INNE EBOOKI AUTORA
Koszyk
Ruch, przestrzeń, czas. Protofizyczne i metafizyczne aspekty podstaw fizyki relatywistycznej
Autor:
Format:
ibuk
Nasze poznanie fizykalne i pozafizykalne ruchu, przestrzeni, czasu i czasoprzestrzeni nie jest ostateczne, pomimo wielkich osiągnięć w tej dziedzinie teorii względności (szczególnej teorii względności STW i ogólnej teorii względności OTW), mechaniki kwantowej (QM) oraz rezultatów przemyśleń znanych filozofujących fizyków i znających fizykę filozofów. Brak też jednej akceptowanej przez wszystkich interpretacji STW i OTW. Istnieją bowiem głównie dwie alternatywne interpretacje fizyki relatywistycznej. Jedna mniejszościowa, wiązana głównie z nazwiskiem Lorentza, i druga większościowa, wiązana przede wszystkim z nazwiskiem A. Einsteina. (…)
W ten krajobraz poznawczy wpisuje się dobrze książka dra Jana Czerniawskiego, filozofa znającego fizykę relatywistyczną – i nie tylko. Po lekturze jego książki każdy czytelnik, bez wątpienia, zaliczy go od razu do zwolenników interpretacji związanej z nazwiskiem Lorentza (…). Czerniawski stara się zawsze przeprowadzać bardzo wnikliwe analizy. To należy do walorów jego książki. Zamiarem autora jest uporządkowanie konceptualne zaplecza fizyki teoretycznej. Czy udało mu się to w jakimś stopniu osiągnąć, będą rozstrzygać kompetentni w tych sprawach czytelnicy. Dodatkowo do walorów tej książki należy to, że można się z niej sporo nauczyć oraz to, że jej lektura dostarcza czytelnikowi wspaniałej gimnastyki intelektualnej, chociaż u niektórych przeciwników interpretacyjnych będzie wzbudzać nieraz irytację.
Z recenzji prof. dra hab. Ludwika Kostro
| Rok wydania | 2009 |
|---|---|
| Liczba stron | 298 |
| Kategoria | Metafizyka |
| Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| ISBN-13 | 978-83-233-2844-5 |
| Numer wydania | 1 |
| Język publikacji | polski |
| Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
| Wstęp | 11 |
| 0. Wprowadzenie | 15 |
| 0.1. Preliminaria epistemologiczne | 15 |
| 0.1.1. Ograniczenia metody hipotetyczno-dedukcyjnej | 16 |
| 0.1.2. Semantyczne podstawy logiki | 17 |
| 0.1.3. Ograniczenia analizy semantycznej | 17 |
| 0.1.4. Metoda fenomenologiczna | 19 |
| 0.1.5. Obiektywność uzasadnień fenomenologicznych | 20 |
| 0.1.6. Fenomenologiczne podstawy semantyki i logiki | 21 |
| 0.1.7. Fenomenologiczne rozwiązanie problemu bazy empirycznej | 22 |
| 0.1.8. Ograniczenia metody fenomenologicznej | 23 |
| 0.1.9. Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze | 24 |
| 0.1.10. Metoda i cel filozofii przyrody | 26 |
| 0.2. Preliminaria ontologiczne | 26 |
| 0.2.1. Reizm fenomenologiczny, ontologiczny i metafizyczny | 27 |
| 0.2.2. Fenomenologia a negatywne tezy reizmu | 28 |
| 0.2.3. Reizm a nominalizm | 29 |
| 0.2.4. Reizm a istnienie zbiorów | 31 |
| 0.2.5. Struktury i liczby | 32 |
| 0.2.6. Kontinuum i jego punkty | 34 |
| 0.3. Preliminaria logiczne | 34 |
| 0.3.1. Logika a istnienie | 35 |
| 0.3.2. Kłopoty teorii względu | 36 |
| 0.3.3. Słaba Ontologia | 36 |
| 0.3.4. Wolna Ontologia | 37 |
| 0.3.5. Logiczne problemy empirycznego uzasadnienia teorii | 38 |
| 0.3.6. Logiczny status teorii naukowych | 40 |
| 0.4. Preliminaria protofizyczne | 42 |
| 0.4.1. Hugo Dingler i krytyka teorii względności | 43 |
| 0.4.2. Protofizyka a teoria względności | 43 |
| 0.4.3. Prawdziwy sens protofizyki | 44 |
| 0.4.4. Protofizyka a fizyka i metafizyka | 46 |
| 1. Ruch | 47 |
| 1.1. Czy ruch jest sprzeczny? | 47 |
| 1.1.1. „Stadion” | 48 |
| 1.1.2. „Strzała” | 49 |
| 1.1.3. „Dychotomia” | 51 |
