Aktywność zawodowa osób z ograniczeniem sprawności: wyznaczniki społeczno-demograficzne i osobowościowe

Problematyka podjęta w [książce] wykracza poza wąsko pojęte zagadnienia funkcjonowania osób niepełnosprawnych w rolach zawodowych. Wchodzi w szerszy obszar zjawisk określanych jako marginalizacja społeczna, gdzie o pozostawaniu osoby lub grupy (także niepełnosprawnej, choć nie tylko) „w centrum” społeczeństwa, lub na jego „obrzeżach”, decyduje nie tylko ogólnie pojęty status zawodowy, ale również wiele innych, często powiązanych z nim czynników. Te inne czynniki to m.in. umiejscowienie w strukturze demograficznej, cechy osobowościowe, obiektywny stan organizmu, subiektywne postrzeganie własnej osoby i własnego miejsca wśród innych, czy wreszcie sposoby reagowania owych innych w interakcjach z osobą niepełnosprawną, jak też reakcje już nie poszczególnych osób, ale złożonych i różnorodnych struktur szeroko pojętego otoczenia społecznego. Czynniki te, wzajemnie ze sobą powiązane, różnymi ścieżkami wpływają zarówno na możliwości osiągnięcia (oraz samo posiadanie) takiego lub innego statusu zawodowego, jak też są współtworzone przez ów osiągnięty (lub niekiedy przypisany) status. Relacje pomiędzy wszystkimi tego typu zjawiskami, będącymi korelatami statusu zawodowego osób niepełnosprawnych, znajdują swoje miejsce w analizach zaprezentowanych w opiniowanej pracy.

(...) Kluczową wartością przewijającą się w prowadzonych analizach nie jest „sucho” rozumiane zatrudnienie osoby niepełnosprawnej, ale jej humanistycznie pojęty rozwój oraz jakość życia. Zdobycie i posiadanie pracy staje się cenne o tyle, o ile przyczynia się do rozwoju osoby i wyższej jakości jej życia. Ale osobisty rozwój i zadowolenie z życia (traktowane tu jako aspekt i wskaźnik jego jakości) przyczyniać się może także do zdobycia lepszego (z punktu widzenia „zakorzenienia” w społeczeństwie) statusu zawodowego. Ten z kolei jest ważnym, ale tylko elementem szerszego – wyżej wartościowanego niż sama praca – statusu społecznego, który nie zawsze musi wyrażać się przez sam fakt posiadania pracy (bo ważna jest także jej jakość), ani też w ogóle nie musi wiązać się z zatrudnieniem (bo rozwój i podnoszenie jakości życia może dokonywać się także zupełnie innymi ścieżkami – z pominięciem kariery zawodowej).(...)

Dr Krzysztof Puchalski

Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie

Pracę czyta się z dużym zainteresowaniem i z ogromną łatwością nie tylko ze względu na przystępność języka, ale przede wszystkim z uwagi na fakt, że jest to lektura zrozumiała dla wszystkich psychologów bez względu na to, z jaką dziedziną psychologiczną jako dyscypliną macierzystą się identyfikują. (...) Jestem przekonany, że książka znajdzie odpowiedni odzew w szerokich kręgach czytelników, do których jest adresowana – studentów psychologii, nauczycieli, dydaktyków, organizatorów oświaty zajmujących się problematyką niepełnosprawności, jak i wszystkich zainteresowanych refleksją nad motywami i zasadami działania człowieka z możliwymi dysfunkcjami w przestrzeni fizycznej (materialnej), społecznej i rynku pracy.

Prof. dr hab. Augustyn Bańka

Publikacja bezpłatna powstała w ramach projektu finansowanego przez Europejski Fundusz Społeczny i Szkołę Wyższą Psychologii Społecznej w Warszawie nr WUE/0041/IV/05 pt. Psychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych.

Książka wydana w jednej z trzech serii publikacji prezentujących rezultaty i wyniki badań zespołu naukowców SWPS pod kierunkiem prof. Anny Izabeli Brzezińskiej finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Celem projektu było uzyskanie wiedzy odnośnie do zasobów osób niepełnosprawnych (ON), odkrycie istnienia stereotypów i uprzedzeń wobec ON oraz ukazanie kierunków zmiany nastawienia wobec ON podejmujących aktywne życie zawodowe. Badania były ukierunkowane na wykrycie barier, jakie współcześnie tkwią w mentalności ON, ich rodzin i osób związanych z ich zatrudnianiem.

Książka ukazała się w Serii III: OSOBY Z OGRANICZENIEM SPRAWNOŚCI NA RYNKU PRACY

• niepełnosprawność w teorii i praktyce