POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi
Rozdział 2 z publikacji pt. "Gleboznawstwo", redakcja naukowa: Andrzej Mocek.
Kompendium wiedzy o glebie opracowane według najnowszych kryteriów stosowanych w Polsce i na świecie.
Nowoczesny, ogólnopolski podręcznik gleboznawstwa. Zaprezentowano w nim wiadomości dotyczące genezy, budowy morfologicznej, właściwości oraz klasyfikacji przyrodniczej i użytkowej gleb. Omówiono nowoczesną metodykę oznaczania najważniejszych parametrów glebowych. Książka jest bogato ilustrowana (m.in. są fotografie najważniejszych typów gleb Polski).
W publikacji przedstawiono nową klasyfikację uziarnienia mineralnych utworów glebowych, opracowaną przez PTG (2009), które nawiązują ściśle do podziałów na frakcje i grupy granulometryczne stosowane powszechnie w literaturze międzynarodowej. Zaprezentowano również nowe zasady klasyfikacji przyrodniczej gleb. Systematyka gleb Polski (SgP 2011) jest oparta na kryteriach najczęściej stosowanych w taksonomiach gleb o zasięgu światowym, zalecanych oraz wykorzystywanych w krajach Unii Europejskiej. Książka jest przeznaczona dla studentów kierunków: rolniczych, przyrodniczych, inżynierii kształtowania środowiska, ochrony środowiska, biologii, geografii, geodezji, architektury krajobrazu w ramach studiów licencjackich, magisterskich i doktoranckich oraz dla pracowników naukowych wyższych uczelni i instytutów badawczych.
Rok wydania | 2015 |
---|---|
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-18867-2 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Gleboznawstwo
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 3
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 4
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 5
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 6
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 7
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 8
do koszyka
Gleboznawstwo. Rozdział 9
do koszyka
Spis treści
Przedmowa XIII | |
1. Definicja i funkcje gleby w środowisku (krajobrazie) Andrzej Mocek | 1 |
1.1. Definicja | 1 |
1.2. Funkcje gleby | 1 |
2. Geologiczne podstawy gleboznawstwa Jerzy Weber, Zbigniew Zagórski | 3 |
2.1. Wprowadzenie | 3 |
2.2. Miejsce Ziemi we Wszechświecie, jej powstanie i historia | 3 |
2.3. Budowa Ziemi | 9 |
2.4. Procesy geologiczne i cykl skalny | 10 |
2.4.1. Magmatyzm | 12 |
2.4.2. Metamorfizm | 13 |
2.4.3. Wietrzenie | 15 |
2.4.4. Erozja, transport, sedymentacja i diageneza | 24 |
2.5. Podstawy mineralogii | 27 |
2.5.1. Systematyka minerałów | 28 |
2.5.2. Budowa i podział krzemianów | 30 |
2.5.3. Charakterystyka najważniejszych minerałów skałotwórczych | 32 |
2.5.4. Minerały ilaste i ich znaczenie | 35 |
2.6. Skały magmowe | 44 |
2.6.1. Budowa skał magmowych | 44 |
2.6.2. Systematyka skał magmowych | 45 |
2.6.3. Charakterystyka ważniejszych skał magmowych występujących w Polsce | 49 |
2.7. Skały osadowe | 53 |
2.7.1. Podział skał osadowych | 54 |
2.7.2. Charakterystyka ważniejszych skał okruchowych luźnych | 55 |
2.7.3. Charakterystyka ważniejszych skał okruchowych scementowanych | 59 |
