POLECAMY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
ibuk
Jest to nowoczesny podręcznik, który spełnia europejskie wymogi nauczania farmakologii. Przedstawiono w nim aktualną wiedzę z zakresu farmakologii, farmakokinetyki, farmakogenetyki i chronofarmakologii. Osobny rozdział poświęcono klasyfikacji receptorów i mechanizmom ich działania. Zwięzły opis właściwości farmakodynamicznych leków, obejmujący wszystkie grupy terapeutyczne (z uwzględnieniem leków najnowszych), został podany w usystematyzowanej formie, co ułatwia przyswojenie wiadomości.
Książka jest adresowana do studentów farmacji i medycyny. Może być również wykorzystana w stałym dokształcaniu się magistrów farmacji i lekarzy.
Rok wydania | 2013 |
---|---|
Liczba stron | 1360 |
Kategoria | Farmakologia |
Wydawca | PZWL Wydawnictwo Lekarskie |
ISBN-13 | 978-83-200-3245-1 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Naproksen w tabletkach musujących –...
do koszyka
Podręcznik antymanipulacji
do koszyka
Podręcznik antystresowy na każdą...
do koszyka
Podręcznik astrologii praktycznej
do koszyka
Podręcznik astrologii praktycznej....
do koszyka
Podręcznik astrologii praktycznej....
do koszyka
Podręcznik astrologii. Wszystko, co...
do koszyka
Podręcznik czarownicy. Klatka Guliwera
do koszyka
Spis treści
1. Wiadomości ogólne – Włodzimierz Buczko | 1 |
1.1. Pochodzenie leków | 1 |
1.2. Nazewnictwo leków | 1 |
1.3. Mechanizmy działania leków | 4 |
1.4. Czynniki wpływające na działanie leków | 7 |
1.4.1. Budowa chemiczna a działanie leków | 7 |
1.4.2. Wrażliwość gatunkowa i rasowa | 8 |
1.4.3. Stany fizjologiczne, wiek, płeć | 8 |
1.4.4. Stany patologiczne | 9 |
1.5. Dawki i dawkowanie leków | 9 |
1.6. Wskazania i przeciwwskazania | 10 |
1.7. Interakcje leków | 11 |
1.8. Nadużywanie leków i polipragmazja | 13 |
1.9. Wpływ leków na wyniki badań diagnostycznych | 14 |
1.9.1. Krew | 14 |
1.9.2. Mocz | 16 |
2. Farmakokinetyka – Roman Kaliszan, Michał J. Markuszewski, Tomasz Bączek, Paweł Wiczling, Danuta Siluk, Małgorzata Waszczuk-Jankowska | 18 |
2.1. Wstęp do farmakokinetyki | 18 |
2.1.1. Procesy LADME | 19 |
2.1.2. Modele farmakokinetyczne | 24 |
2.2. Przenikanie leków przez błony biologiczne | 25 |
2.3. Otwarty model jednokompartmentowy – jednorazowe podanie dożylne | 27 |
2.4. Otwarty model dwukompartmentowy – jednorazowe podanie dożylne | 30 |
2.5. Wlew dożylny | 32 |
2.6. Farmakokinetyka podania pozanaczyniowego leków | 34 |
2.6.1. Czynniki wpływające na wchłanianie leków | 34 |
2.6.2. Absorpcja leków według kinetyki pierwszego rzędu | 35 |
2.7. Wielokrotne podanie leku | 37 |
2.7.1. Wielokrotne podanie dożylne | 37 |
2.7.2. Wielokrotne podanie pozanaczyniowe | 38 |
2.8. Farmakokinetyka nieliniowa | 39 |
2.9. Dystrybucja leków i ich wiązanie z białkami | 43 |
2.10. Eliminacja leków | 45 |
2.11. Biodostępność i biorównoważność leków | 46 |
2.11.1. Dostępność biologiczna względna i bezwzględna | 47 |
2.11.2. Biorównoważność | 50 |
2.12. Farmakokinetyka kliniczna | 50 |
2.13. Znaczenie farmakogenetyki w farmakokinetyce | 51 |
2.14. Współczynnik terapeutyczny | 52 |
2.15. Chronofarmakologia i zmiany wrażliwości organizmu na lek w ciągu doby | 53 |
3. Podstawowe mechanizmy działania leków na procesy czynnościowe i metaboliczne komórek – Waldemar Janiec | 58 |
3.1. Oddziaływanie leków na transportery błonowe | 58 |
3.1.1. Transportery | 58 |
3.2. Działanie leków przez receptory | 60 |
3.2.1. Receptory błonowe | 60 |
3.2.2. Receptory wewnątrzkomórkowe (cytoplazmatyczne) | 64 |
3.2.3. Receptory jądrowe | 65 |
3.3. Oddziaływanie leków z receptorami | 67 |
4. Farmakogenetyka – Bogusław Hładoń | 69 |
4.1. Dziedziczne zdeterminowanie działania farmakodynamicznego leków | 69 |
4.1.1. Genotypowo zależna modyfikacja odpowiedzi organizmu na lek | 70 |
4.1.2. Molekularne mechanizmy polimorfizmu genetycznego metabolizmu leków – podstawy różnic w skutkach działania leków | 70 |
4.1.3. Polimorfizm genetyczny białek i enzymów biorących udział w transporcie, dystrybucji i biotransformacji leków | 71 |
4.1.4. Charakterystyka najważniejszych izoform klasy CYP i ich znaczenie dla efektu terapeutycznego leków | 75 |
4.2. Najczęstsze enzymopatie uwarunkowane genetycznie – modyfikacja odpowiedzi na lek | 77 |
4.3. Polimorfizm genetyczny receptorów, enzymów i białek transportujących leki – wpływ na farmakodynamikę leków oraz implikacje kliniczne | 78 |
4.4. Terapia genowa | 79 |
4.4.1. Definicja i założenia terapii genowej | 79 |
4.4.2. Sposoby realizacji terapii genowej i podstawowe elementy strategii | 80 |
4.4.3. Praktyczne aspekty terapii genowej – zastosowanie kliniczne | 84 |
5. Toksykologia ogólna – Anna Wiela-Hojeńska | 90 |
5.1. Niepożądane działania leków | 90 |
