INNE EBOOKI AUTORA
-25%
Autor:
Wydawca:
Format:
Książka dotyczy wymiaru instytucjonalnego wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Przedmiotem rozważań są zagadnienia z zakresu prawa konstytucyjnego oraz prawa międzynarodowego publicznego, głównie standardów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz dokumentów soft law przyjętych przez Radę Europy, a także praktyka funkcjonowania poszczególnych instytucji potwierdzona dokumentami wewnętrznymi. Ponadto zostały przedstawione dobre praktyki występujące w niektórych państwach – zwłaszcza te, które mogą stanowić wzór dla krajowych organów władzy publicznej.
Autor analizuje m.in.:
jakie normy konstytucyjne odnoszą się do kwestii wykonywania wyroków ETPC,
które instytucje krajowe oraz w jakim zakresie są lub powinny być odpowiedzialne za zapewnienie wykonania wyroków ETPC i czy mają wystarczające kompetencje,
w jaki sposób powinny one korzystać ze swoich uprawnień,
jak kształtuje się zakres nadzoru nad wykonywaniem wyroków ETPC oraz jaki jest jego wpływ na krajowe rozwiązania instytucjonalne.
W monografii uwzględniono Deklarację Kopenhaską przyjętą w dniach 13–14 kwietnia 2018 r., która odnosi się do przyszłości systemu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, oraz najnowsze zmiany dotyczące sądownictwa w Polsce.
Adresaci:Publikacja jest przeznaczona dla przedstawicieli doktryny prawa konstytucyjnego, praw człowieka oraz prawa międzynarodowego publicznego, jak również dla urzędników administracji publicznej, sędziów, prokuratorów oraz adwokatów i radców prawnych, szczególnie reprezentujących skarżących przed ETPC. Książka zainteresuje też pracowników organizacji pozarządowych prowadzących działania strategiczne na szczeblu Rady Europy.
Rok wydania | 2018 |
---|---|
Liczba stron | 640 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8124-859-4 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów | str. | 17 |
Wstęp | str. | 21 |
Rozdział I | |
Odpowiedzialność państwa-strony za wykonanie zobowiązań na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka | str. | 37 |
1. Odpowiedzialność za wykonanie zobowiązań na podstawie EKPC na gruncie Konstytucji RP | str. | 37 |
1.1. Europejska Konwencja Praw Człowieka jako ratyfikowana umowa międzynarodowa w rozumieniu Konstytucji RP | str. | 37 |
1.2. Konstytucyjny obowiązek przestrzegania umów międzynarodowych dotyczących praw człowieka | str. | 40 |
1.3. Konstytucyjny obowiązek wykonania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. | 47 |
1.4. Funkcje poszczególnych konstytucyjnych rodzajów władzy w kontekście wykonania wyroków ETPC | str. | 51 |
1.5. Konstytucyjne zasady wpływające na rzetelność i sprawność realizacji obowiązku wykonania orzeczeń ETPC | str. | 56 |
2. Odpowiedzialność za wykonanie orzeczeń ETPC w świetle zasad prawa międzynarodowego publicznego | str. | 63 |
2.1. Uwagi ogólne | str. | 63 |
2.2. Odpowiedzialność za wykonanie wyroku ETPC w świetle art. 46 EKPC | str. | 70 |
2.3. Zakres obowiązku wykonania wyroku w świetle praktyki orzeczniczej ETPC | str. | 72 |
2.4. Rozwój praktyki wskazywania przez ETPC zakresu obowiązku wykonywania wyroku | str. | 75 |
2.5. Ocena praktyki ETPC w zakresie wskazywania środków indywidualnych oraz ogólnych | str. | 80 |
2.6. Niewykonanie wyroku ETPC przez państwo-stronę Konwencji jako naruszenie zobowiązań wynikających z Konwencji stwierdzane przez ETPC | str. | 83 |
