Publikacja poświęcona jest analizie możliwości powoływania się przez osoby prawne (szpitale, spółki, fundacje, stowarzyszenia, uczelnie) na gwarancje wynikające z wolności sumienia. Praca odpowiada na takie pytania jak: Czy szpital jako instytucja może się powołać na klauzulę sumienia? Czy rada powiatu może zobowiązać podległe szpitale publiczne, aby nie wykonywały aborcji? Czy celem działalności gospodarczej spółki może być nie tylko zysk, ale również promocja określonych wartości moralnych? W jakich przypadkach dopuszczalne jest uzależnienie zatrudnienia pracownika od wyznawanej religii?

Autor stawia tezę, że choć osoby prawne nie posiadają sumienia, to mogą mieć tożsamość ideową, która określa sens i kierunek ich działalności. Na jej poparcie przedstawia przypadki organizacji powstałych w celach ideowych i omawia aktualne orzecznictwo sądów państw obcych, a także Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na ten temat.

Praca […] dotyczy kontrowersyjnego problemu – przenoszenie koncepcji praw i wolności jednostki na osoby prawne zawsze wywoływało pewne wątpliwości, ale w literaturze i orzecznictwie częściowo je pozytywnie rozwiano w zakresie niektórych praw człowieka. Czy to dotyczy także wolności sumienia? Autor, korzystając z pewnych propozycji, jakie pojawiły się zwłaszcza w literaturze amerykańskiej, próbuje nas przekonać, że tak. Nawet jeśli nie wszystkich w Polsce przekona, to i tak sam problem jest na tyle interesujący, że warto go poruszyć. (Z recenzji prof. dr. hab. Jerzego Zajadły)

Przedstawioną mi do recenzji pracę przeczytałem z wielką przyjemnością ze względu na ważność i nowość tematu, jasność wywodu i bardzo dobry język, co nieczęsto obecnie się zdarza. Autor buduje i przedstawia własną propozycję, istotnie wzbogacając doktrynę prawa praw człowieka, a zwłaszcza obszar refleksji dotyczącej swobody/wolności religii, sumienia i przekonań. Nie waham się rekomendować wydania pracy, choć na pewne zagadnienia spoglądam inaczej. (Z recenzji prof. dr. hab. Ireneusza Kamińskiego)

*********

Freedom of Conscience of Legal Entities. Ideological Identity as a Personal and Constitutional Right

The publication analyzes the possibility of recourse by legal entities (hospitals, partnerships, societies, higher education institutions) to the guarantees resulting from freedom of conscience. The book aims to answer such questions as: Can a hospital as an institution invoke the conscience clause? Can a district council require subordinate public hospitals not to perform an abortion? Can a partnership seek not only profit but also promote certain moral values? In what cases is it acceptable to employ a person on condition of their religion? The author argues that, although legal entities do not have conscience, they may have ideological identity, which defines the meaning and direction of their activities.

*********

Dr Janusz Roszkiewicz (ORCID 0000-0001-5055-2215) – adiunkt w Zakładzie Praw Człowieka Uniwersytetu Warszawskiego, radca prawny, autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu prawa konstytucyjnego, europejskiego i medycznego.

---------

PhD Janusz Roszkiewicz (ORCID 0000-0001-5055-2215) – assistant professor at the Human Rights Department of the University of Warsaw, attorney-at-law, author of several dozen publications on constitutional, European and medical law.

• osoba prawna
• prawo konstytucyjne
• legal entity
• wolność sumienia
• prawo cywilne
• freedom of conscience
• civil law
• constitutional law
• ideological identity
• tożsamość ideowa