5.2. Zatrucia oraz ich rodzaje | 94 |
5.2.1. Uzależnienia | 95 |
5.2.2. Postępowanie w zatruciach | 96 |
5.2.3. Ogólne zasady zapobiegania zatruciom | 104 |
5.2.4. Metodyka badań toksykologicznych | 104 |
6. Farmakodynamika autonomicznego (wegetatywnego) układu nerwowego – Anna Szadowska, Dorota Górska | 111 |
6.1. Zarys fizjologii układu autonomicznego | 111 |
6.2. Leki układu współczulnego | 114 |
6.2.1. Leki pobudzające układ współczulny | 118 |
6.2.2. Leki hamujące układ współczulny | 129 |
6.3. Leki układu przywspółczulnego | 140 |
6.3.1. Leki pobudzające układ przywspółczulny | 142 |
6.3.2. Leki hamujące układ przywspółczulny | 147 |
6.4. Leki działające na zwoje układu autonomicznego | 152 |
6.4.1. Leki ganglioplegiczne | 153 |
7. Farmakodynamika leków wpływających na przekaźnictwo nerwowo- -mięśniowe i mięśnie szkieletowe – Danuta Malec, Waldemar Janiec | 154 |
7.1. Leki hamujące płytkę nerwowo-mięśniową | 157 |
7.1.1. Leki porażające presynaptyczną część zakończeń nerwowo-mięśniowych . | 157 |
7.1.2. Leki hamujące postsynaptyczną część zakończeń nerwowo-mięśniowych . | 158 |
7.2. Leki stosowane w stanach spastycznych mięśni szkieletowych | 166 |
7.2.1. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych na poziomie OUN . | 168 |
7.2.2. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych na poziomie OUN i rdzenia kręgowego łącznie | 168 |
7.2.3. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych na poziomie rdzenia kręgowego | 169 |
8. Farmakodynamika leków działających na zakończenia czuciowe – Danuta Malec | 171 |
8.1. Wstęp | 171 |
8.1.1. Rodzaje i właściwości zakończeń i włókien czuciowych | 171 |
8.1.2. Mechanizmy przekazywania bólu | 172 |
8.1.3. Rodzaje znieczulenia miejscowego | 173 |
8.2. Środki znieczulające miejscowo | 174 |
8.2.1. Podział środków znieczulających miejscowo | 176 |
8.3. Środki drażniące zakończenia czuciowe | 182 |
9. Leki spazmolityczne i wpływające na czynność macicy – Włodzimierz Buczko | 184 |
9.1. Leki spazmolityczne | 184 |
9.2. Leki wpływające na czynność skurczową macicy | 186 |
9.2.1. Leki oksytotyczne | 186 |
9.2.2. Leki tokolityczne | 190 |
10. Leki psychotropowe – Elżbieta Czarnecka, Bogusława Pietrzak, Remigiusz Zięba | 193 |
10.1. Wstęp | 193 |
10.2. Leki neuroleptyczne (przeciwpsychotyczne) | 193 |
10.2.1. Mechanizm działania neuroleptyków | 194 |
10.2.2. Podział neuroleptyków | 196 |
10.2.3. Problemy terapeutyczne związane ze stosowaniem neuroleptyków | 204 |
10.3. Leki przeciwlękowe (anksjolityczne) | 205 |
10.3.1. Wstęp | 205 |
10.3.2. Pochodne benzodiazepiny (BZD) | 206 |
10.3.3. Pochodne azaspironu | 213 |
10.3.4. Pochodne difenylometanu | 214 |
10.3.5. Standardy w leczeniu zaburzeń lękowych | 214 |
10.4. Leki przeciwdepresyjne | 215 |
10.4.1. Wstęp | 215 |
10.4.2. Podział leków przeciwdepresyjnych | 216 |
10.4.3. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NA) i serotoniny (5-HT) . | 217 |
10.4.4. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego jednej aminy | 221 |
10.4.5. Leki o przeważającym wpływie na receptor α2 | 224 |
10.4.6. Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO) | 225 |
10.4.7. Leki o nietypowym mechanizmie działania | 227 |
10.4.8. Leki przeciwdepresyjne w okresie ciąży i karmienia piersią | 227 |
10.5. Leki normotymiczne | 228 |
10.6. Środki psychozomimetyczne | 229 |
11. Leki stosowane w zaburzeniach snu – Waldemar Janiec, Henryk Ireneusz Trzeciak | 232 |
11.1. Leki stosowane w leczeniu bezsenności | 233 |
11.1.1. Pochodne benzodiazepiny | 234 |
11.1.2. Pochodne cyklopirolonu | 238 |
11.1.3. Pochodne pirazolopirymidyny | 240 |
11.1.4. Pochodne imidazolopirydyny | 241 |
11.1.5. Pochodne tetrahydroindenofuranu | 242 |
11.1.6. Inne leki stosowane w leczeniu bezsenności | 242 |
11.2. Leki stosowane w narkolepsji oraz w zespołach śródsennych i zaburzeniach przysennych | 243 |
11.2.1. Narkolepsja | 243 |
11.2.2. Zespoły śródsenne | 244 |
11.2.3. Zaburzenia przysenne | 245 |
11.3. Leki uspokajające | 245 |
12. Leki przeciwpadaczkowe – Sylwia Fidecka | 247 |
12.1. Ogólna charakterystyka padaczki | 247 |
12.2. Leki stosowane w leczeniu padaczki | 249 |
12.2.1. Klasyczne leki przeciwpadaczkowe | 249 |
12.2.2. Nowe leki przeciwpadaczkowe | 255 |
13. Leki stosowane w leczeniu chorób spowodowanych zmianami neurodegeneracyjnymi w ośrodkowym układzie nerwowym – Waldemar Janiec | 258 |
13.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona | 258 |
13.1.1. Leki zwiększające wytwarzanie dopaminy w części neuronalnej | 260 |
13.1.2. Leki zwiększające uwalnianie dopaminy z części neuronalnej | 262 |
13.1.3. Leki hamujące metabolizm dopaminy przez hamowanie monoaminooksydazy typu B (MAO-B) | 263 |
