POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi
Pierwsza na polskim rynku wydawniczym publikacja dotycząca działania nowoczesnego laboratorium diagnostycznego, przygotowana przez zespół ekspertów medycyny laboratoryjnej.
Książka zawiera opis metod analitycznych, w tym najnowszych technik (spektrometria mas, techniki biologii i genetyki molekularnej i in.) i aparatury, stosowanych obecnie rutynowo oraz w nowych obszarach diagnostyki laboratoryjnej, jak np. proteomika, lipidomika. Uwzględniono w niej również zagadnienia automatyzacji oraz informatyzacji laboratorium diagnostycznego.
Ta nowoczesna publikacja będzie doskonałym źródłem wiedzy dla studentów analityki medycznej/medycyny laboratoryjnej oraz diagnostów laboratoryjnych w codziennej praktyce.
Rok wydania | 2015 |
---|---|
Liczba stron | 388 |
Kategoria | Diagnostyka laboratoryjna |
Wydawca | PZWL Wydawnictwo Lekarskie |
ISBN-13 | 978-83-200-4851-3 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Medyczne aspekty tatuażu
do koszyka
Medyczne czynności ratunkowe
do koszyka
Medyczne laboratorium diagnostyczne w...
do koszyka
Medyczne skutki terroryzmu
do koszyka
Lepsze światy medyczne?
do koszyka
Spis treści
Przedmowa | 8 |
1. Charakterystyka analityczna metody laboratoryjnej – Bogdan Solnica | 1 |
1.1. Wstęp | 1 |
1.2. Granica próbki ślepej | 2 |
1.3. Granica wykrywalności | 2 |
1.4. Granica oznaczalności | 3 |
1.5. Czułość funkcjonalna | 4 |
1.6. Liniowość | 4 |
1.7. Odporność | 5 |
1.8. Dokładność | 5 |
1.9. Precyzja | 6 |
2. Metody spektroskopowe – Krystyna Sztefko | 9 |
2.1. Wstęp | 9 |
2.2. Promieniowanie elektromagnetyczne | 9 |
2.3. Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią | 10 |
2.4. Kryteria podziału metod spektroskopowych | 12 |
2.4.1. Spektroskopia absorpcyjna UV-VIS | 13 |
2.4.2. Absorpcja atomowa | 13 |
2.4.3. Absorpcja cząsteczkowa | 13 |
2.4.4. Chromofory | 15 |
2.4.5. Emisja atomowa | 16 |
2.4.6. Emisja cząsteczkowa | 16 |
2.4.7. Spektroskopia UV-VIS w diagnostyce laboratoryjnej | 16 |
2.5. Jądrowy rezonans magnetyczny | 18 |
2.6. Metody spektroskopii absorpcyjnej | 18 |
2.6.1. Metody spektrofotometryczne | 19 |
2.6.2. Metody pomiaru światła w roztworach mętnych (turbidymetria i nefelometria) | 30 |
2.6.3. Spektrometria atomowo-absorpcyjna | 32 |
2.7. Metody spektroskopii emisyjnej | 34 |
2.7.1. Fotometria płomieniowa | 34 |
2.8. Spektroskopia luminescencji | 35 |
2.9. Fluorescencja | 35 |
2.9.1. Aparatura do pomiaru fluorescencji (spektrofluorymetry) | 38 |
2.9.2. Problemy z pomiarem fluorescencji | 39 |
2.9.3. Zastosowanie fluorymetrii w diagnostyce laboratoryjnej | 39 |
2.10. Chemiluminescencja | 40 |
2.10.1. Powstawanie chemiluminescencji | 40 |
2.10.2. Aparatura do pomiaru chemiluminescencji | 42 |
2.10.3. Zastosowanie chemiluminescencji w diagnostyce laboratoryjnej | 42 |
2.11. Reflektometria | 42 |
2.12. Podsumowanie | 43 |
3. Metody elektrochemiczne – Krystyna Sztefko | 45 |
3.1. Wstęp | 45 |
3.2. Zasady metod elektrochemicznych | 46 |
3.2.1. Potencjometria | 46 |
3.2.2. Amperometria | 48 |
3.2.3. Konduktometria | 48 |
3.2.4. Kulometria | 48 |
3.3. Elektrody stosowane w elektrochemii | 49 |
3.3.1. Elektrody referencyjne (odniesienia, porównawcze) | 49 |