2.7. Nieskuteczność procedur wydawania wyroków interpretacyjnych oraz wyroków stwierdzających naruszenie | str. | 88 |
2.8. Trwałe i systemowe niewykonywanie wyroku ETPC – zadanie dla ETPC czy dla dyplomacji? | str. | 91 |
3. Wykonanie wyroku ETPC a zasada subsydiarności, pierwszorzędności i marginesu oceny | str. | 93 |
3.1. Zasada subsydiarności | str. | 93 |
3.2. Zasada pierwszorzędności zobowiązań wynikających z Konwencji | str. | 96 |
3.3. Doktryna marginesu oceny a legitymizacja ETPC | str. | 99 |
3.4. Wolność implementacyjna państwa-strony Konwencji a zasada subsydiarności | str. | 101 |
4. Podsumowanie | str. | 104 |
Rozdział II | |
Zakres zobowiązania do wykonania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. | 109 |
1. Standardy Rady Europy | str. | 109 |
2. Rodzaje orzeczeń ETPC w kontekście obowiązku ich wykonania | str. | 113 |
2.1. Wyroki ostateczne | str. | 113 |
2.2. Wyroki w sprawach międzypaństwowych | str. | 118 |
2.3. Ugody i jednostronne deklaracje | str. | 120 |
2.4. Postanowienia dotyczące środków tymczasowych (interim measures) | str. | 128 |
2.5. Postanowienia o niedopuszczalności oraz ich ewentualne wykonanie | str. | 130 |
3. Wyroki dotyczące Unii Europejskiej oraz państw członkowskich | str. | 133 |
4. Skutki wyroków ETPC dla państw-stron postępowania oraz dla innych państw | str. | 139 |
4.1. Skutki inter partes | str. | 139 |
4.2. Skutki res interpretata – uwagi ogólne | str. | 140 |
4.3. Skutek res interpretata – podstawy na gruncie Konwencji | str. | 142 |
4.4. Skutek res interpretata w praktyce Trybunału Konstytucyjnego | str. | 143 |
4.5. Skutek res interpretata w praktyce innych sądów konstytucyjnych | str. | 146 |
4.6. Podsumowanie – warunki pogłębionego skutku res interpretata | str. | 149 |
5. Środki indywidualne | str. | 151 |
5.1. Dostosowanie środków indywidualnych do charakteru sprawy | str. | 151 |
5.2. Zadośćuczynienie za szkodę majątkową i niemajątkową | str. | 151 |
5.3. Restitutio in integrum | str. | 154 |
5.4. Wznowienie postępowania | str. | 156 |
5.5. Ponowne rozpatrzenie sprawy | str. | 160 |
5.6. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa | str. | 161 |
5.7. Odpowiedzialność karna, dyscyplinarna lub służbowa osób odpowiedzialnych za naruszenie EKPC | str. | 162 |
5.8. Rehabilitacja ofiary lub wykreślenie z rejestru karnego | str. | 164 |
5.9. Gwarancje dyplomatyczne | str. | 165 |
5.10. Dodatkowa kwota zadośćuczynienia jako środek wykonania wyroku | str. | 166 |
6. Środki ogólne | str. | 167 |
6.1. Zróżnicowany charakter środków ogólnych jako przeszkoda w wykonywaniu wyroków | str. | 167 |
6.2. Zmiana przepisów | str. | 169 |
6.3. Zmiana praktyki stosowania przepisów | str. | 172 |
6.4. Zmiana interpretacji przepisów przez sądy | str. | 174 |
6.5. Upowszechnienie wiedzy na temat wyroku | str. | 175 |
6.6. Regres w stosunku do organów i instytucji odpowiedzialnych za naruszenie praw jednostki | str. | 177 |
7. Zmiana w konstytucji państwa-strony Konwencji jako konsekwencja wykonania wyroku ETPC | str. | 179 |
7.1. Dopuszczalność weryfikowania norm konstytucyjnych przez ETPC | str. | 179 |
7.2. Zmiana w Konstytucji RP jako element wykonania wyroku ETPC | str. | 185 |
8. Podsumowanie | str. | 190 |
Rozdział III | |
Efektywność instytucjonalna w zakresie nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń ETPC przez państwo-stronę Konwencji | str. | 193 |