2.7.4. Charakterystyka ważniejszych skał pochodzenia chemicznego i organicznego | 60 |
2.8. Skały metamorficzne | 64 |
2.8.1. Budowa skał metamorficznych | 64 |
2.8.2. Charakterystyka ważniejszych skał metamorficznych | 65 |
3. Czynniki i procesy glebotwórcze Renata Bednarek, Stefan Skiba | 68 |
3.1. Wprowadzenie | 68 |
3.2. Wpływ poszczególnych czynników glebotwórczych na powstawanie i rozwój gleb | 69 |
3.2.1. Organizmy żywe | 69 |
3.2.2. Klimat | 72 |
3.2.3. Materiały macierzyste (skały macierzyste) | 73 |
3.2.4. Rzeźba terenu | 74 |
3.2.5. Warunki wodne | 76 |
3.2.6. Czas | 77 |
3.2.7. Działalność człowieka | 80 |
3.3. Istota procesu glebotwórczego i zjawiska składające się na proces glebotwórczy. | 82 |
3.4. Elementarne (typologiczne) procesy glebotwórcze | 83 |
3.4.1. Proces inicjalny | 83 |
3.4.2. Proces darniowy | 85 |
3.4.3. Proces brunatnienia | 86 |
3.4.4. Proces lessiważu | 87 |
3.4.5. Proces bielicowania | 88 |
3.4.6. Proces rdzawienia | 89 |
3.4.7. Proces glejowy | 90 |
3.4.8. Proces torfienia | 91 |
3.4.9. Proces murszenia | 91 |
3.4.10. Proces wertylizacji | 92 |
3.4.11. Proces ferralityzacji | 93 |
3.4.12. Proces salinizacji (zasolenia) | 94 |
3.4.13. Proces sołonizacji | 96 |
3.4.14. Proces sołodyzacji | 97 |
4. Morfologia gleb Cezary Kabała | 99 |
4.1. Wprowadzenie | 99 |
4.2. Pedon i profil glebowy | 99 |
4.3. Główne poziomy glebowe (genetyczne) | 105 |
4.3.1. Miąższość gleby | 109 |
4.4. Barwa gleby | 110 |
4.5. Oglejenie gleby | 113 |
4.5.1. Identyfikacja oglejenia na podstawie barw redukcyjnych | 113 |
4.5.2. Identyfikacja oglejenia na podstawie barw redukcyjnych i oksydacyjnych | 114 |
4.6. Struktura gleby | 115 |
4.6.1. Struktury proste (nieagregatowe) | 115 |
4.6.2. Struktury agregatowe | 116 |
4.6.2.1. Struktury sferoidalne | 117 |
4.6.2.2. Struktury foremnowielościenne (blokowe) | 118 |
4.6.2.3. Struktury wrzecionowate | 118 |
4.6.2.4. Struktury dyskoidalne | 118 |
4.6.2.5. Struktury soczewkowe | 119 |
4.6.2.6. Stopień ukształtowania i trwałości struktury | 119 |
4.6.3. Struktury włókniste | 120 |
4.6.4. Stopnie rozkładu materiałów torfowych | 120 |
4.6.5. Stopnie rozkładu materiału organicznego w poziomach ektopróchnicznych | 121 |
4.7. Układ gleby | 122 |
4.7.1. Układ gleby w stanie suchym | 123 |
4.7.2. Układ gleby w stanie wilgotnym | 123 |
4.8. Nagromadzenia i wytrącenia substancji | 124 |
4.9. Zarys mikromorfologii gleb | 127 |
5. Właściwości fizyczne gleb Wojciech Owczarzak, Ryszard Dębicki, Andrzej Mocek | 131 |
5.1. Wprowadzenie | 131 |
5.2. Gleba jako układ trójfazowy | 131 |
5.3. Podział właściwości fizycznych gleb | 133 |
5.4. Podstawowe właściwości fizyczne gleb | 133 |
5.4.1. Skład granulometryczny gleb (uziarnienie) | 133 |
5.4.1.1. Frakcje granulometryczne | 133 |
5.4.1.2. Grupy granulometryczne | 135 |
5.4.1.3. Zgodność klasyfikacji uziarnienia gleb i utworów mineralnych według PTG (2008 r.) ze standardem USDA | 139 |
5.4.1.4. Kategorie ciężkości agrotechnicznej gleb według PTG (2008 r.) | 143 |
5.4.1.5. Interpretacja wyników analizy składu granulometrycznego (uziarnienia) | 143 |
5.4.1.6. Oznaczanie uziarnienia gleb w badaniach terenowych | 147 |