3.3.2. Elektrody selektywne (wskaźnikowe, indykatorowe) | 50 |
3.4. Elektrody selektywne dla cząsteczek | 65 |
3.4.1. Elektroda do pomiaru ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla | 65 |
3.4.2. Elektroda do pomiaru ciśnienia parcjalnego tlenu | 66 |
3.4.3. Elektrody wykorzystujące proces biologicznego rozpoznawania | 67 |
3.4.4. Biosensory DNA | 69 |
3.4.5. Biosensory immunochemiczne | 71 |
3.5. Podsumowanie | 71 |
4. Metody elektroforetyczne – Maria Kapusta 73 | |
4.1. Wstęp | 73 |
4.2. Rodzaje nośników elektroforetycznych | 76 |
4.2.1. Żele agarozowe | 77 |
4.2.2. Żele poliakrylamidowe | 77 |
4.3. Techniki stosowane do rozdziału, identyfikacji i oznaczania ilości białek | 78 |
4.3.1. Elektroforeza w żelu poliakrylamidowym78 | |
4.3.2. Elektroforeza natywna | 80 |
4.3.3. Ogniskowanie izoelektryczne | 80 |
4.3.4. Elektroforeza dwukierunkowa | 80 |
4.3.5. Elektrochromatografia | 82 |
4.3.6. Elektroforeza kapilarna | 83 |
4.4. Metody immunoelektroforetyczne | 86 |
4.4.1. Immunoelektroforeza | 86 |
4.4.2. Immunofiksacja | 87 |
4.4.3. Immunoelektroforeza rakietowa według Laurella87 | |
4.4.4. Wykrywanie białek przy użyciu metody Western blot | 88 |
4.5. Techniki barwienia | 88 |
4.6. Ilościowa ocena rozdziałów elektroforetycznych | 89 |
4.7. Zastosowanie metod elektroforetycznych w diagnostyce laboratoryjnej | 89 |
4.7.1. Rozdział elektroforetyczny białek surowicy | 89 |
4.7.2. Rozdział elektroforetyczny białek moczu | 91 |
4.7.3. Rozdział elektroforetyczny białek płynu mózgowo-rdzeniowego | 91 |
4.7.4. Rozdział elektroforetyczny kwasów nukleinowych | 92 |
5. Metody chromatograficzne – Agnieszka Kondracka, Zbigniew Bartoszewicz | 95 |
5.1. Zasada metod chromatograficznych | 95 |
5.1.1. Przygotowanie próbek do rozdziału chromatograficznego | 96 |
5.1.2. Ocena jakości rozdziału chromatograficznego | 98 |
5.1.3. Aspekty ilościowe rozdziału chromatograficznego | 99 |
5.2. Techniki pomiarowe i aparatura | 101 |
5.2.1. Chromatografia gazowa | 101 |
5.2.2. Kolumnowa chromatografia cieczowa | 104 |
5.2.3. Chromatografia cienkowarstwowa | 108 |
5.3. Przykłady zastosowania metod chromatograficznych w diagnostyce laboratoryjnej | 109 |
5.3.1. Profil steroidów w moczu dobowym metodą chromatografii gazowej | 109 |
5.3.2. Analiza składników powietrza wydychanego za pomocą chromatografii gazowej | 109 |
5.3.3. Analiza składu kwasów mykolowych metodą HPLC | 110 |
5.3.4. Badanie wariantów hemoglobiny i oznaczanie HbA1c za pomocą analizatorów chromatograficznych | 110 |
5.3.5. Oznaczanie amin biogennych z użyciem HPLC | 111 |
6. Technika spektrometrii mas – Zbigniew Bartoszewicz, Agnieszka Kondracka | 113 |
6.1. Zasada techniki spektrometrii mas | 113 |
6.2. Techniki pomiarowe i aparatura | 118 |
6.2.1. Typy analizatorów | 118 |
6.2.2. Możliwości analizy związków w zależności od wybranej techniki spektrometrii mas | 120 |
6.3. Przykłady zastosowania techniki spektrometrii mas w diagnostyce laboratoryjnej | 121 |
6.3.1. Warunki wprowadzania techniki spektrometrii mas do rutynowych badań diagnostycznych | 121 |
6.3.2. Zastosowania spektrometrii mas w endokrynologii | 123 |
6.3.3. Wykrywanie wrodzonych wad metabolicznych | 127 |
6.3.4. Zastosowania spektrometrii mas w mikrobiologii129 | |