13.1.4. Leki hamujące metabolizm dopaminy przez hamowanie katecholo-O-metylotransferazy (COMT) | 265 |
13.1.5. Leki pobudzające receptory dopaminergiczne w części postsynaptycznej . | 266 |
13.1.6. Leki cholinolityczne | 270 |
13.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Huntingtona | 273 |
13.3. Leki stosowane w leczeniu choroby Alzheimera | 273 |
14. Farmakodynamika leków stosowanych w regulacji zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej – Waldemar Janiec | 277 |
14.1. Charakterystyka gospodarki wodno-elektrolitowej | 277 |
14.1.1. Bilans wodny | 278 |
14.2. Charakterystyka zaburzeń wodno-elektrolitowych | 279 |
14.3. Leki stosowane w zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej | 279 |
14.3.1. Płyny do wlewów | 279 |
14.3.2. Leki moczopędne | 289 |
14.4. Podstawy stosowania leków w zaburzeniach wodno-elektrolitowych | 310 |
14.4.1. Leki stosowane w leczeniu zaburzeń izowolemii i izotonii | 310 |
14.4.2. Środki stosowane w zaburzeniach izojonii | 312 |
14.4.3. Środki stosowane w leczeniu zaburzeń izohydrii | 313 |
14.5. Leki stosowane w profilaktyce i leczeniu nadmiernego wzrostu poziomu kwasu moczowego we krwi (hiperurikemii) spowodowanego podawaniem cytostatyków | 314 |
14.6. Leki stosowane w hiperfosfatemii | 315 |
14.7. Leki stosowane w zaburzeniach wodno-elektrolitowych spowodowanych nieprawidłowym wydzielaniem wazopresyny | 316 |
14.7.1. Akwaretyki stosowane w zespole niewłaściwego wydzielania hormonu antydiuretycznego (zespole SIADH) | 316 |
14.7.2. Leki stosowane w leczeniu moczówki prostej | 318 |
14.8. Leki stosowane w zaburzeniach oddawania moczu | 320 |
14.8.1. Leki stosowane przy utrudnionym oddawaniu moczu z powodu przerostu gruczołu krokowego | 320 |
14.8.2. Leki stosowane przy nietrzymaniu moczu | 322 |
15. Środki znieczulenia ogólnego – Sylwia Fidecka | 325 |
15.1. Znieczulenie ogólne wziewne | 325 |
15.2. Farmakologiczne przygotowanie znieczulenia ogólnego – premedykacja | 328 |
15.3. Znieczulenie ogólne dożylne | 329 |
15.4. Neuroleptoanalgezja | 332 |
16. Alkohol etylowy – Sylwia Fidecka | 335 |
16.1. Alkohol etylowy – zastosowanie w medycynie | 335 |
16.2. Alkohol etylowy – wpływ na organizm człowieka | 335 |
16.3. Alkohol etylowy – uzależnienie i jego leczenie | 337 |
17. Histamina i leki przeciwhistaminowe – Robert Janiec | 339 |
17.1. Histamina | 339 |
17.1.1. Uwalnianie histaminy z ziarnistości magazynujących przez przeciwciała IgE | 340 |
17.1.2. Uwalnianie histaminy z ziarnistości magazynujących przez czynniki niezależne od przeciwciał IgE | 340 |
17.2. Leki przeciwhistaminowe | 342 |
17.2.1. Leki hamujące syntezę histaminy | 343 |
17.2.2. Leki blokujące uwalnianie histaminy z ziarnistości magazynujących mastocytów i granulocytów zasadochłonnych | 343 |
17.3. Leki blokujące receptory histaminowe | 344 |
17.3.1. Leki przeciwhistaminowe blokujące receptory histaminowe H1 | 344 |
17.3.2. Leki I generacji blokujące receptory histaminowe H1 | 344 |
17.3.3. Leki II generacji blokujące receptory histaminowe H1 | 351 |
17.3.4. Leki przeciwhistaminowe blokujące receptory histaminowe H2 | 357 |
18. Farmakodynamika leków wpływających na naczynia krwionośne – Waldemar Janiec | 358 |
18.1. Wstęp | 358 |
18.2. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego | 361 |
18.2.1. Stosowanie leków moczopędnych w leczeniu nadciśnienia tętniczego | 363 |
18.2.2. Stosowanie leków β-adrenolitycznych w leczeniu nadciśnienia tętniczego . | 363 |
18.2.3. Leki hamujące wytwarzanie i działanie angiotensyny II | 366 |
18.2.4. Leki blokujące kanały wapniowe | 384 |
18.2.5. Leki hipotensyjne działające na OUN | 401 |
18.2.6. Leki hipotensyjne działające przez blokowanie zwojów autonomicznych | 405 |
18.2.7. Leki hipotensyjne o obwodowym działaniu sympatykolitycznym | 406 |
18.2.8. Leki hipotensyjne działające przez blokowanie receptorów α1-adrenergicznych | 407 |
18.2.9. Leki hipotensyjne rozkurczające mięśnie gładkie naczyń krwionośnych | 408 |
18.2.10. Leki hipotensyjne aktywujące kanały jonów potasu | 410 |
19. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia – Waldemar Janiec | 417 |
19.1. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego | 417 |
19.1.1. Wstęp | 417 |
19.1.2. Leki hamujące receptory α-adrenergiczne | 418 |
19.1.3. Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne | 419 |
19.1.4. Analogi prostacyklin | 420 |
19.1.5. Pochodne kwasu nikotynowego | 421 |
19.1.6. Metyloksantyny | 422 |
19.1.7. Inne leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego | 423 |
19.2. Leki stosowane w chorobach naczyń mózgowych | 424 |
19.2.1. Leki zwiększające ukrwienie OUN przez blokowanie receptorów α-adrenergicznych | 425 |