| 1.1.4. „Achilles” | 52 |
| 1.1.5. Nieskończony podział | 53 |
| 1.1.6. Efektywne i potencjalne operacje nieskończone | 55 |
| 1.1.7. Czy kontinuum składa się z punktów? | 56 |
| 1.1.8. Ile jest punktów w kontinuum? | 58 |
| 1.2. Czy ruch jest względny? | 59 |
| 1.2.1. Ruch – zmiana miejsca czy położenia? | 60 |
| 1.2.2. Układ odniesienia | 61 |
| 1.2.3. Ruch absolutny i względny a względność ruchu | 63 |
| 1.2.4. Zasada bezwładności a względność ruchu | 66 |
| 1.2.5. Grawitacja a względność ruchu. „Zasada Macha” | 68 |
| 1.3. Eter a względność ruchu | 70 |
| 1.3.1. Eter a bezwładność | 71 |
| 1.3.2. Problem „wiatru eteru” a względność ruchu | 72 |
| 1.3.3. „Wiatr eteru” a eksperymenty optyczne | 74 |
| 1.3.4. „Wiatr eteru” jako siła uniwersalna | 76 |
| 1.4. Znaczenie teorii względności | 77 |
| 1.4.1. Szczególna teoria względności a eter | 77 |
| 1.4.2. Teoria względności a względność ruchu | 79 |
| 1.4.3. Kinematyczne efekty relatywistyczne | 81 |
| 1.4.4. Realność efektów relatywistycznych | 83 |
| 1.4.5. Natura efektów relatywistycznych | 86 |
| 1.5. Konceptualne problemy teorii względności | 88 |
| 1.5.1. Czy teoria względności jest sprzeczna? | 88 |
| 1.5.2. Paradoksy teorii względności | 90 |
| 1.5.3. Kłopoty z bliźniętami | 92 |
| 1.5.4. Dwie interpretacje ruchu względnego | 96 |
| 1.5.5. Efekt Sagnaca a sens stałości prędkości światła | 98 |
| 2. Przestrzeń | 101 |
| 2.1. Próżnia, miejsce, położenie | 101 |
| 2.1.1. Próżnia – istniejący niebyt? | 102 |
| 2.1.2. Pojęcie miejsca przed Newtonem | 103 |
| 2.1.3. Miejsce a przestrzeń | 104 |
| 2.1.4. Co to znaczy być „w” miejscu | 106 |
| 2.1.5. Położenie a miejsce | 107 |
| 2.1.6. Relacyjna i absolutna koncepcja przestrzeni | 108 |
| 2.2. Punkty, obszary przestrzenne, przestrzeń | 110 |
| 2.2.1. Miejsce punktu materialnego | 110 |
| 2.2.2. Czy punkt jest częścią przestrzeni? | 111 |
| 2.2.3. Czy przestrzeń składa się z punktów? | 113 |
| 2.2.4. Powierzchnie, krawędzie i wierzchołki | 115 |
| 2.2.5. Nieograniczoność i nieskończoność przestrzeni | 117 |
| 2.2.6. Euklidesowość przestrzeni | 119 |
| 2.2.7. Intuicja a euklidesowość przestrzeni | 120 |
| 2.3. Wymiary przestrzeni | 123 |
| 2.3.1. Kartezjański układ współrzędnych | 123 |
| 2.3.2. Dwie interpretacje przekształceń współrzędnych | 125 |
| 2.3.3. Siła uniwersalna a sens współrzędnych przestrzennych | 126 |
| 2.3.4. „Wiatr eteru” a wymiary przestrzeni względnej | 127 |
| 2.3.5. Siła uniwersalna a postać przestrzeni względnej | 129 |
| 2.4. Geometria przestrzeni | 130 |
| 2.4.1. Geometria fizyczna a geometria tła | 130 |
| 2.4.2. Znaczenie geometrii tła | 131 |
| 2.4.3. Protofizyka a sens geometrii tła | 133 |
| 2.4.4. Znaczenie metryki | 134 |
| 2.4.5. „Wiatr eteru” a geometria przestrzeni względnej | 135 |
| 2.4.6. Grawitacja a geometria przestrzeni względnej | 137 |
| 2.4.7. Eter a względność geometrii przestrzeni | 139 |
| 2.4.8. Grawitacja a względność geometrii przestrzeni | 140 |
| 2.4.9. Względność, konwencjonalność czy empiryczność geometrii? | 141 |
| 3. Czasoprzestrzeń | 145 |
| 3.1. Geometryczna interpretacja teorii względności | 145 |
| 3.1.1. Niezmienniki a symetrie praw przyrody | 145 |
| 3.1.2. Czasoprzestrzeń Minkowskiego | 147 |
| 3.1.3. Geometryczne rozwiązanie problemu układów inercjalnych | 150 |
| 3.1.4. Geometryczne wyjaśnienie symetrii praw przyrody | 153 |
| 3.1.5. Geometryczna interpretacja teorii względności a względność geometrii | 154 |
| 3.1.6. Ogólna teoria względności a nieskończoność przestrzeni | 155 |
| 3.2. Eter a geometria czasoprzestrzeni | 157 |