6.3.5. Zastosowanie spektrometrii mas w monitorowaniu stężenia leków. | 131 |
6.3.6. Zastosowanie spektrometrii mas w toksykologii | 131 |
6.3.7. Przyszłość spektrometrii mas w laboratorium diagnostycznym | 132 |
7. Metody immunochemiczne – Krystyna Sztefko | 135 |
7.1. Zasada metod immunochemicznych | 135 |
7.2. Rodzaje metod immunochemicznych | 136 |
7.2.1. Metody strąceniowe | 136 |
7.2.2. Metody immunochemiczne ze znacznikiem | 137 |
7.3. Standaryzacja i harmonizacja metod immunochemicznych | 142 |
7.4. Techniki pomiarowe w metodach immunochemicznych | 143 |
7.5. Zastosowanie metod immunochemicznych w diagnostyce laboratoryjnej | 145 |
7.6. Przedanalityczne i analityczne czynniki interferujące w metodach immunochemicznych | 146 |
7.6.1. Reakcje krzyżowe w metodach immunochemicznych | 148 |
7.6.2. Białka wiążące jako źródło interferencji w metodach immunochemicznych | 150 |
7.6.3. Nieimmunogenne kompleksy białek z IgG, autoprzeciwciała, przeciwciała heterofilowe i przeciwciała antyzwierzęce jako | |
źródło interferencji w metodach immunochemicznych | 152 |
7.7. Efekt niskiej dawki i efekt wysokiej dawki | 159 |
7.8. Poszukiwanie i usuwanie interferujących przeciwciał | 160 |
7.9. Uwaga końcowa | 160 |
8. Metody analityczne w technologii suchej chemii – Krystyna Sztefko, Przemysław Tomasik | 163 |
8.1. Wstęp | 163 |
8.2. Techniki pomiarowe stosowane w suchej chemii | 163 |
8.2.1. Odczyt wzrokowy | 164 |
8.2.2. Reflektometria | 165 |
8.2.3. Fluorymetria | 168 |
8.2.4. Potencjometria | 168 |
8.3. Wykorzystanie suchej chemii w diagnostyce laboratoryjnej | 168 |
8.3.1. Testy paskowe do badania ogólnego moczu | 168 |
8.3.2. System Vitros | 172 |
8.3.3. Reflotron | 178 |
8.3.4. Systemy HemoCue | 179 |
8.3.5. Biosensory i immunosensory | 180 |
8.3.6. Metody immunochromatograficzne bocznego przepływu | 182 |
8.4. Zalety metod suchej chemii | 184 |
9. Metody izotopowe – Krystyna Sztefko | 187 |
9.1. Wstęp | 187 |
9.2. Emitery promieniowania alfa, beta i gamma w diagnostyce laboratoryjnej | 188 |
9.3. Prawo rozpadu promieniotwórczego | 189 |
9.4. Aktywność preparatu promieniotwórczego i jej jednostki | 190 |
9.5. Pomiar aktywności w laboratorium | 192 |
9.6. Ochrona przed promieniowaniem | 192 |
9.6.1. Dawka pochłonięta i dawka ekspozycyjna | 193 |
9.7. Ochrona przed skutkami promieniowania | 194 |
9.8. Rodzaje metod izotopowych | 195 |
9.8.1. Analiza aktywacyjna | 195 |
9.8.2. Metody radiometryczne | 195 |
9.8.3. Rozcieńczania izotopowe | 195 |
9.9. Izotopy w diagnostyce laboratoryjnej | 199 |
9.9.1. Aparatura do pomiaru promieniowania | 199 |
9.9.2. Pomiar izotopów stabilnych | 199 |
9.9.3. Pomiar emiterów promieniowania beta | 201 |
9.9.4. Pomiar emiterów promieniowania gamma | 203 |
9.10. Zastosowanie metod izotopowych w diagnostyce laboratoryjnej | 203 |
9.10.1. Metody immunochemiczne | 204 |
9.10.2. Metody stosowane w genetyce i biologii molekularnej | 204 |
9.10.3. Testy oddechowe | 204 |
9.10.4. Ocena funkcji mózgu | 206 |
9.10.5. Ocena utraty białka z przewodu pokarmowego | 206 |
9.10.6. Metoda rozcieńczenia znacznika | 206 |
9.10.7. Zastosowanie techniki spektrometrii mas połączonej z rozcieńczeniem izotopowym | 207 |
10. Cytometria przepływowa – Łukasz Sędek, Bogdan Mazur 209 | |