1. Wprowadzenie | str. | 193 |
2. Od Interlaken do Kopenhagi | str. | 197 |
3. Długoterminowa przyszłość systemu Konwencji | str. | 202 |
4. Zadania Komitetu Ministrów RE w zakresie nadzoru nad wykonywaniem wyroków ETPC | str. | 204 |
4.1. Uwagi ogólne | str. | 204 |
4.2. Tryb nadzoru nad wykonywaniem wyroków ETPC na forum Komitetu Ministrów RE | str. | 209 |
4.3. Procedura bliźniaczych ścieżek (twin track procedure) | str. | 213 |
4.4. Mechanizmy dodatkowe stosowane przez Komitet Ministrów RE i Sekretariat | str. | 215 |
4.5. Uwarunkowania polityczne a działalność Komitetu Ministrów RE | str. | 217 |
4.6. Rozważania nad wprowadzeniem sankcji finansowych | str. | 221 |
4.7. Pomysł powołania sprawozdawcy Rady Europy ds. wykonywania wyroków ETPC | str. | 222 |
5. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy | str. | 223 |
5.1. Uwagi ogólne | str. | 223 |
5.2. Ewolucja kompetencji Komisji ds. Prawnych i Praw Człowieka ZPRE w zakresie wykonywania wyroków | str. | 225 |
5.3. Działalność innych komisji ZPRE | str. | 233 |
5.4. Działalność indywidualnych posłów – delegatów do ZPRE | str. | 235 |
5.5. Sankcje Zgromadzenia Parlamentarnego RE w przypadku niewykonywania wyroków ETPC | str. | 236 |
6. Sekretarz Generalny Rady Europy | str. | 238 |
7. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy | str. | 241 |
8. Inne agendy Rady Europy | str. | 247 |
8.1. Uwagi ogólne | str. | 247 |
8.2. Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu | str. | 247 |
8.3. Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) | str. | 250 |
8.4. Komisja Wenecka | str. | 253 |
9. Rola Unii Europejskiej w zapewnieniu wykonywania orzeczeń ETPC | str. | 254 |
10. Podsumowanie | str. | 258 |
Rozdział IV | |
Rola rządu w zakresie koordynacji procesu wykonywania wyroków ETPC | str. | 265 |
1. Standardy Rady Europy | str. | 265 |
2. Obowiązki władzy wykonawczej w zakresie wykonania wyroków ETPC – przepisy i praktyka krajowa | str. | 270 |
2.1. Podstawy prawne | str. | 270 |
2.2. Nadzór nad wykonywaniem wyroków ETPC | str. | 274 |
2.3. Komunikacja z Komitetem Ministrów RE | str. | 278 |
2.4. Koordynacja wykonywania wyroków ETPC | str. | 280 |
2.5. Program Działań Rządu | str. | 287 |
2.6. Relacje Pełnomocnika MSZ z ministerstwami oraz innymi organami władzy | str. | 289 |
2.7. Zespoły robocze | str. | 293 |
2.8. Sprawozdawczość w ramach rządu RP | str. | 294 |
2.9. Udział Pełnomocnika MSZ w procesie opiniowania projektów ustaw pod kątem zgodności z Konwencją | str. | 296 |
2.10. Tryb działań w zakresie wykonywania wyroków ETPC | str. | 297 |
2.11. Relacje z parlamentem | str. | 301 |
2.12. Współpraca Pełnomocnika MSZ z Ministerstwem Sprawiedliwości w zakresie nadzoru administracyjnego nad sądami | str. | 302 |
2.13. Relacje z organami ochrony prawa, prawniczymi samorządami zawodowymi oraz organizacjami pozarządowymi | str. | 307 |
3. Ocena aktualnych rozwiązań instytucjonalnych w zakresie koordynowania wykonywania wyroków | str. | 308 |
4. Koordynacja w zakresie rozliczeń finansowych ze skarżącymi | str. | 314 |
5. Rola Pełnomocnika MSZ w zakresie koordynacji działalności szkoleniowej oraz rozpowszechniania standardów Konwencji | str. | 317 |
5.1. Standardy Rady Europy | str. | 317 |
5.2. Realizacja zadań w zakresie promocji Konwencji przez Pełnomocnika MSZ | str. | 320 |