5.4.2. Powierzchnia właściwa gleb | 149 |
5.4.3. Gęstość gleb | 152 |
5.4.3.1. Gęstość fazy stałej | 152 |
5.4.3.2. Gęstość objętościowa | 154 |
5.4.4. Wilgotność gleby | 155 |
5.4.5. Porowatość gleb | 156 |
5.4.5.1. Porowatość ogólna | 156 |
5.4.5.2. Porowatość różnicowa | 158 |
5.4.6. Plastyczność | 159 |
5.4.7. Lepkość gleb | 160 |
5.4.8. Zwięzłość gleb | 161 |
5.4.9. Zmiany objętościowe gleby | 161 |
5.4.9.1. Uwagi wstępne | 161 |
5.4.9.2. Pęcznienie | 161 |
5.4.9.3. Kurczliwość | 163 |
5.4.9.4. Procesy mrozowe | 163 |
5.4.10. Struktura gleb | 164 |
5.4.10.1. Uwagi wstępne | 164 |
5.5. Funkcjonalne właściwości fizyczne gleb | 165 |
5.5.1. Obieg wody w przyrodzie | 165 |
5.5.1.1. Źródła, rodzaje i postaci wody glebowej | 168 |
5.5.1.2. Siły wiązania wody w glebie (potencjał wody glebowej) | 169 |
5.5.1.3. Pojemność wodna gleby (retencja wodna) | 172 |
5.5.1.4. Ruch wody w glebie | 174 |
5.5.1.4.1. Infiltracja | 174 |
5.5.1.4.2. Filtracja | 175 |
5.5.1.4.3. Podsiąk kapilarny | 177 |
5.5.1.5. Zapas wody glebowej | 178 |
5.5.1.6. Gospodarka wodna gleby | 180 |
5.5.1.6.1. Czynniki kształtujące gospodarkę wodną | 180 |
5.5.1.6.2. Bilans wodny gleb | 183 |
5.5.2. Powietrzne i cieplne właściwości gleb | 184 |
5.5.2.1. Właściwości powietrzne | 184 |
5.5.2.2. Właściwości cieplne | 187 |
6. Właściwości chemiczne gleb Sławomir Gonet, Halina Smal, Józef Chojnicki | 189 |
6.1. Wprowadzenie | 189 |
6.2. Materia organiczna gleb | 189 |
6.2.1. Podstawowe definicje, źródła i zawartość materii organicznej w glebach | 189 |
6.2.2. Substancje humusowe | 194 |
6.2.3. Funkcje i rola materii organicznej | 199 |
6.3. Odczyn, kwasowość i właściwości buforowe gleb | 201 |
6.4. Właściwości sorpcyjne gleb | 208 |
6.5. Skład chemiczny gleby | 216 |
6.5.1. Pierwiastki niezbędne do życia roślin | 216 |
6.5.2. Makroskładniki (azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka) | 217 |
6.5.3. Mikroskładniki (żelazo, mangan, cynk, miedź, bor, molibden, kobalt, chlor) | 226 |
7. Właściwości biologiczne i biochemiczne gleby Jan Kucharski, Wiesław Barabasz, Elżbieta J. Bielińska, Jadwiga Wyszkowska | 232 |
7.1. Wprowadzenie | 232 |
7.2. Drobnoustroje glebowe | 234 |
7.2.1. Wirusy | 234 |
7.2.2. Bakterie | 235 |
7.2.3. Grzyby | 240 |
7.2.4. Glony | 242 |
7.3. Mezo- i makrofauna | 242 |
7.4. Mikrobiologiczne przemiany materii organicznej w glebie | 248 |
7.5. Mikrobiologiczne przemiany azotu glebowego | 253 |
7.5.1. Wiązanie azotu | 253 |
7.5.2. Amonifikacja | 256 |
7.5.3. Immobilizacja | 258 |
7.5.4. Nitryfikacja | 259 |
7.5.5. Denitryfikacja | 261 |
7.6. Mikoryza | 262 |
7.7. Rola mikroorganizmów w przemianach fosforu, siarki, żelaza i manganu | 265 |
7.8. Mikroorganizmy i enzymy glebowe jako bioindykatory jakości i zdrowotności gleby | 272 |
8. Systematyka gleb Polski Jerzy Marcinek, Jolanta Komisarek | 281 |
8.1. Wprowadzenie | 281 |
8.2. Założenia do systematyki gleb | 282 |
8.2.1. Współczesna koncepcja gleby klasyfikowanej | 282 |
8.2.2. Poziomy i warstwy glebowe wyróżnione w systematyce gleb Polski | 283 |
8.2.3. Koncepcja indywiduum glebowego w klasyfikacji gleb | 284 |