19.2.2. Leki zwiększające ukrwienie OUN przez blokowanie działania serotoniny | 425 |
19.2.3. Leki zwiększające ukrwienie OUN przez niewybiórcze blokowanie kanałów wapniowych | 426 |
19.2.4. Leki zwiększające ukrwienie OUN przez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych | 427 |
19.3. Prostaglandyny | 428 |
19.4. Leki stosowane w zaburzeniach wzwodu | 429 |
19.4.1. Inhibitory fosfodiesterazy | 430 |
20. Leki stosowane w leczeniu migreny – Waldemar Janiec | 434 |
20.1. Zastosowanie alkaloidów sporyszu w leczeniu migreny | 435 |
20.2. Zastosowanie leków blokujących receptory serotoninowe w leczeniu migreny | 436 |
20.3. Zastosowanie leków pobudzających receptory serotoninowe 5-HT1 w leczeniu migreny | 437 |
20.4. Zastosowanie leków hamujących łącznie receptory serotoninowe, histaminowe H1 i muskarynowe w leczeniu migreny | 440 |
21. Leki hamujące angiogenezę warunkowaną przez naczyniowo- -śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF) – Waldemar Janiec | 441 |
21.1. Naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu – VEGF, i angiogeneza | 441 |
21.2. Leki hamujące działanie VEGF stosowane w leczeniu zmian degeneracyjnych w siatkówce i plamce żółtej | 444 |
21.3. Leki hamujące VEGF stosowane w leczeniu nowotworów | 445 |
22. Farmakodynamika leków kardiotropowych – Waldemar Janiec | 448 |
22.1. Wstęp | 448 |
22.2. Leki przeciwarytmiczne | 448 |
22.2.1. Przebieg pobudzenia w układzie bodźcoprzewodzącym serca | 449 |
22.2.2. Przebieg pobudzenia w komórkach mięśniowych serca | 449 |
22.2.3. Działanie jonów na czynność serca | 451 |
22.2.4. Regulacja nerwowa czynności serca | 452 |
22.2.5. Zaburzenia rytmu serca | 452 |
22.2.6. Klasyfikacja leków przeciwarytmicznych | 454 |
22.3. Leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego | 476 |
22.3.1. Leki stosowane w niewydolności krążenia pochodzenia sercowego | 477 |
22.3.2. Glikozydy nasercowe | 477 |
22.3.3. Leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego przez hamowanie aktywności fosfodiesterazy-3 | 484 |
22.3.4. Leki sensytyzujące mięsień sercowy (zwiększające wrażliwość) na działanie jonów wapnia | 486 |
22.3.5. Leki polepszające pracę serca przez zmniejszenie oporu przepływu krwi w naczyniach płuc | 487 |
22.3.6. Przedsionkowe peptydy natriuretyczne | 487 |
22.3.7. Inne leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego | 489 |
22.3.8. Leki kardioprotekcyjne (osłaniające mięsień sercowy) | 490 |
22.4. Leki zwiększające przepływ wieńcowy | 490 |
22.4.1. Azotany i azotyny | 493 |
22.4.2. Zastosowanie leków β-adrenolitycznych w chorobie wieńcowej | 497 |
22.4.3. Zastosowanie leków blokujących kanały wapniowe w chorobie wieńcowej | 500 |
22.4.4. Leki otwierające kanały potasowe stosowane w leczeniu choroby wieńcowej | 503 |
22.4.5. Inne leki stosowane w chorobie wieńcowej | 504 |
23. Leki stosowane we wstrząsie – Konstanty Wiśniewski, Róża Wiśniewska | 506 |
23.1. Wstrząs | 506 |
23.2. Postępowanie w zwalczaniu wstrząsu | 507 |
24. Farmakodynamika leków wpływających na układ krzepnięcia krwi – Konstanty Wiśniewski, Róża Wiśniewska i Waldemar Janiec | 509 |
24.1. Mechanizmy krzepnięcia krwi | 509 |
24.1.1. Czynniki krzepnięcia krwi | 509 |
24.1.2. Płytki krwi | 510 |
24.1.3. Proces krzepnięcia krwi | 511 |
24.2. Leki hamujące krzepliwość krwi (antykoagulanty) | 513 |
24.2.1. Heparyna i jej pochodne | 513 |
24.2.2. Leki hamujące aktywność trombiny | 518 |
24.2.3. Leki hamujące agregację płytek krwi | 521 |
24.2.4. Leki hamujące wytwarzanie płytek krwi | 525 |
24.2.5. Antagoniści witaminy K | 526 |
24.2.6. Leki defibrynujące | 528 |
24.3. Leki trombolityczne | 529 |
24.3.1. Proteazy hamujące krzepnięcie krwi stosowane w posocznicy lub wstrząsie septycznym | 531 |
24.4. Środki hamujące krzepnięcie krwi stosowane in vitro | 532 |
24.5. Leki zwiększające krzepliwość krwi | 532 |
24.5.1. Leki zwiększające krzepliwość krwi działające ogólnie | 533 |
24.5.2. Preparaty zwiększające krzepliwość krwi do stosowania miejscowego | 538 |
25. Leki wpływające na układ krwiotwórczy – Waldemar Janiec | 539 |
25.1. Wstęp | 539 |
25.2. Erytropoetyna (EPO) i epoetyny | 540 |
25.3. Cytokiny pobudzające wzrost kolonii komórek układu granulocytów | 542 |
25.3.1. Czynniki pobudzające wzrost kolonii granulocytów (G-CSF) | 542 |
25.3.2. Czynniki pobudzające wzrost kolonii granulocytów i makrofagów (GM-CSF) | 544 |
25.3.3. Czynnik pobudzający wzrost kolonii makrofagów (M-CSF) | 545 |
25.3.4. Czynnik pobudzający wzrost megakariocytów (IL-11) | 545 |
25.4. Leki stosowane w niedokrwistości z niedoboru żelaza | 545 |
25.5. Leki stosowane w hemosyderozie | 547 |
25.6. Leki stosowane w niedokrwistościach megaloblastycznych | 549 |