6. Podsumowanie | str. | 321 |
Rozdział V | |
Wykonywanie orzeczeń ETPC w ramach funkcji parlamentu | str. | 323 |
1. Parlament a prawa człowieka | str. | 323 |
2. Podwójna funkcja ustawodawcy w zakresie wykonywania wyroków ETPC | str. | 327 |
3. Działania Rady Europy na rzecz zwiększenia zaangażowania parlamentów narodowych w monitorowanie przestrzegania praw człowieka | str. | 329 |
4. Parlamentarny nadzór nad wykonywaniem wyroków ETPC w niektórych państwach Rady Europy | str. | 335 |
4.1. Uwagi ogólne | str. | 335 |
4.2. Komisja Wspólna ds. Praw Człowieka w Wielkiej Brytanii | str. | 335 |
4.3. Holandia | str. | 341 |
4.4. Włochy | str. | 342 |
4.5. Niemcy | str. | 343 |
4.6. Rumunia | str. | 344 |
4.7. Inne państwa | str. | 346 |
4.8. Porównanie modeli nadzoru parlamentarnego funkcjonujących w innych państwach – wnioski dla Polski | str. | 348 |
5. Nadzór parlamentarny nad wykonywaniem wyroków ETPC w Polsce | str. | 350 |
5.1. Przyczyny rozwoju nadzoru parlamentarnego nad wykonywaniem wyroków ETPC w Polsce | str. | 350 |
5.2. Nadzór parlamentarny nad wykonywaniem wyroków ETPC w latach 2012–2013 | str. | 352 |
5.3. Powołanie stałej podkomisji ds. wykonywania wyroków ETPC | str. | 356 |
5.4. Nadzór parlamentarny nad wykonywaniem wyroków w Sejmie VIII kadencji i w Senacie IX kadencji | str. | 362 |
6. Podsumowanie | str. | 364 |
Rozdział VI | |
Uwzględnianie standardów ETPC w procesie legislacyjnym oraz w kontroli konstytucyjności prawa w Polsce | str. | 367 |
1. Standardy konstytucyjne | str. | 367 |
2. Standardy Rady Europy | str. | 374 |
3. Dobre praktyki | str. | 377 |
4. Uwzględnianie standardów ETPC w procesie legislacyjnym w Polsce | str. | 379 |
4.1. Uwagi ogólne | str. | 379 |
4.2. Regulamin pracy Rady Ministrów oraz Rządowe Centrum Legislacji | str. | 384 |
4.3. Metodologia pracy legislatora w kontekście zgodności projektu aktu prawnego z Konwencją | str. | 388 |
4.4. Rada Legislacyjna | str. | 391 |
4.5. Konsultacje publiczne | str. | 393 |
4.6. Kontrola projektów ustaw pod kątem zgodności z Konwencją w Sejmie | str. | 395 |
4.7. Kontrola projektów ustaw pod kątem zgodności z Konwencją w Senacie | str. | 400 |
4.8. Uczestnictwo Prezydenta w procesie legislacyjnym | str. | 402 |
5. Kontrola konstytucyjności prawa a standardy ETPC | str. | 403 |
5.1. Normy prawa międzynarodowego jako podstawa prawna kontroli konstytucyjności aktów prawnych | str. | 403 |
5.2. Praktyka Trybunału Konstytucyjnego w zakresie uwzględniania standardów ETPC | str. | 404 |
5.3. Dialog konstytucyjny między ETPC a TK | str. | 407 |
5.4. Dialog multilateralny czy bilateralny? | str. | 414 |
5.5. Trybunał Konstytucyjny jako organ wykonujący środki ogólne z wyroku ETPC | str. | 417 |
5.6. Kontrola konstytucyjności ustaw po kryzysie konstytucyjnym | str. | 418 |
6. Podsumowanie | str. | 423 |
Rozdział VII | |
Wykonywanie i uwzględnianie orzeczeń ETPC przez organy wymiaru sprawiedliwości i prokuraturę | str. | 425 |
1. Wprowadzenie | str. | 425 |
2. Standardy Rady Europy | str. | 429 |
3. Skuteczne środki odwoławcze | str. | 435 |
4. Wykonywanie orzeczeń ETPC przez sądy i prokuraturę w zakresie środków indywidualnych | str. | 443 |
4.1. Wznowienie postępowania karnego, postępowania lustracyjnego i karnoskarbowego | str. | 443 |
4.2. Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego oraz postępowania podatkowego | str. | 449 |
