoby obrony przed uznaniem i stwierdzeniem wykonalności | str. | 389 |
2.3.1. Uwagi ogólne | str. | 389 |
2.3.2. Przegląd przesłanek odmowy uznania i stwierdzenia wykonalności | str. | 392 |
2.3.3. Charakter podstaw odmowy uznania/stwierdzenia wykonalności orzeczenia | str. | 397 |
2.3.4. Zakaz stosowania przesłanek odmowy w sposób dyskryminujący | str. | 399 |
2.3.5. Oczywista sprzeczność uznania z porządkiem publicznym | str. | 400 |
2.3.5.1. Treść pojęcia "porządek publiczny" | str. | 403 |
2.3.5.2. Powiązanie klauzuli porządku publicznego z zakazem kontroli merytorycznej orzeczeń | str. | 405 |
2.3.5.3. Nieproporcjonalne ograniczenie prawa podstawowego jako podstawa odmowy uznania orzeczenia | str. | 407 |
2.3.5.4. Uwzględnienie dobra dziecka w klauzuli porządku publicznego na gruncie rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 410 |
2.3.6. Naruszenie prawa do obrony w przypadku wyroku zaocznego | str. | 410 |
2.3.6.1. Ewolucja przesłanki odmowy uznania orzeczenia ze względu na naruszenie prawa do obrony | str. | 410 |
2.3.6.2. Warunki zastosowania art. 34 pkt 2 rozporządzenia Bruksela I | str. | 413 |
2.3.7. Sprzeczność z innym orzeczeniem | str. | 419 |
2.3.8. Dodatkowa podstawa odmowy uznania orzeczeń na gruncie rozporządzeń Bruksela I i I bis - naruszenie niektórych przepisów o jurysdykcji | str. | 423 |
2.3.8.1. Naruszenie przepisów jurysdykcyjnych chroniących słabszą stronę umowy | str. | 424 |
2.3.8.2. Naruszenie przepisów dotyczących jurysdykcji wyłącznej | str. | 426 |
2.3.9. Dodatkowe przesłanki odmowy w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej (rozporządzenie Bruksela II bis) | str. | 428 |
3. Grupa aktów wprowadzających automatyczne i bezwarunkowe uznanie (grupa II) | str. | 429 |
3.1. Uwagi wstępne | str. | 429 |
3.2. Warunki zastosowania mechanizmu automatycznej wykonalności orzeczeń dotyczących prawa do kontaktów z dzieckiem i powrotu dziecka | str. | 431 |
3.3. Normy minimalne dotyczące zagwarantowania sprawiedliwego procesu | str. | 435 |
3.4. Charakter zaświadczenia i centralna rola sądów wydających orzeczenie | str. | 438 |
3.5. Automatyczne uznawanie i wykonalność orzeczeń | str. | 439 |
3.6. Sposoby obrony przed orzeczeniem | str. | 443 |
4. Grupa aktów realizujących model Bruksela I bis (grupa III) . | 446 |
4.1. Uwagi wstępne | str. | 446 |
4.2. Rozporządzenie Bruksela I bis | str. | 447 |
4.3. Rozporządzenie o środkach ochrony w sprawach cywilnych | str. | 449 |
5. Skutek uznania | str. | 451 |
5.1. Uwagi wstępne | str. | 451 |
5.2. Wykonalność a prawomocność | str. | 451 |
5.3. Zasada rozszerzenia skutków | str. | 452 |
5.4. Powaga rzeczy osądzonej | str. | 454 |
5.5. Dostosowanie środka lub orzeczenia nieznanego w państwie wykonania | str. | 457 |
5.6. Skutek orzeczeń dotyczących unijnych i krajowych znaków towarowych | str. | 459 |
Zakończenie | str. | 463 |
Bibliografia | str. | 477 |
Akty prawne | str. | 493 |
Orzecznictwo | str. | 503 |