25.7. Leki stosowane do zapobiegania występowaniu napadowej nocnej hemoglobinurii | 551 |
26. Farmakodynamika leków układu oddechowego – Waldemar Janiec | 552 |
26.1. Wstęp | 552 |
26.2. Zastosowanie farmakoterapii w niewydolności oddechowej | 553 |
26.3. Farmakologiczne właściwości tlenu i dwutlenku węgla | 553 |
26.3.1. Oddziaływanie tlenu na organizm człowieka | 553 |
26.3.2. Farmakologiczne właściwości dwutlenku węgla | 555 |
26.4. Leki wpływające na rytm oddychania | 556 |
26.4.1. Leki pobudzające rytm oddychania | 556 |
26.4.2. Leki zwalniające rytm oddychania | 558 |
26.5. Leki przeciwkaszlowe | 558 |
26.5.1. Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym | 558 |
26.5.2. Nieopioidowe leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo | 563 |
26.5.3. Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo | 567 |
26.6. Leki wykrztuśne | 569 |
26.6.1. Pochodne gwaiakolu | 570 |
26.6.2. Olejki eteryczne | 572 |
26.6.3. Alkaloidy | 572 |
26.6.4. Sole organiczne | 573 |
26.6.5. Balsamy | 573 |
26.6.6. Saponiny | 574 |
26.6.7. Solne środki wykrztuśne | 574 |
26.6.8. Leki o działaniu mukolitycznym | 575 |
26.7. Farmakodynamika leków stosowanych w leczeniu dychawicy oskrzelowej | 580 |
26.7.1. Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne stosowane w dychawicy oskrzelowej | 581 |
26.7.2. Metyloksantyny | 585 |
26.7.3. Leki cholinolityczne | 586 |
26.7.4. Glikokortykosteroidy stosowane w dychawicy oskrzelowej | 587 |
26.7.5. Leki zapobiegające występowaniu napadów dychawicy oskrzelowej | 590 |
26.7.6. Antagoniści i inhibitory leukotrienów w leczeniu dychawicy oskrzelowej | 592 |
26.7.7. Przeciwciała monoklonalne (anty IgE) w leczeniu astmy | 595 |
26.8. Surfaktanty | 596 |
26.9. Leki stosowane w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc | 597 |
26.10. Leki wpływające na krążenie krwi w płucach | 599 |
26.10.1. Regulacja krążenia krwi w płucach | 599 |
26.10.2. Regulacja ciśnienia w naczyniach włosowatych płuc | 600 |
26.10.3. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia w krążeniu płucnym | 601 |
26.10.4. Leki stosowane w obrzęku płuc | 605 |
26.11. Farmakologiczna regulacja transportu tlenu | 606 |
27. Farmakodynamika leków wpływających na czynność przewodu pokarmowego – Witold S. Gumułka | 608 |
27.1. Wstęp | 608 |
27.2. Sok żołądkowy | 608 |
27.2.1. Środki pobudzające wydzielanie soku żołądkowego lub mające go zastąpić | 609 |
27.2.2. Środki zobojętniające kwas solny | 611 |
27.2.3. Środki osłaniające | 616 |
27.2.4. Środki ściągające | 617 |
27.3. Leki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej | 618 |
27.3.1. Uwagi ogólne | 618 |
27.3.2. Przegląd leków | 619 |
27.3.3. Znaczenie zwalczania Helicobacter pylori w leczeniu choroby wrzodowej | 625 |
27.3.4. Leki cholinolityczne i rozkurczające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego | 628 |
27.3.5. Inne środki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej | 630 |
27.4. Środki wymiotne | 632 |
27.5. Leki przeciwwymiotne | 632 |
27.6. Leki żółciotwórcze i żółciopędne | 637 |
27.6.1. Leki żółciotwórcze | 638 |
27.6.2. Leki żółciopędne | 641 |
27.6.3. Leki stosowane w uszkodzeniach komórki wątrobowej | 642 |
27.7. Leki stosowane w zewnątrzpochodnej niewydolności trzustki | 643 |
27.8. Środki przeczyszczające | 644 |
27.8.1. Środki poślizgowe | 645 |
27.8.2. Środki zwiększające objętość kału | 646 |
27.8.3. Środki działające drażniąco | 647 |
27.8.4. Inne środki przeczyszczające | 649 |
27.8.5. Przeciwwskazania ogólne | 649 |
27.8.6. Nadużywanie środków przeczyszczających | 650 |
27.8.7. Leki stosowane w zespole drażliwego jelita | 650 |
27.8.8. Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelit | 651 |
27.9. Środki przeciwbiegunkowe | 652 |
Skorowidz I | |
TOM | 2 |
28. Farmakodynamika hormonów i leków działających na czynność gruczołów wydzielania wewnętrznego – Waldemar Janiec | 657 |
28.1. Zagadnienia wstępne. Rodzaje receptorów | 657 |
28.2. Hormony podwzgórza | 659 |
28.2.1. Hormony podwzgórza pobudzające w przysadce wydzielanie ACTH | 661 |
28.2.2. Hormony podwzgórza pobudzające w przysadce wydzielanie hormonów gonadotropowych | 661 |
28.2.3. Hormon podwzgórza pobudzający w przysadce wydzielanie hormonu wzrostu | 667 |
28.2.4. Hormon podwzgórza pobudzający w przysadce wydzielanie hormonu tyreotropowego | 668 |
28.2.5. Hormon podwzgórza hamujący w przysadce wydzielanie hormonu wzrostu | 668 |
28.3. Hormony przysadki i obwodowych gruczołów wydzielania wewnętrznego . | 672 |
28.3.1. Tyreotropina, hormony gruczołu tarczowego i leki stosowane w nadczynności gruczołu tarczowego | 672 |
28.3.2. Kortykotropina (ACTH) i hormony kory nadnerczy | 681 |
28.3.3. Hormony kory nadnerczy | 685 |
28.3.4. Gonadotropiny | 693 |