4.3. Wznowienie postępowania cywilnego | str. | 450 |
4.4. Alternatywne środki dla mechanizmów wznowieniowych | str. | 459 |
4.5. Ponowne zbadanie sprawy po wyroku ETPC | str. | 461 |
5. Wykonanie orzeczeń ETPC przez sądy i prokuraturę w zakresie środków ogólnych | str. | 466 |
5.1. Zmiana interpretacji przepisów | str. | 466 |
5.2. Zmiana praktyki stosowania przepisów | str. | 471 |
5.3. Szkolenia związane z wykonaniem konkretnych wyroków ETPC | str. | 473 |
6. Uwzględnianie standardów ETPC w orzecznictwie Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i sądów administracyjnych | str. | 475 |
6.1. Uwagi ogólne | str. | 475 |
6.2. Sąd Najwyższy | str. | 477 |
6.3. Sądy powszechne | str. | 479 |
6.4. Sądy administracyjne | str. | 482 |
6.5. Europejska Sieć Sądów Najwyższych | str. | 487 |
7. Rola Krajowej Rady Sądownictwa w wykonywaniu wyroków ETPC | str. | 488 |
7.1. Uwagi ogólne | str. | 488 |
7.2. Działania KRS na rzecz przyjęcia rekomendacji zakresie wykonywania wyroków ETPC | str. | 490 |
7.3. Rekomendacje KRS w zakresie wykonywania wyroków | str. | 493 |
7.4. Nadzór administracyjny nad sądami a koordynacja wykonywania wyroków | str. | 497 |
7.5. Podsumowanie – rola KRS we wdrażaniu rekomendacji | str. | 498 |
8. Inne działania dotyczące upowszechnienia standardów Konwencji wśród sędziów i prokuratorów | str. | 500 |
8.1. Koordynatorzy ds. współpracy międzynarodowej i praw człowieka | str. | 500 |
8.2. Bazy orzecznictwa oraz tłumaczenia wyroków | str. | 505 |
8.3. Konkurs na sędziego europejskiego | str. | 507 |
9. Zagrożenia dla niezależności sądownictwa a stosowanie Konwencji przez sądy | str. | 507 |
10. Podsumowanie | str. | 512 |
Rozdział VIII | |
Wykonywanie orzeczeń ETPC w działalności organów kontroli państwowej i ochrony prawa oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego | str. | 515 |
1. Wprowadzenie | str. | 515 |
2. Standardy Rady Europy | str. | 517 |
2.1. Uwagi ogólne | str. | 517 |
2.2. Polityczne uwarunkowania udziału krajowych instytucji praw człowieka oraz organizacji pozarządowych w wykonywaniu orzeczeń ETPC | str. | 519 |
2.3. Podstawy normatywne udziału krajowych instytucji praw człowieka oraz organizacji pozarządowych w postępowaniu nadzorczym Komitetu Ministrów RE | str. | 524 |
2.4. Przejrzystość komunikacji z Komitetem Ministrów RE | str. | 530 |
3. Rola krajowych instytucji ochrony praw człowieka | str. | 532 |
3.1. Rzecznik Praw Obywatelskich | str. | 532 |
3.2. Zaangażowanie RPO w postępowanie przed Komitetem Ministrów RE oraz współpraca z Komisarzem Praw Człowieka RE | str. | 545 |
3.3. Rzecznik Praw Dziecka | str. | 551 |
3.4. Najwyższa Izba Kontroli | str. | 553 |
3.5. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych | str. | 554 |
4. Rola prawniczych samorządów zawodowych | str. | 556 |
5. Organizacje pozarządowe a proces wykonywania orzeczeń ETPC | str. | 561 |
5.1. Uwagi ogólne | str. | 561 |
5.2. Litygacja strategiczna oraz opinie przyjaciela sądu jako metoda promowania standardów ETPC | str. | 562 |
5.3. Udział skarżących oraz organizacji pozarządowych w postępowaniu przed Komitetem Ministrów RE | str. | 567 |
6. Podsumowanie | str. | 572 |
Podsumowanie i wnioski | str. | 575 |
Bibliografia | str. | 581 |
Enforcement of the European Court of Human Rights’ judgments in Poland – institutional dimension. Summary | str. | 637 |