10.1. Wprowadzenie do techniki cytometrii przepływowej | 209 |
10.1.1. Rozwój cytometrii przepływowej | 209 |
10.1.2. Budowa cytometru przepływowego | 210 |
10.1.3. Materiał do badań cytometrycznych | 212 |
10.1.4. Zasada pomiaru cytometrycznego | 212 |
10.1.5. Techniki barwienia materiału do analizy cytometrycznej | 216 |
10.1.6. Podstawy zjawiska fluorescencji | 218 |
10.1.7. Właściwości spektralne fluorochromów stosowanych w cytometrii przepływowej | 219 |
10.1.8. Kontrola poprawności pracy cytometru | 220 |
10.2. Zastosowania cytometrii przepływowej | 221 |
10.2.1. Zastosowanie cytometrii przepływowej w immunologii i hematologii | 222 |
10.2.2. Pozostałe zastosowania cytometrii przepływowej | 226 |
10.3. Podsumowanie | 230 |
11. Metody biologii i genetyki molekularnej – Marek Sanak | 233 |
11.1. Wstęp | 233 |
11.2. Kliniczne skutki mutacji | 235 |
11.3. Rodzaje mutacji genetycznych | 236 |
11.3.1. Mutacje punktowe | 237 |
11.3.2. Mutacje wielonukleotydowe | 238 |
11.4. Mutacje genomu mitochondrialnego | 239 |
11.5. Metody wykrywania mutacji genowych | 239 |
11.5.1. Materiał biologiczny do badania DNA | 239 |
11.5.2. Techniki wykrywania mutacji genowych | 241 |
11.6. Metody celowane wykrywania mutacji genowych | 245 |
11.6.1. Klasyczne techniki hybrydyzacji DNA genomowego | 245 |
11.6.2. Amplifikacja DNA genomowego techniką polimerazowej reakcji łańcuchowej | 246 |
11.6.3. Badanie polimorfizmu restrykcyjnego produktów amplifikacji PCR | 247 |
11.6.4. Badanie produktów amplifikacji PCR poprzez ich detekcję techniką hybrydyzacji | 249 |
11.6.5. Inne celowane metody wykrywania mutacji genowej | 251 |
11.6.6. Metody celowane wykrywania mutacji typu insercyjno-delecyjnego | 252 |
11.6.7. Wykrywanie mutacji dynamicznych techniką PCR | 255 |
11.7. Dostępność badań w genetycznej diagnostyce molekularnej | 256 |
11.7.1. Metody molekularne w badaniach cytogenetycznych | 256 |
12. Metody stosowane w badaniach hematologicznych – Bogdan Mazur | 257 |
12.1. Historia badań hematologicznych | 257 |
12.2. Materiał do badań hematologicznych | 258 |
12.3. Metody badań hematologicznych | 259 |
12.3.1. Metoda 3-diff | 260 |
12.3.2. Metoda 5-diff | 263 |
12.4. Wyniki badań hematologicznych | 268 |
12.5. Standaryzacja | 272 |
12.6. Automatyzacja w immunohematologii | 274 |
13. Metody stosowane w badaniach hemostazy– Anna Raszeja-Specht,Jacek Golański | 279 |
13.1. Wstęp | 279 |
13.2. Materiał do badań układu hemostazy | 279 |
13.3. Badania układu krzepnięcia metodami fizykochemicznymi | 280 |
13.4. Oznaczanie liczby płytek krwi | 281 |
13.5. Badanie reaktywności płytek krwi | 282 |
13.5.1. Turbidymetryczny pomiar agregacji | 282 |
13.5.2. Impedancyjny pomiar agregacji | 283 |
13.5.3. Pomiar czasu okluzji | 283 |
13.6. Badania z wykorzystaniem wiskozymetrycznych i/lub optycznych metod detekcji skrzepu | 284 |
13.6.1. Czas protrombinowy (PT) | 284 |
13.6.2. Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) | 285 |
13.6.3. Fibrynogen (Fg) | 286 |
13.6.4. Czas trombinowy (TT) | 287 |
13.6.5. Czas reptylazowy (RT) lub czas ankrodowy | 287 |
13.6.6. Czas ekarynowy (ECT) | 288 |
13.6.7. Oznaczanie aktywności czynników VIII, IX i XI | 288 |
13.6.8. Oznaczanie aktywności czynników VII, V, II i X | 289 |