8.2.4. Ogólne zasady systematyki gleb Polski | 285 |
8.3. Materiały, poziomy i właściwości diagnostyczne gleb klasyfikowanych | 287 |
8.3.1. Materiały glebowe | 287 |
8.3.1.1. Mineralne diagnostyczne materiały glebowe | 288 |
8.3.1.2. Organiczne diagnostyczne materiały glebowe | 289 |
8.3.2. Powierzchniowe poziomy diagnostyczne (epipedony) | 291 |
8.3.3. Podpowierzchniowe poziomy diagnostyczne (endopedony) | 294 |
8.3.4. Mineralne warstwy i podłoża w glebach organicznych | 297 |
8.3.5. Diagnostyczne właściwości gleb | 298 |
8.4. Klasyfikacja i identyfikacja taksonomicznych jednostek glebowych | 302 |
8.4.1. Opis wydzielonych jednostek taksonomicznych w systematyce gleb Polski | 302 |
Fotografie wybranych profili gleb Polski | 359 |
9. Geografia gleb świata Renata Bednarek, Stefan Skiba | 365 |
9.1. Wprowadzenie | 365 |
9.2. Charakterystyka gleb strefowych kuli ziemskiej w ujęciu geograficzno-genetycznym | 367 |
9.2.1. Gleby pasa polarnego | 367 |
9.2.1.1. Gleby obszaru arktyczno-antarktycznego | 367 |
9.2.1.2. Gleby obszaru tundrowego | 369 |
9.2.2. Gleby pasa umiarkowanie chłodnego | 373 |
9.2.2.1. Gleby marzłociowej strefy tajgi | 373 |
9.2.2.2. Gleby bezmarzłociowej strefy tajgi | 374 |
9.2.2.2.1. Gleby podstrefy tajgi północnej | 375 |
9.2.2.2.2. Gleby podstrefy tajgi środkowej | 375 |
9.2.2.2.3. Gleby podstrefy tajgi południowej | 377 |
9.2.3. Gleby pasa umiarkowanie ciepłego | 378 |
9.2.3.1. Gleby strefy wilgotnej | 378 |
9.2.3.2. Gleby strefy przejściowej | 380 |
9.2.3.3. Gleby strefy suchej | 384 |
9.2.4. Gleby pasa subtropikalnego | 385 |
9.2.4.1. Gleby strefy wilgotnej | 385 |
9.2.4.2. Gleby strefy przejściowej | 387 |
9.2.4.3. Gleby strefy suchej | 389 |
9.2.5. Gleby pasa tropikalnego | 392 |
9.2.5.1. Gleby strefy wilgotnej | 392 |
9.2.5.2. Gleby strefy przejściowej | 394 |
9.2.5.3. Gleby strefy suchej | 397 |
9.3. Charakterystyka ważniejszych gleb śródstrefowych (intrazonalnych) kuli ziemskiej | 398 |
9.3.1. Takyry | 399 |
9.3.2. Andosole (gleby wulkaniczne) | 399 |
9.3.3. Gleby mangrowe (namorzynowe) | 401 |
9.3.4. Podbieły | 402 |
9.4. Charakterystyka ważniejszych gleb niestrefowych (azonalnych) kuli ziemskiej | 403 |
9.4.1. Plaggosole | 403 |
9.4.2. Heilutu | 403 |
9.4.3. Terra preta | 404 |
9.4.4. Gleby chinampa (czinampa) | 405 |
9.5. Gleby świata w ujęciu amerykańskiej klasyfikacji gleb | 405 |
9.6. Gleby świata w ujęciu klasyfikacji gleb WRB (World Reference Base for Soil Resources 2007) | 408 |
9.7. Geografia gleb Polski | 411 |
9.7.1. Specyficzne cechy pokrywy glebowej Polski | 411 |
9.7.2. Główne prawidłowości w geograficznym rozmieszczeniu gleb w Polsce | 413 |
9.7.2.1. Gleby terenów nizinnych i wyżynnych | 413 |
9.7.2.2. Gleby terenów górskich | 418 |
9.7.2.2.1. Gleby Sudetów | 419 |
9.7.2.2.2. Gleby Karpat | 419 |
10. Podstawy kartografii i klasyfikacji użytkowej gleb Piotr Skłodowski, Bolesław Bieniek, Anna Bielska | 430 |
10.1. Technika terenowych prac gleboznawczych | 432 |
10.2. Kartografia gleb siedlisk leśnych | 439 |
10.3. Klasyfikacja bonitacyjna gleb | 441 |
10.3.1. Klasyfikacja gruntów ornych | 447 |
10.3.2. Klasyfikacja gleb użytków zielonych | 451 |