28.3.5. Leki hamujące wydzielanie gonadotropin w przysadce | 697 |
28.3.6. Żeńskie hormony płciowe | 698 |
28.3.7. Estrogeny syntetyczne niesteroidowe | 706 |
28.3.8. Selektywne modulatory receptora estrogenowego | 708 |
28.3.9. Leki przeciwestrogenowe hamujące aktywność aromatazy | 712 |
28.3.10. Progesteron i gestageny | 716 |
28.3.11. Męskie hormony płciowe | 724 |
28.3.12. Leki hamujące aktywność 5α-reduktazy testosteronu | 730 |
28.3.13. Leki hamujące działanie androgenów | 730 |
28.4. Leki anaboliczne | 732 |
28.4.1. Leki anaboliczne pochodne testosteronu | 733 |
28.4.2. Leki anaboliczne pochodne androsteronu | 733 |
28.4.3. Leki anaboliczne pochodne 19-norsteroidów | 734 |
28.5. Leki o łącznym działaniu estrogennym, gestagennym i androgennym | 736 |
28.6. Prolaktyna | 737 |
28.6.1. Leki stosowane w nadmiernym wydzielaniu prolaktyny | 738 |
28.7. Somatotropina | 738 |
28.7.1. Insulinopodobne czynniki wzrostu IGF-1 i IGF-2 (somatomedyny) | 740 |
28.8. Hormony tylnego płata przysadki | 744 |
28.8.1. Oksytocyna | 744 |
28.8.2. Leki blokujące działanie oksytocyny | 745 |
28.8.3. Hormon antydiuretyczny (wazopresyna) | 746 |
28.8.4. Analogi wazopresyny działające na receptory V1 | 747 |
28.8.5. Analogi wazopresyny działające pobudzająco na receptory V2 | 749 |
29. Farmakodynamika leków wpływających na metabolizm węglowodanów – Waldemar Janiec | 750 |
29.1. Wstęp – przemiany metaboliczne węglowodanów | 750 |
29.2. Klasyfikacja cukrzycy | 751 |
29.2.1. Ogólne zasady leczenia cukrzycy | 752 |
29.3. Podział leków stosowanych w leczeniu cukrzycy | 754 |
29.4. Insulina | 754 |
29.4.1. Preparaty insuliny | 758 |
29.4.2. Nowe preparaty insulin | 762 |
29.5. Doustne leki przeciwcukrzycowe zmniejszające stężenie glukozy we krwi (leki hipoglikemizujące) | 765 |
29.5.1. Pochodne sulfonylomocznika | 766 |
29.5.2. Doustne leki przeciwcukrzycowe z grupy pochodnych tiazolidynedionów (glitazony) | 769 |
29.5.3. Inkretyny (Exenatyd) | 772 |
29.5.4. Inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 | 773 |
29.6. Doustne leki przeciwcukrzycowe zapobiegające wystąpieniu zwiększonego stężenia glukozy we krwi (leki przeciwhiperglikemiczne) | 775 |
29.6.1. Pochodne biguanidu | 775 |
29.6.2. Meglitinidy (glinidy) | 776 |
29.6.3. Inhibitory reduktazy aldolazy | 778 |
29.6.4. Inhibitory α-glukozydazy | 779 |
29.6.5. Związki hamujące wchłanianie glukozy | 780 |
29.7. Glukagon | 780 |
30. Farmakodynamika związków wpływających na przemianę materii – Waldemar Janiec | 782 |
30.1. Witaminy | 782 |
30.1.1. Wstęp | 782 |
30.1.2. Witamina A | 783 |
30.1.3. Witamina D | 789 |
30.1.4. Witamina E | 789 |
30.1.5. Witaminy K | 791 |
30.1.6. Witamina B1 | 793 |
30.1.7. Witamina B2 | 794 |
30.1.8. Kwas pantotenowy | 795 |
30.1.9. Witamina B6 | 796 |
30.1.10. Witamina B12 | 797 |
30.1.11. Witamina C | 797 |
30.1.12. Witamina P | 799 |
30.1.13. Witamina PP | 800 |
30.1.14. Witamina H | 800 |
30.1.15. Kwas foliowy | 801 |
30.1.16. Witamina F | 802 |
30.1.17. Leczenie wielowitaminowe | 802 |
30.2. Białka i aminokwasy | 803 |
30.2.1. Niedożywienie i preparaty stosowane w żywieniu dojelitowym i pozajelitowym | 805 |
30.3. Leki wpływające na przemianę puryn | 810 |
30.3.1. Leki przerywające napady dny | 811 |
30.3.2. Leki hamujące wytwarzanie kwasu moczowego | 813 |
30.3.3. Leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z moczem | 814 |
30.4. Farmakodynamika leków wpływających na przemianę lipidów | 817 |
30.4.1. Ogólna charakterystyka przemian kwasów tłuszczowych, triglicerydów i cholesterolu | 817 |
30.4.2. Hiperlipoproteinemie | 820 |
30.5. Leki stosowane w leczeniu choroby Gauchera | 835 |
30.6. Leki stosowane w leczeniu choroby Pompego | 838 |
30.6.1. Aglukozydaza alfa | 839 |
30.7. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydoz | 839 |
30.7.1. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu I | 840 |
30.7.2. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu II | 841 |
30.7.3. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VI | 841 |
30.8. Leki stosowane w leczeniu choroby Wilsona | 842 |
30.9. Leki stosowane w leczeniu choroby Fabry’ego | 843 |
30.10. Leki stosowane w leczeniu tyrozynemii | 844 |
30.11. Leki stosowane w leczeniu fenyloketonurii | 846 |
31. Leki stosowane w terapii otyłości i zaburzeń odżywiania – Elżbieta Czarnecka, Remigiusz Zięba | 848 |
31.1. Wstęp | 848 |
31.2. Fizjologiczne mechanizmy regulujące łaknienie u człowieka | 849 |
31.3. Leki stosowane w terapii otyłości | 851 |
31.3.1. Leki zmniejszające łaknienie | 851 |
31.3.2. Leki zmniejszające przyswajanie tłuszczu z przewodu pokarmowego | 853 |
31.3.3. Leki zwiększające wydatek energetyczny ustroju (działające termogenicznie) | 854 |
