Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 472. Dylematy zarządzania kosztami i dokonaniami

W dobie globalizacji, deregulacji i rosnącej konkurencji wzrosła niepewność i zmienność otoczenia gospodarczego. W tych warunkach wiele organizacji zostało zmuszonych do zmiany struktury organizacyjnej na bardziej elastyczną i zorientowaną procesowo. W efekcie wzrosło zapotrzebowanie na informacje zarówno finansowe, jak i niefinansowe. Nowe wyzwania rynkowe stworzyły potrzebę doskonalenia metod zarządzania, w tym także w obszarze zarządzania kosztami i dokonaniami. Stąd niniejszy zeszyt Prac Naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu został poświęcony dwóm obszarom tematycznym, tj. zarządzaniu kosztami oraz zarządzaniu dokonaniami. Zarządzanie kosztami można postrzegać jako metodę zarządzania wykorzystującą informacje o kosztach do realizowania działań ukierunkowanych na poprawę efektywności wykorzystania zasobów. Podstawą zarządzania kosztami jest odpowiedni system rachunku kosztów, który dostarcza informacji do podejmowania decyzji. Zatem część uwagi środowisko naukowe poświęca badaniu różnych etapów rachunku kosztów: od klasyfikacji, przez ewidencję, aż po rozliczanie kosztów działalności pomocniczej i kosztów pośrednich. Ponadto nie brakuje prac dotyczących metod kalkulacji, wyceny zapasów, analizy oraz raportowania kosztów. Drugi nurt badań i rozważań teoretycznych skupia się na problematyce planowania kosztów, ustalania cen transferowych oraz dostosowania procesu zarządzania kosztami do uwarunkowań rynkowych i organizacyjnych. Zarządzanie kosztami jest też ściśle związane z rozwojem różnych koncepcji rachunku kosztów. Na uwagę zasługują poruszane w niniejszym zeszycie dylematy dotyczące stosowania koncepcji rachunku kosztów docelowych (target costing), rachunku kosztów działań oraz rachunku kosztów jakości. W praktyce koncepcje te znajdują zastosowanie w strategicznym zarządzaniu kosztami. Zarządzanie dokonaniami można rozumieć jako zarządzanie wdrażaniem strategii organizacji. Wiąże ono zarządzanie kosztami z zarządzaniem innymi obszarami działalności organizacji. Dzięki tej integracji istnieje możliwość oceny wpływu decyzji podejmowanych w obszarze zarządzania kosztami na wyniki osiągane w innych obszarach, takich jak procesy wewnętrzne, relacje z klientami czy też wyniki finansowe. W tym nurcie badawczym interesujące są podjęte rozważania teoretyczne i prace badawcze związane zarówno z pomiarem, jak i oceną dokonań. Przy czym największym zainteresowaniem środowiska naukowego cieszy się problematyka stosowania strategicznej karty wyników w różnych organizacjach. Dylematy związane z zarządzaniem kosztami i dokonaniami dotyczą nie tylko działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, ale również zarządzania projektami czy też procesem restrukturyzacji. Zakres podmiotowy podejmowanych prac naukowych jest bardzo szeroki i obejmuje wiele sektorów gospodarki. Są to zarówno pojedyncze jednostki gospodarcze, jak i grupy kapitałowe. W centrum uwagi znalazły się przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i usługowe. Nie zabrakło też instytucji finansowych, uczelni publicznych, podmiotów leczniczych, jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorstw użyteczności publicznej, podmiotów świadczących usługi powszechne oraz organizacji nienastawionych na zysk. Redaktorzy zeszytu mają nadzieję, że opublikowane w nim artykuły będą źródłem wiedzy i inspiracji do prowadzenia dalszych badań w obszarze zarządzania kosztami i dokonaniami, które pomogą rozwiązać dylematy związane ze stosowaniem tych koncepcji w praktyce.
Robert Kowalak, Marcin Kowalewski, Piotr Bednarek

• zarządzanie kosztami
• zarządzanie dokonaniami
• dylematy