| 3.2.1. Eter geometryczny a układy inercjalne | 158 |
| 3.2.2. Pełna geometria czasoprzestrzeni mechaniki nierelatywistycznej | 159 |
| 3.2.3. Grawitacja a geometria czasoprzestrzeni | 161 |
| 3.2.4. „Hydrodynamiczny” model grawitacji | 163 |
| 3.2.5. Eter a korespondencja | 165 |
| 3.2.6. Uogólnienie modelu „hydrodynamicznego” | 167 |
| 3.2.7. Geometria czasoprzestrzeni modelu optodynamicznego | 170 |
| 3.2.8. Protofizyka a geometria tła | 171 |
| 3.3. Substancjalizm czasoprzestrzenny | 174 |
| 3.3.1. Niuanse stanowisk w sporze Leibniz–Clarke | 175 |
| 3.3.2. Substancjalna przestrzeń i czasoprzestrzeń a bezwładność | 177 |
| 3.3.3. Symetria praw przyrody i substancjalne „podłoże” pól | 179 |
| 3.3.4. Substancjalna czasoprzestrzeń a czynna interpretacja przekształceń | 180 |
| 3.3.5. Czasoprzestrzeń substancjalna – czy absolutna? | 183 |
| 3.3.6. Argument „dziury” a substancjalizm | 185 |
| 3.3.7. Relacjonizm a sens zasady względności | 188 |
| 3.4. Alternatywa dla substancjalizmu czasoprzestrzennego | 190 |
| 3.4.1. Absolutna czasoprzestrzeń mechaniki nierelatywistycznej | 191 |
| 3.4.2. Geometria fi zyczna a geometria tła w fi zyce nierelatywistycznej | 193 |
| 3.4.3. Eter Einsteina a geometria czasoprzestrzeni | 195 |
| 3.4.4. Ontologiczny status geometrii czasoprzestrzeni | 196 |
| 3.4.5. Eter a czynna interpretacja symetrii czasoprzestrzeni | 197 |
| 3.4.6. Eter a symetria praw przyrody | 199 |
| 3.4.7. Eter a substancjalna przestrzeń | 200 |
| 4. Czas | 203 |
| 4.1. Określenie czasu | 203 |
| 4.1.1. Pomiar czasu | 203 |
| 4.1.2. Czy można mierzyć czas? | 206 |
| 4.1.3. Zmiana a czas | 209 |
| 4.1.4. Czas a jego miara | 211 |
| 4.2. Równoczesność | 213 |
| 4.2.1. Równoczesność ontologiczna a równoczesność fizyczna | 213 |
| 4.2.2. Względność czasu fizycznego | 215 |
| 4.2.3. Grawitacja a względność czasu | 217 |
| 4.2.4. Grawitacja a równoczesność ontologiczna | 219 |
| 4.3. Czy czas istnieje? | 221 |
| 4.3.1. Ontologiczny status przeszłości i przyszłości | 221 |
| 4.3.2. Absolutna teraźniejszość a geometria czasoprzestrzeni | 224 |
| 4.3.3. Absolutna teraźniejszość a sens „upływu” czasu | 226 |
| 4.3.4. Jak szybko „płynie” czas? | 226 |
| 4.3.5. Paradoksy „upływu” czasu | 228 |
| 4.3.6. Reizm a realność czasu | 232 |
| 4.4. Własności czasu | 233 |
| 4.4.1. Jednowymiarowość czasu | 233 |
| 4.4.2. Spójność czasu | 235 |
| 4.4.3. Niezwartość czasu | 236 |
| 4.4.4. Nierozgałęzioność czasu | 238 |
| 4.4.5. Jednorodność czasu | 240 |
| 4.4.6. Anizotropia czasu | 243 |
| 4.4.7. Determinizm a status „strzałek” czasu | 246 |
| 5. Podsumowanie i wnioski | 249 |
| 5.1. Ruch | 249 |
| 5.1.1. Czy ruch jest sprzeczny? | 250 |
| 5.1.2. Czy ruch jest względny? | 251 |
| 5.1.3. Eter a względność ruchu | 252 |
| 5.1.4. Znaczenie teorii względności | 253 |
| 5.1.5. Konceptualne problemy teorii względności | 254 |
| 5.2. Przestrzeń | 256 |
| 5.2.1. Próżnia, miejsce, położenie | 257 |
| 5.2.2. Punkty, obszary przestrzenne, przestrzeń | 258 |
| 5.2.3. Wymiary przestrzeni | 259 |
| 5.2.4. Geometria przestrzeni | 260 |
| 5.3. Czasoprzestrzeń | 262 |
| 5.3.1. Geometryczna interpretacja teorii względności | 263 |
| 5.3.2. Eter a geometria czasoprzestrzeni | 265 |
| 5.3.3. Substancjalizm czasoprzestrzenny | 266 |
| 5.3.4. Alternatywa dla substancjalizmu czasoprzestrzennego | 268 |
| 5.4. Czas | 269 |
| 5.4.1. Określenie czasu | 270 |
| 5.4.2. Równoczesność | 271 |
| 5.4.3. Czy czas istnieje? | 272 |
| 5.4.4. Własności czasu | 273 |
| 5.5. Krajobraz po rewolucji | 274 |
| Literatura | 281 |
| Summary | 295 |