31.3.4. Inne leki | 855 |
31.4. Leki stosowane w terapii zaburzeń odżywiania | 856 |
32. Farmakodynamika leków wpływających na układ kostny – Waldemar Janiec | 858 |
32.1. Budowa, funkcje i metabolizm kości | 858 |
32.2. Leki wpływające na procesy metaboliczne w kościach | 864 |
32.2.1. Wpływ hormonów na procesy metaboliczne w kościach | 864 |
32.2.2. Wpływ witamin na procesy metaboliczne w kościach | 877 |
32.2.3. Wpływ prostaglandyn na procesy metaboliczne w kościach | 886 |
32.2.4. Wpływ bisfosfonianów na procesy metaboliczne w kościach | 886 |
32.2.5. Fluorek sodu | 894 |
32.3. Wchłanianie i wydalanie wapnia z organizmu | 897 |
32.3.1. Wpływ leków na wchłanianie wapnia w jelitach | 898 |
32.3.2. Leki wpływające na wydalanie wapnia z moczem | 903 |
32.4. Leki stosowane w leczeniu osteoporozy | 904 |
32.4.1. Zastosowanie bisfosfonianów w leczeniu osteoporozy | 905 |
32.4.2. Zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej w leczeniu osteoporozy | 906 |
32.4.3. Zastosowanie selektywnych modulatorów receptorów estrogenowych w leczeniu osteoporozy | 907 |
32.4.4. Zastosowanie kalcytoniny w leczeniu osteoporozy | 908 |
32.4.5. Zastosowanie w leczeniu osteoporozy leków powodujących uzupełnianie niedoboru wapnia w kościach | 908 |
32.4.6. Zastosowanie statyn w leczeniu osteoporozy | 908 |
33. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwgorączkowe i leki przeciwreumatyczne – Waldemar Janiec, Ryszard Czarnecki | 909 |
33.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne | 909 |
33.1.1. Mechanizmy rozwoju stanu zapalnego | 909 |
33.1.2. Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych | 915 |
33.1.3. Wpływ niesteroidowych leków przeciwzapalnych na syntezę prostaglandyn | 916 |
33.1.4. Działanie przeciwbólowe niesteroidowych leków przeciwzapalnych | 919 |
33.1.5. Działanie antyagregacyjne niesteroidowych leków przeciwzapalnych | 920 |
33.1.6. Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w okulistyce | 921 |
33.1.7. Działania niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych | 921 |
33.1.8. Podział NLPZ w zależności od budowy chemicznej | 922 |
33.1.9. NLPZ – pochodne kwasów karboksylowych | 923 |
33.1.10. NLPZ – pochodne kwasów enolowych | 940 |
33.1.11. NLPZ niebędące kwasami karboksylowymi | 944 |
33.2. Leki przeciwreumatyczne | 949 |
33.2.1. Podział leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów | 949 |
33.2.2. Leki modyfikujące przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów | 949 |
33.3. Leki przeciwgorączkowe | 958 |
33.3.1. Mechanizmy regulacji temperatury | 958 |
33.3.2. Kwas acetylosalicylowy jako lek przeciwgorączkowy | 959 |
33.3.3. Pochodne p-aminofenolu | 960 |
33.3.4. Pochodne pirazolonu | 963 |
34. Opioidowe leki przeciwbólowe i ich antagoniści – Waldemar Janiec, Henryk Ireneusz Trzeciak | 965 |
34.1. Leki przeciwbólowe działające na receptory opioidowe | 968 |
34.2. Leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym na receptory opioidowe | 969 |
34.2.1. Leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym na receptory opioidowe, pochodne fenantrenu | 969 |
34.2.2. Leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym na receptory opioidowe, pochodne fenylheptylaminy | 976 |
34.2.3. Leki działające agonistycznie na receptory opioidowe, pochodne fenylopiperydyny | 977 |
34.2.4. Leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym na receptory opioidowe, pochodne morfinianu | 980 |
34.3. Opioidowe leki przeciwbólowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym | 980 |
34.3.1. Leki opioidowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym, pochodne fenantrenu | 981 |
34.3.2. Leki opioidowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym, pochodne morfinianu | 982 |
34.3.3. Leki opioidowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym, pochodne benzomorfanu | 983 |
34.4. Leki o działaniu antagonistycznym na receptory opioidowe | 985 |
34.4.1. Leki o działaniu antagonistycznym na receptory opioidowe, pochodne fenantrenu | 985 |
34.4.2. Leki o działaniu antagonistycznym na receptory opioidowe, pochodne morfinianu | 988 |
35. Leki stosowane w leczeniu nowotworów – Krystyna Orzechowska-Juzwenko | 989 |
35.1. Podstawy teoretyczne działania leków przeciwnowotworowych. Zasady współczesnej chemioterapii nowotworów | 989 |
35.2. Leki przeciwnowotworowe | 994 |
35.2.1. Leki alkilujące | 994 |
35.2.2. Antymetabolity | 1003 |
35.2.3. Topoizomerazo-aktywne leki | 1014 |
35.2.4. Antybiotyki cytostatyczne | 1017 |
35.2.5. Alkaloidy | 1023 |
35.2.6. Taksany | 1025 |
35.2.7. Epotilony | 1027 |
35.2.8. Lignany | 1027 |
35.2.9. Enzymy | 1029 |
35.2.10. Hormony | 1030 |
35.2.11. Inne leki przeciwnowotworowe | 1032 |