10.3.3. Klasyfikacja gleb pod lasami | 455 |
10.3.4. Klasyfikacja gruntów pod wodami | 459 |
10.3.5. Klasyfikacja nieużytków | 459 |
10.3.6. Klasyfikacja gruntów zrekultywowanych | 460 |
10.3.7. Treść map klasyfikacyjnych (glebowo-bonitacyjnych) | 462 |
10.3.8. Współczynniki przeliczeniowe i wskaźniki bonitacji gleb | 465 |
10.4. Klasyfikacja glebowo-rolnicza | 467 |
10.4.1. Kompleksy przydatności rolniczej gruntów ornych | 467 |
10.4.2. Kompleksy trwałych użytków zielonych | 474 |
10.4.3. Treść map glebowo-rolniczych | 475 |
10.4.4. Aneks do mapy glebowo-rolniczej | 475 |
10.5. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej | 478 |
10.5.1. Wycena gleb | 480 |
10.5.2. Wycena agroklimatu | 482 |
10.5.3. Wycena rzeźby terenu | 482 |
10.5.4. Wycena stosunków wodnych | 483 |
11. Zagrożenia, ochrona i rekultywacja gleb Anna Karczewska, Stanisław Baran, Mirosława Gilewska | 485 |
11.1. Wprowadzenie | 485 |
11.2. Główne zagrożenia i mechanizmy degradacji gleb w świetle Strategii Tematycznej Ochrony Gleb Unii Europejskiej | 486 |
11.2.1. Erozja | 486 |
11.2.1.1. Erozja wodna | 487 |
11.2.1.2. Erozja wietrzna | 491 |
11.2.2. Spadek zawartości materii organicznej w glebach | 492 |
11.2.3. Zanieczyszczenie gleb (lokalne oraz rozproszone) | 493 |
11.2.4. Zasklepianie gleb | 497 |
11.2.5. Zagęszczanie gleb | 498 |
11.2.6. Utrata bioróżnorodności gleb | 500 |
11.2.7. Zasolenie gleb | 501 |
11.2.8. Powodzie i osuwiska ziemi | 502 |
11.3. Zagrożenie gleb degradacją na świecie | 503 |
11.4. Zagrożenia i degradacja gleb w Polsce | 504 |
11.4.1. Wyłączenia gleb z użytkowania | 504 |
11.4.2. Erozja wodna i wietrzna w Polsce | 504 |
11.4.3. Degradacja geomechaniczna | 506 |
11.4.4. Degradacja hydrologiczna | 510 |
11.4.5. Degradacja chemiczna | 513 |
11.4.5.1. Zakwaszenie gleb | 513 |
11.4.5.2. Zanieczyszczenie metalami ciężkimi | 514 |
11.4.5.3. Podatność magnetyczna gleb jako wskaźnik zanieczyszczenia | 520 |
11.5. Ochrona gleb | 520 |
11.5.1. Ochrona gleb w prawodawstwie polskim | 521 |
11.6. Rekultywacja terenów zdegradowanych | 523 |
11.6.1. Ogólne założenia rekultywacji | 524 |
11.6.2. Kierunki zagospodarowania terenów zdegradowanych | 524 |
11.6.3. Fazy rekultywacji | 525 |
11.7. Rekultywacja i zagospodarowanie wybranych terenów zdegradowanych geomechanicznie | 526 |
11.7.1. Zwałowiska górnictwa węgla brunatnego | 526 |
11.7.2. Hałdy górnictwa węgla kamiennego | 530 |
11.7.3. Kamieniołomy, piaskownie i żwirownie | 532 |
11.7.4. Składowiska odpadów poflotacyjnych rud metali | 535 |
11.8. Wybrane zagadnienia z zakresu rekultywacji (remediacji) gleb zdegradowanych chemicznie | 537 |
11.8.1. Wapnowanie – metoda rekultywacji gleb zakwaszonych | 537 |
11.8.2. Wybór strategii remediacji. Metody unieruchamiania i usuwania zanieczyszczeń | 538 |
11.8.3. Zasady remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi | 538 |
11.8.4. Znaczenie i zasady stosowania materii organicznej w rekultywacji | 540 |
11.8.5. Przykłady metod dekontaminacji gleb | 541 |
11.8.6. Metody fitoremediacji w rekultywacji gleb | 543 |
Literatura | 547 |
Indeks | 558 |
Mapa: Typy gleb | 572 |