Zebrane w tomie artykuły dotyczą recepcji Mickiewicza jako przewodnika poetyckiego, politycznego, ideowego. Ukazują go w różnych aspektach: jako autora pism filomackich, wypowiedzi publicystycznych, przemów i odezw polityczno-społecznych, poetę i reformatora religijnego, współautora i uczestnika różnych projektów duchowych, animatora odnowy duchowej na emigracji, pomysłodawcę pierwszego polskiego zakonu, a także współtwórcę pierwszej rodzimej sekty religijnej oraz jako mistrza dla kolejnych pokoleń odbiorców jego idei i twórczości.

W obfitej twórczości literackiej, publicystycznej i epistolarnej Adama Mickiewicza ze zdziwieniem, a nawet zakłopotaniem tropimy czesto treści dydaktyczne i moralizatorskie, które – jak może się wydawać – nie licują z pozycją fundatora polskiego romantyzmu. Mickiewicz – mentor podający wzór na istnienie indywidualne i zbiorowe, kaznodzieja i reformator społeczny, aktywista polityczny i religijny, „nauczyciel narodu”, przewodnik estetyczny i fundator polskiego romantyzmu. I jeszcze Mickiewicz „mistyczny”, jak zwykło sie o nim powszechnie, lecz nie do końca słusznie, sądzić, daleki od realizmu polityk… Wreszcie: poeta i reformator religijny, współautor i uczestnik różnych projektów duchowych na emigracji, pomysłodawca pierwszego polskiego zakonu, ale i współtwórca pierwszej rodzimej sekty religijnej. Wszystkie te aktywności twórcze, intelektualne i społeczne układają się w dynamiczny i spluralizowany obraz jednego człowieka – autora Dziadów, który po dziś dzień wydaje się nie do końca odczytany, wymagający coraz to nowych interpretacji i reinterpretacji.
W niniejszej publikacji zebraliśmy różne spojrzenia na poetę jako mistrza: autora pism filomackich, Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, wypowiedzi publicystycznych, przemów i odezw polityczno-społecznych, ale też mistrza dla kolejnych pokoleń odbiorców. Nie uchylamy się też od pytania, czy propozycje poety trzeba już odłożyć do lamusa dziejów literatury i szeroko rozumianej historii idei, czy też możemy odnaleźć w nich myśli ożywcze, współcześnie wciąż jeszcze ważne i aktualne…
Wszystkie zebrane w tomie artykuły ukazują Mickiewicza intrygującego światopoglądowo, atrakcyjnego intelektualnie, wykraczającego daleko poza stereotypowe odczytania, choć często zmuszającego do polemiki, ale na pewno odpowiadającego naszej XXI-wiecznej wrażliwości – zarówno estetycznej, jak i ideowej. (Ze Wstępu Ewy Hoffmann-Piotrowskiej i Andrzeja Fabianowskiego)

The articles in this collection deal with the reception of Mickiewicz as a poetical, political and ideological mentor. They present him from different angles: as the author of Philomath papers, journalistic pieces, speeches and political and social manifestos, a poet and religious reformer, the co-author and participant of various spiritual projects, the initiator of spiritual renewal in the emigrant community, the originator of the first Polish religious order, as well as the co-founder of the first Polish religious sect and an authority for the future generations of the followers of his ideas and work.

• Polish Romanticism
• historia idei XIX wieku
• współczesne badania nad romantyzmem
• literary history
• history of ideas of the 19th century
• modern studies on Romanticism
• historia literatury
• Mickiewicz
• romantyzm polski