13.6.9. Wykrywanie oporności na aktywowane białko C (APC-R) | 289 |
13.6.10. Wykrywanie przeciwciał antyfosfolipidowych: antykoagulantu tocznia (LA) i innych | 290 |
13.7. Badania układu krzepnięcia metodami biochemicznymi z zastosowaniem substratów chromogennych | 291 |
13.7.1. Oznaczanie aktywności antytrombiny (AT) | 292 |
13.7.2. Oznaczanie aktywności białka C (PC) | 293 |
13.7.3. Oznaczanie aktywności anty-Xa | 293 |
13.8. Badania układu krzepnięcia metodami immunochemicznymi | 294 |
13.8.1. Oznaczanie stężenia dimeru D (DD) | 294 |
13.8.2. Antygen czynnika von Willebranda (vWF:Ag) | 296 |
13.8.3. Wiązanie czynnika von Willebranda z kolagenem (vWF:CB) | 296 |
13.8.4. Aktywność czynnika von Willebranda jako kofaktora rystocetyny (vWF:RCo) | 297 |
13.8.5. Oznaczanie stężenia całkowitego (PS) i wolnego (fPS) białka S | 297 |
13.8.6. Oznaczanie stężeń przeciwciał antykardiolipinowych (ACA) i przeciwciał przeciw β2-glikoproteinie I (β2-GPI) | 298 |
13.8.7. Oznaczanie stężeń przeciwciał przeciw kompleksowi czynnik płytkowy 4–heparyna (anty-PF4/H) | 299 |
13.9. Metody biologii molekularnej | 299 |
13.10. Aparatura wykorzystywana w diagnostyce zaburzeń hemostazy | 300 |
13.11. Analizatory POCT | 301 |
13.12. Automatyzacja i integracja laboratoryjnej diagnostyki hemostazy | 302 |
13.13. Kierunki rozwoju diagnostyki hemostazy | 302 |
14. Metody stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej – Elżbieta Stefaniuk | 305 |
14.1. Wstęp | 305 |
14.2. Hodowla drobnoustrojów | 306 |
14.2.1. Hodowla bakterii i grzybów | 306 |
14.2.2. Diagnostyka wirusologiczna oparta na hodowlach komórkowych | 309 |
14.2.3. Systemy automatyczne do hodowli bakterii i grzybów z krwi i płynów z jam ciała | 310 |
14.3. Metody mikroskopowe | 311 |
14.4. Techniki barwienia | 312 |
14.5. Identyfikacja drobnoustrojów | 314 |
14.5.1. Klasyczne schematy identyfikacyjne drobnoustrojów | 314 |
14.5.2. Automatyczne systemy do identyfikacji drobnoustrojów | 315 |
14.5.3. Spektrometria mas | 315 |
14.6. Metody serologiczne i immunochemiczne | 316 |
14.7. Oznaczanie lekowrażliwości drobnoustrojów | 318 |
14.7.1. Automatyczne systemy do identyfikacji i oznaczania lekowrażliwości drobnoustrojów | 321 |
14.8. Metody biologii molekularnej | 323 |
14.8.1. Molekularna diagnostyka zakażeń | 324 |
14.8.2. Typowanie genetyczne do celów epidemiologii | 327 |
15. Laboratoryjny system informatyczny – Barbara Kopeć, Piotr Sitkowski | 335 |
15.1. Wstęp | 335 |
15.2. Funkcje laboratoryjnego systemu informatycznego | 337 |
15.2.1. Moduł „Rejestracja zleceń” | 338 |
15.2.2. Moduł „Przyjęcie materiału do laboratorium” | 339 |
15.2.3. Moduł „Komunikacja z analizatorami” | 340 |
15.2.4. Moduł „Kontrola jakości” | 342 |
15.2.5. Moduł „Autoryzacja wyniku badania” | 342 |
15.2.6. Moduły wspomagające zarządzanie laboratorium | 346 |
15.3. Ochrona danych medycznych i osobowych pacjentów w laboratorium | 348 |
15.4. Koszty informatyzacji | 349 |
16. Automatyzacja w medycznym laboratorium diagnostycznym – Bogdan Solnica | 353 |
16.1. Wstęp | 353 |
16.2. Automatyczne analizatory laboratoryjne. Konsolidacja badań | 354 |
16.3. Automatyzacja fazy pozaanalitycznej | 356 |
16.4. Częściowa i całkowita automatyzacja laboratorium | 357 |
Skorowidz | 361 |