35.3. Wielolekowa chemioterapia nowotworów | 1040 |
35.4. Immunoterapia nowotworów | 1040 |
35.5. Terapia genowa | 1045 |
35.6. Leki wspomagające leczenie nowotworów | 1045 |
36. Farmakodynamika leków immunotropowych – Waldemar Janiec, Maria Pytlik | 1047 |
36.1. Wstęp | 1047 |
36.2. Immunoglobuliny | 1049 |
36.2.1. Immunoglobuliny klasy A (IgA) | 1050 |
36.2.2. Immunoglobuliny klasy D (IgD) | 1051 |
36.2.3. Immunoglobuliny klasy E (IgE) | 1051 |
36.2.4. Immunoglobuliny klasy G (IgG) | 1051 |
36.2.5. Immunoglobuliny klasy M (IgM) | 1052 |
36.2.6. Skład immunoglobulin we krwi | 1052 |
36.2.7. Produkty lecznicze immunoglobulin | 1053 |
36.2.8. Immunoglobulina Rh0(D) | 1054 |
36.2.9. Przeciwciała przeciwko glikozydom naparstnicy | 1055 |
36.2.10. Przeciwciała monoklonalne | 1056 |
36.3. Cytokiny | 1060 |
36.3.1. Interleukiny | 1060 |
36.3.2. Interferony | 1063 |
36.4. Leki immunosupresyjne | 1068 |
36.4.1. Procesy immunologiczne warunkujące odrzucanie przeszczepu | 1068 |
36.4.2. Glikokortykosteroidy | 1070 |
36.4.3. Cyklosporyna | 1071 |
36.4.4. Związki makrolidowe | 1072 |
36.4.5. Cytostatyki | 1074 |
36.4.6. Inne leki immunosupresyjne | 1074 |
36.4.7. Przeciwciała monoklonalne stosowane do hamowania odrzucania przeszczepów | 1077 |
36.4.8. Leki immunotropowe stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego | 1078 |
36.5. Szczepionki | 1081 |
36.6. Środki stosowane do immunomodulacji | 1085 |
36.6.1. Związki otrzymane syntetycznie (nieswoiste syntetyczne immunostymulatory) | 1085 |
36.6.2. Związki wyodrębnione z mikroorganizmów i roślin | 1085 |
36.7. Leki wykazujące dodatkowo pobudzające działanie na układ immunologiczny | 1086 |
36.8. Hormony grasicy | 1086 |
37. Farmakodynamika leków stosowanych w zakażeniach i chorobach inwazyjnych – Witold S. Gumułka | 1087 |
37.1. Farmakodynamika antybiotyków | 1087 |
37.1.1. Chemioterapia chorób bakteryjnych | 1087 |
37.1.2. Antybiotyki β-laktamowe | 1099 |
37.1.3. Antybiotyki aminoglikozydowe | 1129 |
37.1.4. Tetracykliny | 1133 |
37.1.5. Chloramfenikol | 1139 |
37.1.6. Antybiotyki makrolidowe | 1141 |
37.1.7. Antybiotyki peptydowe | 1146 |
37.1.8. Rifamycyny | 1149 |
37.1.9. Linkosamidy | 1150 |
37.1.10. Wankomycyna i teikoplanina | 1151 |
37.1.11. Inne antybiotyki glikopeptydowe | 1153 |
37.1.12. Glikolipodepsipeptydy | 1154 |
37.1.13. Lipopeptydy | 1154 |
37.1.14. Kwas fusydowy | 1155 |
37.1.15. Streptograminy | 1156 |
37.2. Sulfonamidy | 1157 |
37.2.1. Mechanizm działania | 1157 |
37.2.2. Zakres działania | 1158 |
37.2.3. Farmakokinetyka | 1158 |
37.2.4. Działania niepożądane | 1160 |
37.2.5. Przeciwwskazania | 1160 |
37.2.6. Zastosowanie | 1161 |
37.2.7. Trimetoprim i skojarzenia sulfonamidów z trimetoprimem | 1162 |
37.3. Pochodne 4-chinolonu (inhibitory gyrazy) | 1164 |
37.3.1. Kwas nalidyksowy i jego pochodne stosowane w zakażeniach dróg moczowych | 1165 |
37.3.2. Pochodne fluorochinolonu | 1165 |
37.4. Nowobiocyna | 1170 |
37.5. Pochodne oksazolidinonu | 1170 |
37.6. Chemioterapeutyki stosowane w zakażeniach dróg moczowych | 1171 |
37.6.1. Pochodne nitrofuranu | 1171 |
37.6.2. Metenamina | 1172 |
37.7. Leki stosowane w leczeniu gruźlicy | 1173 |
37.7.1. Zasady leczenia gruźlicy | 1173 |
37.7.2. Leki stosowane w gruźlicy | 1175 |
37.8. Leki przeciwtrądowe | 1178 |
37.9. Mupirocyna (kwas pseudomonowy A) | 1178 |
37.10. Leki przeciwgrzybicze | 1179 |
37.11. Leki przeciwwirusowe | 1189 |
37.11.1. Grypa, jej zapobieganie i leczenie | 1189 |
37.11.2. Leki działające na inne rodzaje wirusów | 1193 |
37.11.3. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B | 1202 |
37.12. Leki stosowane w AIDS | 1204 |
37.12.1. Pochodne 2',3'-dideoksynukleozydów | 1208 |
37.12.2. Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy | 1211 |
37.12.3. Inhibitory proteazy | 1212 |
37.12.4. Leki blokujące wnikanie wirusa HIV-1 do komórki | 1214 |
37.12.5. Ogólne uwagi dotyczące stosowanych w AIDS schematów leczenia | 1215 |
37.12.6. Zapobieganie i leczenie zapaleń płuc wywołanych przez Pneumocystis carinii | 1216 |
37.13. Leki przeciwpierwotniakowe | 1218 |
37.13.1. Leki przeciwzimnicze | 1218 |
37.13.2. Leki stosowane w leczeniu rzęsistkowicy | 1225 |
37.13.3. Leki stosowane w zakażeniach pełzakiem czerwonki (Entameba histolytica) | 1226 |
37.13.4. Leki stosowane w zakażeniach świdrowcami | 1228 |
37.13.5. Leki stosowane w leiszmaniozach | 1229 |
37.13.6. Leczenie toksoplazmozy | 1230 |
37.13.7. Leki stosowane w giardiazie (lambliozie) | 1230 |
37.14. Środki przeciwrobacze | 1231 |
37.14.1. Środki stosowane w tasiemczycy | 1231 |
37.14.2. Środki stosowane w inwazji robakami obłymi | 1233 |
37.15. Chemioterapeutyki a ciąża | 1236 |
Skorowidz I | |