Polacy i Żydzi w dialogu w latach 1979-1997

Praca magisterska wyróżniona Nagrodą im. Marcelego Handelsmana przyznawaną przez Historykę i Krakowski Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, ufundowaną przez Wydawnictwo Naukowe PWN, dla najlepszych pod względem metodologicznym prac magisterskich z zakresu historii.

Do konkursu kwalifikowane są prace o nowatorskim charakterze metod badawczych, dobrze wyjaśnionym i wyraźnie uwypuklonym wątku teoretyczno-metodologicznym badań, odnoszące się do aktualnych nurtów badawczych w nauce historycznej zagranicznej i polskiej.

Praca przedstawia współczesną społeczność polskich Żydów, na nowo odradzającą się od końca lat 70. XX wieku oraz relacje polsko-żydowskie na tle zmieniającego się kontekstu społeczno-historycznego. Głównym celem publikacji jest prześledzenie działalności osób, środowisk i organizacji zaangażowanych w dialog polsko-żydowski w latach 1979-1997 w Polsce oraz dokonanie bilansu dotychczasowych osiągnięć w tym zakresie.

Podejmowana problematyka została zacieśniona do obszaru Polski. Za punkt wyjścia niniejszej pracy przyjęto rok 1979, gdyż wówczas powstała pierwsza niezależna od oficjalnego przedstawicielstwa Żydów w Polsce organizacja żydowska po roku 1968 pod nazwą Żydowski Uniwersytet Latający (ŻUL). Rok 1979 to także data pierwszej pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Ojczyzny i jego wizyta w byłym obozie zagłady Auschwitz-Birkenau, która stała się ważnym krokiem na drodze do wzajemnego zbliżenia Polaków i Żydów.

Za cezurę końcową obrano rok 1997, kiedy Sejm przyjął ustawę o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich, która miała przełomowe znaczenie dla Żydów w Polsce, bowiem problem prawnego uregulowania statutu gmin żydowskich oraz rozwiązanie kwestii materialnego dziedzictwa przedwojennych gmin był jednym z najważniejszych postulatów, wysuwanych przez przedstawiciel społeczności żydowskiej w Polsce w omawianym okresie.

Ponadto ważnym punktem odniesienia jest rok 1989, ponieważ w rezultacie dokonanej w tym czasie transformacji społeczno-ustrojowej stało się możliwe ujawnienie tłumionych wcześniej aspiracji i potrzeb społeczności żydowskiej, a także podejmowanie publicznych i zinstytucjonalizowanych działań. Rok 1989 zapoczątkował też nową "erę" w polityce państwa polskiego wobec mniejszości narodowych.

Temat pracy został ujęty w 4 rozdziałach.
Pierwszy poświęcony jest genezie współczesnych relacji polsko-żydowskich oraz przyczynom nawiązania wzajemnego dialogu.
W drugim rozdziale omówiona została rola Kościoła w upowszechnianiu postaw dialogowych oraz działalność środowisk katolickich na rzecz propagowania wiedzy o historii i kulturze Żydów.
W trzecim rozdziale przedstawiono relacje polsko-żydowskie w polityce wewnętrznej i zagranicznej państwa polskiego oraz zarys stosunków z Izraelem przed i po 1989 roku.
Czwarty rozdział jest najważniejszy z punktu widzenia tematu niniejszej pracy, gdyż dotyczy celów i perspektyw dialogu, jego osiągnięć oraz społecznych postaw Polaków i Żydów względem niego.

• historia